Page 129 - DPOL101_POLITICAL_THEORY_PUNJABI

≈‹È∆«Â’ «√˪Â

È؇ ‘ØÚ∂ ¡Â∂ (ii) √Ó≈«‹’ ¡Â∂ ¡≈«Ê’ È≈-Ï≈ÏÂ≈ ˘ «¬√ Â∆’∂ È≈Ò ÍÃÂ∆Ïø«Ë ’∆Â≈ ‹≈Ú∂ (’) «’ √Ó≈‹ Á∂
«È¿»ÈÂÓ √π«ÚË≈ ÍÃ≈Í ÒØ’ª ˘ «˜¡≈Á≈Â Ò≈Ì Í‘πø⁄≈¬∂ ¡Â∂ (÷) ÓΩ«’¡ª Á∆ «ÈