Page 11 - DPOL101_POLITICAL_THEORY_PUNJABI

≈‹È∆«Â’ «√˪Â

È؇ Ó≈«Ë¡Ó È≈Ò √Ófi‰ Á≈ ÔÂÈ ’Á∂ ‘ªÕ √Ú-√Ë≈‰ ÍæË ”Â∂, ≈‹È∆«Â’ «√˪ ≈‹ È≈Ò √Ïø«Ë «◊¡≈È
˛, «‹√ «Úæ⁄ “≈‹È∆«Â’” Á≈ ¡Ê ˛ “√Ú‹È’ «‘æ Á∂ «ÚÙ∂” ¡Â∂ «√˪ Á≈ ¡Ê ˛ “ÒÛ∆Ú≈ «◊¡≈È”Õ
‚∂«Ú‚ ˛Ò‚ Á∂ ¡Èπ√≈, ≈‹È∆«Â’ «√˪ ““≈‹È∆«Â’ ‹∆ÚÈ È≈Ò √Ïø«Ë Ë≈È≈Úª ¡Â∂ Ï≈Ï «ÈÔÓª
Á≈ ¿π‘ √Ó»‘ ˛, «‹√ «Úæ⁄ √’≈, ≈‹ ¡Â∂ √Ó≈‹ Á∆ Íë’Â∆, ¿πÁ∂Ù ¡Â∂ ÍÃÓπæ÷ «ÚÙ∂ÙÂ≈Úª ¡Â∂ «Ú¡’Â∆
Á∆¡ª ≈‹È∆«Â’ √ÓæÊ≈Úª √ÏøË∆ «Ú⁄≈, ’ÒÍÈ≈Úª ¡Â∂ Úȉ Ù≈«ÓÒ ‘πøÁ≈ ˛Õ”” ¬∂È‚» ˛’ Á∂ ¡Èπ√≈,
““≈‹È∆«Â’ «√˪ «¬æÊ∂ «¬’ ⁄ø◊∂ √Ó≈‹ ¡Â∂ ⁄ø◊∂ ≈‹ È≈Ò √Ïø«Ë «ÈÔÓª Á∆ «ÈÍæ÷ ÷Ø‹ ˛, ¿πµÊ∂ Á»√∂ Í≈√∂
«¬‘ ≈‹È∆«Â’ ¡Â∂ √Ó≈«‹’ Ú≈√«ڒÂ≈ Á≈ «ÈÍæ÷ «◊¡≈È ˛Õ”” «¬’ ‘Ø Ò∂÷’ ‹≈‹ ’À‡«ÒÈ Á∂ ¡Èπ√≈,
““≈‹È∆«Â’ «√˪ ≈‹È∆«Â’ «Ú«◊¡≈È ¡Â∂ ≈‹È∆«Â’ ÁÙÈ Ù≈√Â ÁØÚª Á≈ «ÓÙ‰ ˛Õ «¬æÊ∂ «Ú«◊¡≈È
√Ó͉ √Ó≈«‹’ ‹∆ÚÈ Á∆ Á∂÷-∂÷ Á∂ Úæ÷-Úæ÷ √Ú»Íª Á∆ Íë’«¡≈ ÚæÒ «Ë¡≈È «ÁÚ≈™Á≈ ˛, ¡Ê≈Â, «¬√
Á≈ √ÏøË √≈ËȪ È≈Ò ˛, ¿πµÊ∂ ≈‹È∆«Â’ ÁÙÈ Á≈ √ÏøË ¿πÈ∑ª Ó≈«Ë¡Óª ¡Â∂ ÓπæÒª È≈Ò ˛, ‹Á «Ú¡’Â∆ «¬√
Â∑ª ÍÃÙȪ ”Â∂ «Ú⁄≈ ’Á≈ ˛-≈Ù‡∆ «‘æ ’∆ ‘πøÁ≈ ˛? ‹ª ““«¬’ ⁄ø◊≈ √Ó≈‹ ’∆ ‘πøÁ≈ ˛?”” «¬√ Â∑ª ’Ø’ Á∂
¡Èπ√≈, “≈‹È∆«Â’ «√˪ª Á≈ √ÏøË ≈‹È∆«Â’ √’≈, «¬√ Á∂ √Ú»Íª ¡Â∂ ◊Â∆«ÚË∆¡ª Á∂ ¿π√ ¡«Ë¡ÀÈ
ÂØ∫ ˛ ‹Ø ’∂ÚÒ ¿πÈ∑ª Âæʪ Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ È‘ƒ ’∆Â≈ ‹ªÁ≈, «‹È∑ª Á∆ «Ú¡≈«÷¡≈, ÂπÒÈ≈ ¡Â∂ Í÷ Á≈ √ÏøË ‹ÒÁ∆
‘∆ ¡Â∂ ¡√Ê≈¬∆ ÍÃÌ≈Úª È≈Ò ˛, ÏÒ«’ ¿πÈ∑ª Âæʪ ¡Â∂ ÓπÒª’‰ Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ Ú∆ ’∆Â≈ ‹ªÁ≈ ˛ ‹Ø «Ú¡’Â∆
Á∆ «⁄ª ÂØ∫ √Ê≈¬∆ ˜»ª, «¬æ¤≈Úª ¡Â∂ «Ú⁄≈ª È≈Ò √Ïø«Ë ‘πøÁ∂ ‘ÈÕ” ≈‹È∆«Â’ «√˪ª ˘ ¡√ƒ ◊πÒ‚ Â∂
’ØÒÚ Á∆ ÚÍ≈’ ÍÃ∆Ì≈Ù≈ ÂØ∫ «Ï‘Â √Ófi √’Á∂ ‘ªÕ «¬√ Á∂ ¡Èπ√≈, “≈‹È∆«Â’ «√˪ ≈‹È∆Â∆ Ù≈√Â Á≈
¿π‘ Ì≈◊ ˛, «‹√ Á∂ ‘∂· «Ò÷∂ ¡ø◊ ‘È :
(i) ≈‹È∆«Â’ ÁÙÈ Ù≈√Â-«¬‘ ≈‹È∆«Â’ «Ú⁄≈ª Á∂ «¬«Â‘≈√ Á≈ ¡«Ë¡ÀÈ ¡Â∂ ÈÀ«Â’ ÓπÒª’‰
È≈Ò √Ïø«Ë ˛,
(ii) «¬’ «Ú«◊¡≈È’ ÍæÁÂ∆;
(iii) ≈‹È∆«Â’ «Ú⁄≈ª Á≈ Ì≈Ù≈ «ÚÙ∂ «ÚÙÒ∂Ù‰, ‹ª

(iv) ≈‹È∆«Â’ «ÚÚ‘≈ Á∂ Ï≈Ï «ÈÔÓª Á∆ ÷Ø‹ ¡Â∂ ¿πÈ∑ª Á≈ ÒÛ∆Ú≈ «Ú’≈√Õ
¿πÍØ’Â ÍÃ∆Ì≈Ù≈Úª Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ ¡√ƒ «¬‘ ‘æÒ ’æ„ √’Á∂ ‘ª «’ ≈‹È∆«Â’ «√˪ Óπæ÷ ÂΩ ”Â∂ Á≈Ù«È’
¡Â∂ «ÚÚ‘≈«’ «ÁzÙ‡∆’؉ È≈Ò ≈‹ Á≈ ¡«Ë¡ÀÈ ‘ÀÕ «√˪ª Á≈ √ÏøË ’∂ÚÒ ≈‹ ¡Â∂ ≈‹È∆«Â’ √ø√Ê≈Úª
Á∆ «Ú¡≈«÷¡≈, Úȉ ¡Â∂ «ÈË≈‰ È≈Ò ‘∆ È‘ƒ ˛, ÏÒ«’ «¬√ Á∂ ÈÀ«Â’ ¿πÁ∂Ùª Á≈ ÓπÒª’‰ ’È È≈Ò
Ú∆ ˛Õ «¬√ Á≈ √ÏøË ’∂ÚÒ «¬√ ◊æÒ Á≈ ¡«Ë¡ÀÈ ’È≈ ‘∆ È‘ƒ «’ ≈‹ «’‘Ø «‹‘≈ ˛, ÏÒ«’ «¬‘ Ú∆ «’ ≈‹
«’‘Ø «‹‘≈ ‘؉≈ ⁄≈‘∆Á≈ ˛Õ «¬’ Ò∂÷’ Á∂ ¡Èπ√≈, ≈‹È∆«Â’ «√˪ª ˘ «¬’ ◊Â∆«ÚË∆ Á∂ »Í «Úæ⁄ Á∂«÷¡≈
‹≈ √’Á≈ ˛ ‹Ø «Ú¡’Â∆ Á∂ √Ú‹È’ ¡Â∂ √ÓπÁ≈«¬’ ‹∆ÚÈ È≈Ò √Ïø«Ë ÍÃÙÈ Íπæ¤Á∆ ˛, «¬√ Á∂ √øÌÚ ¿πµÂ
ÒæÌÁ∆ ˛ ¡Â∂ ’≈ÒÍ«È’ «Ú’Òͪ Á≈ «ÈÓ≈‰ ’Á∆ ˛Õ ¡≈͉∂ ÒøÏ∂ «¬«Â‘≈√ «Úæ⁄ «¬‘ «¬√ ÍÃ’≈ Á∂ ÍÃÙȪ Á∂
¿πµÂ ÒæÌÁ∂ ‘∂ ‘È, «‹Ú∂∫-≈‹ Á∆ Íë’Â∆ ¡Â∂ ¿πÁ∂Ù ’∆ ˛? «¬’ ≈‹ Á»√∂ ≈‹ ÂØ∫ √Ã∂Ù‡ «’™? ≈‹È∆«Â’
√ø◊·Èª Á≈ ¿πÁ∂Ù ’∆ ˛? «¬È∑ª ¿πÁ∂Ùª Á∂ Ó≈ÈÁø‚ ’∆ ‘πøÁ∂ ‘È? ≈‹ ¡Â∂ «Ú¡’Â∆ «Úæ⁄ √ÏøË ’∆ ˛? ¡≈«ÁÕ
ÍÒ∂‡Ø ÂØ∫ ÒÀ ’∂ ¡æ‹ Âæ’ ≈‹È∆«Â’ «⁄øÂ’ «¬È∑ª ÍÃÙȪ Á∂ ¿πµÂ ÒæÌ ‘∂ ‘È, «’™«’ «¬È∑ª ¿πµÂª Á∂ È≈Ò
«Ú¡’Â∆ Á∆ «’√Ó Úæ÷-Úæ÷ »Íª È≈Ò ‹πÛ∆ ‘ج∆ ˛Õ Ùπ» ÂØ∫ ‘∆ «√˪ ¿πÈ∑ª «ÈÔÓª Á∆ ÷Ø‹ «Úæ⁄ Òæ◊∂ ‘ج∂ ‘È,
«‹È∑ª Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ «Ú¡’Â∆ «¬’ ¡«‹‘∂ ≈‹È∆«Â’ √ÓπÁ≈¬∂ Á≈ «Ú’≈√ ’ √’∂, «‹√ «Úæ⁄ Ù≈√’ ¡Â∂ Ù≈«√Â
ÁØÚ∂∫ Ï≈Ï «‘æ Á∆ Ì≈ÚÈ≈ È≈Ò ÍÃ∂« ‘Ø‰Õ «¬‘ ˜»∆ È‘ƒ «’ ≈‹È∆«Â’ «√˪ √≈∂ ≈‹È∆«Â’ ÍÃÙȪ
Á∂ ’ج∆ «ÈÙ«⁄ ¡Â∂ ¡ø«ÂÓ ‘æÒ Òæ̉ «Úæ⁄ √¯Ò ‘Ø ‹≈Ú∂, ÍÃø» «¬‘ √≈˘ ¿πÈ∑ª ÍÃÙȪ Á∂ ‘æÒ Ò¬∆ √‘∆ «ÁÙ≈
√ø’∂ ˜» Á∂ √’Á∂ ‘ÈÕ

≈‹ÈΔ«Â’ «√˪ ÁΔ¡ª «ÚÙ∂ÙÂ≈Úª (Characteristics of Political Theory)
¿πÍØ’Â ⁄⁄≈ Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ ≈‹È∆«Â’ «√˪ª Á∆ ’πfi √Ë≈‰ «ÚÙ∂ÙÂ≈Úª √ÍÙ‡ ’∆Â∆¡ª ‹≈ √’Á∆¡ª
‘ÈÕ ≈‹È∆«Â’ «√˪ Óπæ÷ ÂΩ ”Â∂ «Ú¡’Â∆ Á∆ ÏΩ«Ë’ ¡Â∂ ≈‹È∆«Â’ Íë’Â∆ ˛Õ √Ë≈‰ ÂΩ ”Â∂ «¬‘ «¬’
«Ú¡’Â∆ Á≈ «⁄øÂÈ ‘πøÁ∂ ‘È ‹Ø «¬’ ≈‹È∆«Â’ Ú≈√«ڒÂ≈ ¡Ê≈ ≈‹ Á∆ √ø«ÚË≈«È’ «Ú¡≈«÷¡≈ ’È
Á≈ ÔÂÈ ’Á∂ ‘ÈÕ ‘∂’ «√˪ ¡≈͉∂ ¡≈Í «Úæ⁄ «¬’ ÍÃ∆’ÒÍÈ≈ ‘πøÁ∆ ˛ ‹Ø √‘∆ ¡Â∂ ◊Ò ÁØÚ∂∫ ‘Ø √’Á∂ ‘È

4 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY