Page 20 - DPOL101_POLITICAL_THEORY_PUNJABI

«¬’≈¬∆-A: ≈‹ÈΔ«Â’ «√˪ ÁΔ Íë’ÂΔ ¡Â∂ Ó‘æÂÚ

’Ø«ÙÙ ’Á≈ ˛ ¡Â∂ »Û∆Ú≈Á∆ ‘ج∂ «ÏȪ ¿πÈ∑ª Âæª Á∆ Í«‘⁄≈‰ ’È Á∆ ’Ø«ÙÙ ’Á≈ ˛ ‹Ø «¬’ «È¡≈Í»È, È؇
≈‹È∆«Â’ ¡Â∂ √Ó≈«‹’ «ÚÚ√Ê≈ Á∂ «ÈÓ≈‰ «Úæ⁄ √‘≈«¬’ ‘Ø √’Á∂ ‘ÈÕ «˜¡≈Á≈Â ¿πÁ≈Ú≈Á∆ «√˪ª Á≈
√ÏøË Íπ≈‰∆¡ª ≈‹È∆«Â’ Ó≈ÈÂ≈Úª ˘ ‘Ø ÚË∂∂ √ÍÙ‡ ¡Â∂ Í∂Ù ’Á≈ «‘≈ ˛Õ √≈ÓÚ≈Á Á∂ ÷≈ÂÓ∂ ÂØ∫ Ï≈¡Á
¿πÁ≈Ú≈Á ˘ ¡æ‹ √ÓπÁ≈¬∂Ú≈Á, È≈∆ÁÚ≈Á ¡Â∂ ¿πµÂ ¡≈Ëπ«È’Ú≈Á Á∆¡ª ¸‰ΩÂ∆¡ª Á≈ √≈‘Ó‰≈ ’È≈ ÍÀ
«‘≈ ˛Õ √Ó’≈Ò∆È ≈‹È∆«Â’ «√˪ ¡≈ÁÙ∆ ¡Â∂ ¡ÈπÌÚ∆ ≈‹È∆Â∆ Á∆ ÍÃøÍ≈◊ Úø‚ ˘ √Ú∆’≈ È‘ƒ ’Á∂
¡Â∂ «¬‘ È≈ ‘∆ «’√∂ «ÚÙ∂Ù ÍÃøÍ≈ È≈Ò ¡≈͉∂ ¡≈Í ˘ ‹ØÛÈ≈ ⁄≈‘πøÁ∂ ‘ÈÕ

‡≈√’ ¡≈ÁÙ∆ ¡Â∂ ¡ÈπÌÚ∆ «√˪ª «Úæ⁄ √Ïø˪ ”Â∂ «Ú⁄≈ ÍÃ◊‡ ’ØÕ

√Ú-ÓπÒª’‰ (Self Assessment)

÷≈Ò∆ Ê≈Úª ÌØ (Fill in the blanks):
A. ¡√» Á∆ ................ È≈Ó’ Íπ√Â’ «Úæ⁄ ≈‹È∆«Â’ √æ⁄ Á∆ ÍÃ◊‡≈Ú≈ «ÓÒÁ≈ ˛Õ
B. Á»√∂ «ÚÙÚ ÔπæË ÂØ∫ Ï≈¡Á «Ú¡’Â∆ Á∂ ≈‹È∆«Â’ «ÚÚ‘≈ ”Â∂ ¡Ë≈« ................ «√˪ ’≈Î∆
ÒØ’«ÍÃÔ ‘Ø«¬¡≈Õ
C. ¡≈ÁÙ∆ ≈‹È∆«Â’ «√˪ Á∆ ÍÃ≈Ô: «¬√ ¡Ë≈ ”Â∂ ............... ’∆Â∆ ‹ªÁ∆ ˛ «’ «¬‘ ’≈ÒÍ«È’
¡Â∂ ¡Ó» ˛Õ

A.B ≈‹ÈΔ«Â’ «√˪ª ÁΔ¡ª ÍÃøÍ≈Úª (Traditions of Political Theory)

¿πÁ≈Ú≈ÁΔ ≈‹ÈΔ«Â’ «√˪ (Liberal Political Theory)
ÍπÈ ‹≈◊‰, Ë≈«Ó’ √πË≈Ú≈Á ¡Â∂ ¿πÁÔØ«◊’ ¥ªÂ∆ È∂ ’Ò≈√’∆ ÍÃøÍ≈ Á∂ ÒøÏ∂ √øÓØ‘È ˘ ÂØ«Û¡≈Õ ÍπÈ
‹≈◊‰ È∂ «¬’ ÈÚª ÏΩ«Á’ Ú≈Â≈Ú‰ ÍÀÁ≈ ’∆Â≈, «‹√ È∂ ¡≈Ëπ«È’ «Ú«◊¡≈È, ¡≈Ëπ«È’ ÁÙÈ Ù≈√Â ¡Â∂
ÈÚ∂∫ ≈‹È∆«Â’ «Ú⁄≈ª ˘ ‹ÈÓ «ÁæÂ≈, «‹√ ˘ √Ó◊ë‘ »Í È≈Ò ¿πÁ≈Ú≈Á Á∂ È≈Ó È≈Ò ‹≈«‰¡≈ «◊¡≈, «¬√∂
ÈÚƒ «Ú⁄≈Ë≈≈ Á∆ ¿πµÂÓ ÍÃ◊‡≈Ú≈ ◊Ã∂Ù∆¡Ó ¡À‚Ó √«ÓæÊ, ‘≈Ï√, Òª’, ‹ÀÎ√È, ‡≈Ó√ Í∂È, ÏÈÊÓ, ‹∂. ¡Àµ√.
«ÓÒ, ‘Ï‡ √Í∂È√ ¡Â∂ ’¬∆ ‘Ø Ò∂÷’ª Á∆¡ª ⁄È≈Úª «Úæ⁄ ‘Ø«¬¡≈, «‹æÊ∂ ÍÃøÍ≈◊ ≈‹È∆«Â’ «√˪ª
È∂ «Ú¡’Â∆ Á∂ ÈÀ«Â’ «Ú’≈√ ¡Â∂ √ÓπÁ≈¬∂ Á∂ «Ú’≈√ ˘ √Ïø«Ë Óø«È¡≈, ¿πµÊ∂ ¿πÁ≈Ú≈Á È∂ «¬’ “√Ú≈ÔÂ
¡Â∂ √ÚÌØÓ «Ú¡’Â∆ (Autonomous and Sovereign Individual) Á∆ Ë≈È≈ «Ú’«√ ’∆Â∆Õ ¿πÁ≈Ú≈Á∆
«Ú⁄≈Ë≈≈ Á≈ ’∂∫Á∆ Âæ «¬√ Á≈ ¿πµ◊ «Ú¡’Â∆Ú≈Á (Extreme Individualism) √∆Õ «¬√ Á∆ Í«‘ÒΔ «ÚÙ∂ÙÂ≈
ÓÈπæ÷, «Ú¡’Â∆ÂÚ «Úæ⁄ Í»È ¡≈√Ê≈, √≈∂ «Ú¡’Â∆¡ª Á∆ ¡«Ë¡≈«Ӓ Ï≈ÏÂ≈ ¡Â∂ ÓÈπæ÷∆ «¬æ¤≈ Á∆
√Ú≈ÔÂÂ≈ √∆Õ Á»√≈, ¿πÁ≈Ú≈Á∆ ≈‹È∆«Â’ «√˪ª È∂ «Ú¡’Â∆ Á∂ ‹∆ÚÈ Á∂ ‘∂’ ÷∂Â «Úæ⁄ √πÂøÂÂ≈ Á≈
√ÓÊÈ ’∆Â≈Õ ⁄≈‘∂ ¿π‘ ÷∂Â ≈‹È∆«Â’, ¡≈«Ê’ ‹ª √Ó≈«‹’ ‘ØÚ∂ ‹ª ÏΩ«Ë’ ‹ª Ë≈«Ó’, «¬æÊ∂ √πÂøÂÂ≈ Á≈
¡Ê «Ò¡≈ «◊¡≈ «Ú¡’Â∆ Á∆ ¿π√ √≈∂ ÍÃ’≈ Á∆¡ª √Óæ«√¡≈Úª ÂØ∫ Óπ’Â∆ ‹Ø ¿π√ Á∆ Ó˜∆ ÂØ∫ «ÏȪ ¿π√ ”Â∂
ÓÛ∑∆¡ª ‹ªÁ∆¡ª ‘È ¡Â∂ ¡≈͉∆ Â∂˜ ÏπæË∆ Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ ’øÓ ’È Á∆ √πÂøÂÂ≈Õ ÂΔ√≈, ¿πÁ≈Ú≈Á È∂ «Ú¡’Â∆
Á∂ ¡«Ë’≈ª Á∆ Ë≈È≈ Á∆ ⁄È≈ ’∆Â∆ ¡Â∂ ‘∂’ «Ú¡’Â∆ ˘ ≈‹ Á∆ Ùπ»¡≈ ÂØ∫ Í«‘Òª ’πfi Íë’«Â’ ¡«Ë’≈
«ÓÒ∂ ‘ج∂ √È, «‹√ «Úæ⁄ ‹∆ÚÈ, √πÂøÂÂ≈ ¡Â∂ √øÍÂ∆ Á∂ ¡«Ë’≈ ÍÃÓπæ÷ ‘È, «’™«’ «¬È∑ª ¡«Ë’≈ª ˘ ≈‹ È‘ƒ
«ÁøÁ≈ ¡Â∂ ¿π‘ «¬È∑ª ˘ ÒÀ Ú∆ È‘ƒ √’Á≈Õ «¬‘ «Ú¡’Â∆ Á∂ Óπæ÷ ¡«Ë’≈ ‘È, ≈‹ Á∆ Ùπ»¡≈ ¡√Ò «Úæ⁄ «¬È∑ª
¡«Ë’≈ª Á∆ æ«÷¡≈ Ò¬∆ ‘ج∆ ˛Õ ⁄ΩÊ≈, ¿πÁ≈Ú≈Á∆ «√˪ È∂ «¬‘ ¡ÀÒ≈È ’∆Â≈ «’ ≈‹ ’ج∆ Íë’«Â’ √ø√Ê≈
È≈ ‘Ø ’∂ «Ú¡’Â∆ ÚæÒØ∫ «È«Ó «Ú¡’Â∆ Á∆ √«‘ÓÂ∆ ”Â∂ ¡Ë≈« √ø√Ê≈ ˛Õ ≈‹ª ¡Â∂ «Ú¡’Â∆ «Úæ⁄ √ÏøË
¿πÈ∑ª Á∂ ¡≈Í√∆ √ÓfiΩÂ∂ Á≈ ÈÂ∆‹≈ ˛Õ ¡◊ ≈‹ √ÓfiΩÂ∂ Á≈ ¿πÒøÿ‰ ’Á∂ ‘È Âª «Ú¡’Â∆ Á≈ «¬‘ ¡«Ë’≈
‘∆ È‘ƒ, ÏÒ«’ ’ÂÚ Ú∆ ˛ «’ ¿π‘ «¬√ Á≈ «ÚØË ’’∂ ¡Â∂ «¬√ «Úæ⁄ Í«ÚÂÈ ’∂Õ ≈‹ Íë’«Â’ È≈ ‘Ø

LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY 13