Page 15 - DPOL101_POLITICAL_THEORY_PUNJABI

≈‹È∆«Â’ «√˪Â

È؇ ¡≈ÁÙ∆ ≈‹È∆«Â’ «√˪ ˘ ’≈ÒÍ«È’ ¡Â∂ Á≈Ù«È’ «√˪ Ú∆ «’‘≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ «¬√ «Úæ⁄ ≈‹È∆«Â’
«√˪ ÈÀ«Â’ Ù≈√Â, ÁÙÈ ¡Â∂ ÈÀ«Â’Â≈ Á∂ È≈Ò Úæ÷-Úæ÷ »Íª È≈Ò ‹πÛ∂ ‘ج∂ ‘πøÁ∂ ‘ÈÕ «¬√ «Úæ⁄ ÈÀ«Â’
ÓπæÁ∂ ¿π·≈¬∂ ‹ªÁ∂ ‘È, «¬√ «Ú’≈√ Á∂ È≈Ò ‘∆ «Ú¡’Â∆ ˜»∆ ÂΩ ”Â∂ «¬’ ⁄ø◊≈ «Ú¡’Â∆ ˛ ¡Â∂ ¿π‘ ¡≈͉∂
«Ú¡’Â∆◊ ¡Â∂ √Ó»«‘’ ÁØÚª ÍæËª ”Â∂ ⁄ø◊≈ ’øÓ ’È≈ ⁄≈‘πøÁ≈ ˛Õ «¬√ Á≈ «ÚÙÚ≈√ ˛ «’ «¬√ «ÚÙÚ ¡Â∂
¿π√ Á∆¡ª ÿ‡È≈Úª Á∂ «Ú⁄≈, ¿πÁ∂Ù ¡Â∂ «ÈÙ≈È∂ ˘ «√˪’≈ Á∆ Â∂˜ ÏπæË∆, ¡øÂÏØË, ¡ÈπÌÚ ¡Â∂ ¡øÂ«ÁzÙ‡∆
Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ ’∆Â∆ ◊¬∆ «Ú¡≈«÷¡≈ Áπ¡≈≈ √Ó«fi¡≈ ‹≈ √’Á≈ ˛Õ «¬‘ ÈÀ«Â’ ÓπæÒª Á∆ Á≈Ù«È’ ’ÒÍÈ≈ Á∆
ÔØ‹È≈ ˛Õ ¿πÂÍÂ∆Ó»Ò’ ÙÏÁ Á∂ »Í «Úæ⁄ ¡≈ÁÙ∆ «√˪ª «Úæ⁄ ¡«‹‘∂ «√˪ª Á≈ √ÓªÚ∂Ù ’∆Â≈ ‹ªÁ≈ ˛, «‹È∑ª
Á≈ √ÏøË Óπæ÷ ÂΩ ”Â∂ Ó≈‰’ª Á≈ ÓπÒª’‰ ’È≈ «ÚÚ‘≈ Á∂ √Ú»Íª Á≈ «ÈË≈‰ ’È≈ ¡Â∂ ‹∆ÚÈ Á∂ √Ú»Í
¡Â∂ √ø√Ê≈◊ „ª«⁄¡ª √ÏøË∆ √Ò≈‘ Á∂‰≈ ˛Õ ¡≈ÁÙ∆ ≈‹È∆«Â’ «√˪ Á≈ ≈‹ÈΔ«Â’ ÁÙÈ (Political
Philosophy) ÚæÒ ’≈¯∆ fiπ’≈¡ ˛, «’™«’ «¬√ Á∂ ⁄ø◊∂ ‹ΔÚÈ (Good Life) Á∆ Ë≈È≈ Á≈ √Ø ¿π‘∆ ˛ ¡Â∂
Í»È ¡≈ÁÙª Á∂ «ÈÓ≈‰ Á∂ ÔÂȪ Á∂ «¬’ „ª⁄∂ Á∂ »Í «Úæ⁄ Ú∆ «¬√ Á≈ ‘∆ «¬√Â∂Ó≈Ò ’Á≈ ˛Õ ‹≈È ÎÒÀÓÈ≈‹
È∂ ≈‹È∆«Â’ «√˪ ˘ √’≈ Á∂ ¿πÁ∂Ùª È≈Ò √Ïø«Ë ÒÛ∆Ú≈ «⁄øÂÈ Á∂ »Í «Úæ⁄ ÍÃÌ≈«Ù ’∆Â≈ ˛, ¿π√ È∂
≈‹È∆«Â’ «√˪ ˘ ÈÀ«Â’ «√˪ Á∂ È≈Ò È∂ÛÂ≈ È≈Ò ‹Ø«Û¡≈ ˛Õ
