Page 16 - DPOL101_POLITICAL_THEORY_PUNJABI

«¬’≈¬∆-A: ≈‹ÈΔ«Â’ «√˪ ÁΔ Íë’ÂΔ ¡Â∂ Ó‘æÂÚ

¡≈«Ê’ √Óæ«√¡≈Úª ‹ª Ú◊-√ÏßË ¡Â∂ ¡«Ë’≈, √πÂßÂÂ≈, Ï≈ÏÂ≈, «È¡≈ Ú◊∆¡ª Ë≈È≈Úª È؇
√≈∆¡ª Ù≈«ÓÒ ‘؉∆¡ª ⁄≈‘∆Á∆¡ª ‘ÈÕ √’≈ Á∂ √Ú-√Ã∂Ù· √Ú±Í Á∆ ÷Ø‹ ’Ò≈«√’∆ ≈‹È∆«Â’
«√˪ Á≈ «¬’ Ó‘æÂÚͱÈ «ÚÙ∂ «‘≈ ˛Õ

D. ¡≈ÁÙ∆ ≈‹È∆«Â’ «√˪ Óπæ÷ ÂΩ ”Â∂ «‹√ ÍæË ”Â∂ «√˪Â∆’È ’Á∂ ‘È ¿π‘ ˛-≈‹È∆«Â’ ‹∆ÚÈ
«Úæ⁄ ’∆ ‘؉≈ “⁄≈‘∆Á≈” È≈ «’ ’∆ “˛”, ¡Ê≈ «¬√ «Úæ⁄ «¬√ Á≈ √ÏßË ÈÀ«Â’ ÁÙÈ È≈Ò √Ïß«ËÂ
ÍzÙȪ ¡Â∂ √Ó≈«‹’ √ß√Ê≈Úª ˘ ÍzÌ≈«Ú ’È Ú≈Ò∂ ¡Ë≈̱ ÍzÙȪ Á∂ ¿πµÂ Á∂‰≈ ˛Õ «¬È∑ª Á∆
«⁄ßÂ≈ ““’∆ ‘Ø «‘≈ ˛”” Á∂ ÍzÂ∆ ÿæ‡ ¡Â∂ ““’∆ ‘؉≈ ⁄≈‘∆Á≈ ˛”” Á∂ ÍzÂ∆ «˜¡≈Á≈ ˛Õ «¬‘ ≈‹ Á∂ ÓÀ∫Ïª
Ò¬∆ √πÂßÂÂ≈, Ï≈ÏÂ≈, ¡«Ë’≈, «È¡≈, √«‘ÔØ◊, ÙªÂ∆ ¡≈«Á Ú◊∂ ÓπæÒª Á∂ Ó‘æÂÚ ”Â∂ ˜Ø «ÁßÁ∂
‘ÈÕ
E. ¡≈ÁÙ∆ ≈‹È∆«Â’ «√˪ ¡≈Á∂Ù≈ÂÓ’ (prescriptive) ‘πßÁ∂ ‘È «’™«’ «¬‘ ÓπÒª’‰ Á∂ ’πfi Ó≈È’
«ÈÙ«⁄ ’Á∂ ‘È, «‹È∑ª Á∂ Ó≈«Ë¡Ó È≈Ò ¡√∆∫ «’√∂ «ÚÚ√Ê≈ Á∆¡ª ’Ó∆¡ª Á∆ ‹ª⁄ ’ √’Á∂ ‘ª
¡Â∂ ¿πÈ∑ª «Úæ⁄ √πË≈ ’È Á∂ ¿πÍ≈Ò∂ ’ √’Á∂ ‘ªÕ «¬È∑ª Á≈ ⁄«æÂ ¡≈ÁÙ≈ÂÓ’ ˛ «’™«’ «¬‘
√Ó≈‹ Á∂ Ò¬∆ ’πfi ÈÀ«Â’ ¡≈ÁÙª Á≈ «ÈÓ≈‰ ’Á∂ ‘ÈÕ ’ØÏ≈È Á∂ ¡Èπ√≈, ¡≈ÁÙ≈ÂÓ’ «√˪Â
Á≈ ’ßÓ «¬’ Ó≈ÈÁß‚ ‹ª «ÈÓ≈‰ ÍzÁ≈È ’È≈ ‘πßÁ≈ ˛Õ «¬√ Â∑ª ÍÒ∂ÓÈ≈˜ Ú∆ «Ò÷Á∂ ‘È «’ «¬√
Íz’≈ Á∂ «√˪ Á≈ ¿πÁ∂Ù ’πfi «¬’ ÓπæÒª ÍzÂ∆ ’«‡ÏæËÂ≈ √≈«Ï ’È≈ ‘πßÁ≈ ˛Õ
F. ¡≈ÁÙ∆ ≈‹È∆«Â’ «√˪ Á≈ «¬’ Ó‘æÂÚͱÈ «ÚÙ∂ ““¡≈ÁÙ ≈‹”” (Ideal state) ¡Â∂ √’≈ Á≈
√Ú-√Ã∂Ù· √Ê≈¬∆ √Ú±Í Òæ̉≈ «‘≈ ˛Õ ’Ò≈«√’∆ ÍzßÍ≈ Á∂ Ò∂÷’ª Á∆¡ª ⁄È≈Úª «Úæ⁄ «¬√ Íz’≈
Á∂ ÍzÙÈ Ú≈-Ú≈ Íπæ¤∂ ‹ªÁ∂ ‘∂ ‘È «‹Ú∂∫-Ù≈√È «’√ ˘ ’È≈ ⁄≈‘∆Á≈ ˛ ¡Â∂ «’™? √’≈ Á≈ √Ú
√Ã∂Ù· √Ú»Í «’‘Û≈ ˛? ≈‹È∆«Â’ √ø√Ê≈Úª Á≈ ¿πÁ∂Ù ’∆ ‘؉≈ ⁄≈‘∆Á≈ ˛? √’≈ ˘ «’È∑ª «ÈÔÓª
‹ª ’≈˘Èª Á≈ Í≈Ò‰ ’È≈ ⁄≈‘∆Á≈ ˛ ¡≈«ÁÕ ≈‹È∆«Â’ «√˪ª Á≈ Óπæ÷ √ÏßË √Ó≈‹ «Úæ⁄ ‘؉ Ú≈Ò∂
«ÚÚ≈Áª/√ßÿÙª Á∂ ’≈Ȫ Á∆ ‹ª⁄ ÍÛÂ≈Ò ’È≈, ¿πÈ∑ª Á≈ «ÚÙÒ∂Ù‰ ’È≈ ¡Â∂ «È¡≈ Á∂ ¿πÈ∑ª
«ÈÔÓª Á≈ Í≈Ò‰ ’È≈ √∆ ‹Ø ≈‹È∆«Â’ √ß√Ê≈Úª Á∂ Ò¬∆ ÌΩ«Â’ ¡Â∂ ◊À-ÌΩ«Â’ ÍÁ≈ʪ Á∆ Úß‚
Ò¬∆ «¬’ Ó≈◊ «ÈÁ∂Ù’ Á≈ ’ßÓ ’ √’∂Õ «¬’ ¡≈ÁÙ ≈‹ Á∆ ÷Ø‹ È∂ «’√∂ «√˪ ˘ «ÚÚ‘≈«’
ÍæË ”Â∂ Ò≈◊± ’È ¡Â∂ «¬√ Íz«’«¡≈ Á≈ ¡ÈπÌÚ Íz≈Í ’È Á≈ ¡Ó±Ò √≈ËÈ ÍzÁ≈È ’∆Â≈ ˛Õ √Ó«◊z
±Í È≈Ò ¡≈ÁÙ≈ÂÓ’ ≈‹È∆«Â’ «√˪ ¡≈Á∂Ù≈ÂÓ’, ’≈ÒÍ«È’, “Ó±Ò¡≈ÂÓ’” (value-laden)
¡Â∂ “’∆ ‘؉≈ ⁄≈‘∆Á≈ ˛” (ought) È≈Ò √Ïß«Ë ˛Õ
G. ¡≈ÁÙ∆ ≈‹È∆«Â’ «√˪ ’πfi «ÈÔ≈«Ó’ «⁄ßÂ≈Úª (regulative concerns) ”Â∂ ¡Ë≈« ˛ ¡Ê≈Â
¿π‘ ¡Ë≈, «‹È∑ª ”Â∂ «√˪ª Á≈ «ÈÓ≈‰ ’∆Â≈ ‹≈ √’Á≈ ˛, «¬‘ Ó≈ÈÂ≈Úª «¬√ «ÁzÙ‡∆’؉ ÂØ∫ ÓΩ«Ò’
˛ «’ ¿πÈ∑ª ˘ Í«‘Òª ÂØ∫ ‘∆ ÓßÈ ’∂ ⁄æ«Ò¡≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ ¿πÁ≈‘‰ Á∂ ÂΩ ”Â∂ ‘≈Ï√ Á∆ ≈‹È∆«Â’ ÍzÏß˪
Ï≈∂ «Úæ⁄ ⁄⁄≈ ÓÈπæ÷∆ «ÚÚ∂’ ¡Â∂ È∆Ô Á∆¡ª ’πfi «Èß’πÙ Ó≈ÈÂ≈Úª ”Â∂ ¡Ë≈« ˛Õ Á±√≈, ¡≈ÁÙ∆
«√˪ «¬‘ «ÚÙÚ≈√ «ÁÚ≈¿π‰ Á≈ ÔÂÈ ’Á∂ ‘È «’ «¬È∑ª ¡Ë≈̱ ÓπæÒª Á∂ ¡Èπ√≈ ≈‹È∆«Â’
«ÚÚ√Ê≈ «’√ Íz’≈ √Ê≈«Í ’∆Â∆ ‹≈Ú∂Õ Á±√∂ ÙÏÁª «Úæ⁄, ≈‹È∆«Â’ √ß√Ê≈Úª ¡Â∂ Íë’«¡≈Úª ˘
«¬È∑ª ¡Ë≈̱ Ó≈ÈÂ≈Úª «Úæ⁄Ø∫ «’√ Íz’≈ Íz≈Í ’∆Â≈ ‹≈ √’Á≈ ˛ ¡Â∂ ¿πÈ∑ª ˘ ¿π«⁄ ·«‘≈«¬¡≈
‹≈ √’Á≈ ‘ÀÕ ÚÂÓ≈È ≈‹È∆«Â’ «√˪ª «Úæ⁄ ÍzÓπæ÷ ¡≈ÁÙ∆ «√˪ ˛: ¿πÁ≈Ú≈Á ¡Â∂ «¬æ¤≈
√πÂßÂÚ≈Á Á∂ Úæ÷-Úæ÷ √Ú±Í, √ÓπÁ≈¬∂Ú≈Á, È≈∆Ú≈Á ÓÈπæ÷∆ ¡Â∂ «ÚÙÒ∂Ù‰≈ÂÓ’ Ó≈’√Ú≈Á ¡Â∂
◊‰≈‹Ú≈ÁÕ
¡≈ÁÙ∆ ≈‹È∆«Â’ «√˪ Á∆ «¬√ ¡Ë≈ ”Â∂ ¡≈ÒØ⁄È≈ ’∆Â∆ ‹ªÁ∆ ˛ «’ «¬‘ ’≈ÒÍ«È’, ¡Ó±Â, ’≈‰-
’ßÓ, «È◊Ó«È’, √∆Óª√≈ÂÓ’, Íz’Ò«Í ¡Â∂ √ÍÈÁÙ∆ ˛Õ ¡ÈπÌ≈«Ú’ «√˪ Á∂ √ÓÊ’ ¡≈ÁÙ∆ «√˪Â
Á∆ «¬√ ¡Ë≈ ”Â∂ ¡≈ÒØ⁄È≈ ’Á∂ ‘È «’ ¡≈ÁÙ ‹ª Ó±Ò ’πfi ‘æÁ Âæ’ √∆«Ó ‘πßÁ∂ ‘È, √≈«¡ª Á∂ ÓøȉÔØ◊
È‘∆ ¡Â∂ ¿π‘ «’√∂ √ß√«¥Â∆ È≈Ò ‹πÛ∂ ‘ج∂ ¡Â∂ «Ú⁄≈«’ ‘πßÁ∂ ‘È, ÂÁ ¡≈ÁÙ «√˪ Á≈ ◊π‰ «¬‘ ˛ «’ «’√∂
«ÈÙ≈È∂ È≈Ò Íz∂« ‘πßÁ∂ ‘ÈÕ «¬‘ ≈‹È∆Â∆ ˘ “⁄ø«◊¡≈¬∆” ¡Â∂ “«È¡≈” Á∂ È≈Ò ‹πÛÁ∂ ‘ÈÕ «‹Ú∂∫ «’ «Ò˙ √‡z≈√
«Ò÷Á∂ ‘È, “√≈∂ Íz’≈ Á∆¡ª ≈‹È∆«Â’ «’«¡≈Úª “Í«ÚÂÈ” ‹ª “√«ÊÂ∆” ˘ ω≈¬∂ æ÷‰ È≈Ò Íz∂« ‘πßÁ∆
˛Õ ‹ÁØ∫ ¡√∆∫ √«ÊÂ∆ ˘ ω≈¬∂ æ÷‰≈ ⁄≈‘πßÁ∂ ‘ª ª √≈‚≈ ¿πÁ∂Ù «’√∂ Ïπ∂ ¿πÁ∂Ù «’√∂ Ïπ∂ Í«ÚÂÈ ˘ Ø’‰≈

LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY 9