¡≈ÁÙ ≈‹È∆«Â’ «√˪ Á∆ Ù≈ÈÁ≈ ÍzøÍ≈ ‘∆ ˛ ‹Ø ◊z∆’ ≈‹ª Á∂ ÍÒ∂‡Ø ¡Â∂ ¡√± ÂØ∫ Ùπ± ‘Ø ’∂ B@Ú∆∫ √Á∆
Á∆ ¿πÁ≈Ú≈Á∆ ¡Â∂ Ó≈’√Ú≈Á∆ ÍzøÍ≈ Âæ’ «ÏȪ π’∂ ⁄æÒÁ∆ ‘∆ √∆ ‹ÁØ∫ Á±√∂ Ó‘ª ÔπæË Á∂ Ï≈¡Á «¬√ ¡ÈπÌÚ∆
«√˪ È∂ ⁄π‰ΩÂ∆ «ÁæÂ∆Õ ¡ÈπÌÚ∆ «√˪ È∂ «√˪ª Á∂ Íz∆÷‰ ¡Â∂ Âæª ”Â∂ ¡Ë≈« ’≈˘È Ú◊∂ √Ó≈È’‰ Á∂
Ó≈«Ë¡Ó È≈Ò ≈‹È∆«Â’ ‹∆ÚÈ Á∂ ’zÓ ÏπæË∆’È ”Â∂ ˜Ø «ÁæÂ≈Õ ¡«‹‘∆¡ª Íz√«ÊÂ∆¡ª «Úæ⁄ ¡≈ÁÙ∆ «√˪ª
Á∆ √π√ß◊Â≈ ’≈Î∆ ‘Ø ◊¬∆ «‹È∑ª Á≈ ÍπÈ ‹≈◊‰ AIG@ Á∂ Á‘≈’∂ «Úæ⁄ √ßÌÚ ‘Ø«¬¡≈Õ
¡≈ÁÙ «√˪ Á∆¡ª ‹Û∑ª ’Ò≈«√’∆ Ôπæ◊ «Úæ⁄ ‘ÈÕ ≈‹È∆«Â’ «√˪ª ˘ Íπ≈‰∂ Á≈Ù«È’ª Á∆ ≈‹È∆Â∆
«Úæ⁄ π⁄∆ «Ú¡≈Í’ ‹ª⁄ ÍÛÂ≈Ò Á∂ «¬’ ¡ß◊ Á∂ ±Í «Úæ⁄ √∆Õ ≈‹È∆Â∆- ‹Ø ≈‹È∆«Â’ «√˪ ≈‹È∆«Â’ Íæ÷
√∆-Á≈ Úȉ ¡Â∂ ⁄⁄≈ Úæ‚∂ ÚÍ≈’ ÍæË ”Â∂ ’∆Â∆ ◊¬∆Õ ’Ò≈«√’∆ ≈‹È∆«Â’ «√˪ª «Úæ⁄ ◊z∆’, ØÓÈ ¡Â∂
«¬√≈¬∆ «⁄ßÂ’ª ¡Â∂ Á≈Ù«È’ª Á≈ √Ó≈Ú∂Ù ’∆Â≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ ’Ò≈«√’∆ ≈‹È∆«Â’ «⁄ßÂÈ Á∂ ÁØ Ó‘≈È Á≈Ù«È’
ÍÒ∂‡Ø ¡Â∂ ¡√± ‘ÈÕ ¿πÈ∑ª Á∂ Ôπæ◊ «Úæ⁄ ≈‹È∆Â∆ «√˪ «Úæ⁄ (i) ≈‹È∆Â∆, (ii) «√˪ Á≈ «Ú⁄≈ ¡Â∂
(iii) ÁÙÈ Ù≈√Â Á∆ ÍzøÍ≈ «ÂßÈ≈ ˘ Ù≈«ÓÒ ’∆Â≈ ‹ªÁ≈ √∆Õ ≈‹È∆Â∆ ÂØ∫ Ì≈Ú √∆ √Ú‹È’ ’ßÓª «Úæ⁄ «‘æ√∂Á≈∆,
«√˪ Á≈ Ì≈Ú √∆ Íz≈¬∂Ú∂Ù‰ Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ Íz≈Í ’∆Â≈ «◊¡≈ ÒÛ∆Ú≈ «◊¡≈È ¡Â∂ ÁÙÈ Ù≈√Â ÂØ∫ Ì≈Ú
«ÚÙÚ√ «◊¡≈È Á∆ ÷Ø‹ «¬’ ¡«‹‘≈ «◊¡≈È ‹Ø ÒØ’ª ˘ √Ó±«‘’ ‹∆ÚÈ «Úæ⁄ «ÚÚ‘≈ Á∂ ÍæË ”Â∂ «˜¡≈Á≈
√ÓfiÁ≈ ω≈ √’∂Õ ≈‹ÈΔ«Â’ «√˪ Á≈ ¡Ê √Δ √Ú‹È’ ’ßÓª È≈Ò √Ïß«Ë «ÚÙÚ «◊¡≈È Íz≈Í ’È Ò¬Δ
’ΔÂ≈ ‹≈‰ Ú≈Ò≈ ÒÛΔÚ≈ ¡«Ë¡ÀÈ ‹ª ‹ª⁄ ÍÛÂ≈ÒÕ
¡≈ÁÙ∆ «√˪ Á∆¡ª ’πfi «ÚÙ∂ÙÂ≈Úª ˘ «¬√ Íz’≈ ∂÷≈«¥Â ’∆Â≈ ‹≈ √’Á≈ ˛:

A. ≈‹È∆«Â’ «√˪ª ”Â∂ ÁÙÈ Ù≈√Â Á≈ ÍzÌ»ÂÚ √∆Õ ÍÒ∂‡Ø, ¡√±, ‘≈Ï√, ≈Ò√ Ú◊∂ Ó‘≈È
Á≈Ù«È’ ¡≈͉∂ «⁄ßÂÈ Á∂ ’≈‹ ÷∂Â Á∆ «Ú¡≈Í’Â≈ ¡Â∂ «ÚÙ∂ ÷∂Â Á∂ ’≈È Ó‘≈È ‘ÈÕ ¿π‘
≈‹È∆«Â’ «⁄ßÂ’ª ÂØ∫ ÚæË ‘ÈÕ «¬æÊ∂ ≈‹È∆«Â’ «√˪ª «Úæ⁄ «¬È∑ª Á≈ Úȉ, «Ú¡≈«÷¡≈,
¡≈Á∂Ù≈ÂÓ’Â≈ ¡Â∂ ÓπÒª’‰ √≈∂ Ù≈«ÓÒ ‘ÈÕ
B. ¡≈ÁÙ∆ «√˪ √ÚØÂÓ ⁄ø«◊¡≈¬∆ (Ultimate good) «Úæ⁄ «ÚÙÚ≈√ ’Á≈ ˛ ¡Â∂ ≈‹È∆«Â’
⁄ø«◊¡≈¬∆ ˘ «¬√ Á≈ «¬’ Ì≈◊ ÓßÈÁ≈ ˛Õ ≈‹ Á≈ ¿πÁ∂Ù ⁄ß◊∂ ‹∆ÚÈ ˘ ¿πÂÙ≈«‘ ’È≈ ˛, ‘≈Òª«’ «¬‘
Ú∆ «¬’ ⁄⁄≈ Á≈ «ÚÙ≈ «‘≈ ˛ «’ Ú∆¡Â≈ «’√ ˘ «ÁæÂ∆ ‹≈‰∆ ⁄≈‘∆Á∆ ˛-«Ú¡’Â∆◊ ⁄ø«◊¡≈¬∆
˘ ‹ª √Ó±«‘’ ⁄ø«◊¡≈¬∆ ˘Õ «¬æÊ∂ ’Ò≈«√’∆ ÍzøÍ≈ Á≈ «Ú⁄≈ √∆ «’ √Ó±«‘’ ⁄ø«◊¡≈¬∆ «Úæ⁄ √Ó≈‹ Á≈
«¬’ ÓÀ∫Ï ‘؉ Á∂ È≈Â∂ «Ú¡’Â∆ Á∆ ⁄ø«◊¡≈¬∆ √Ó≈«ÚÙ‡ ˛ ¡Â∂ «Ú¡’Â∆ «¬√ ˘ ’∂ÚÒ «¬’ √Ó≈«‹’
ÓÀ∫Ï Á∂ ±Í «Úæ⁄ ‘∆ Íz≈Í ’ √’Á≈ ˛, ¿πµÊ∂ ¿πÁ≈Ú≈Á È∂ «¬√ ÍzøÍ≈ ˘ √Ú∆’≈ È‘∆∫ ’∆Â≈ ¡Â∂
√Ó±«‘’ ⁄ø«◊¡≈¬∆ ˘ «Ú¡’Â∆◊ ⁄ø«◊¡≈¬∆ ”Â∂ «ÈÌ ’ «ÁæÂ≈ ¡Â∂ «Ú¡’Â∆ Á∆ ÌÒ≈¬∆ «Úæ⁄ ‘∆
√Ó≈‹ Á∆ ÌÒ≈¬∆ ‘ÀÕ
C. ¡≈ÁÙ∆ «√˪ ≈‹È∆«Â’ √ßͱÈÂ≈ (Political whole) «Úæ⁄ «ÚÙÚ≈√ ’Á≈ ˛ ¡Ê≈ «√˪Â
√ßͱÈ, «Ú¡≈Í’ ¡Â∂ ¡ßÂ«ÚÙ‡ ‘؉∂ ⁄≈‘∆Á∂ ‘ÈÕ «¬√ «Úæ⁄ Ù≈√È, ÔπæË ’Ò≈, Ë≈«Ó’ ∆Â∆-«Ú≈˜,

8 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY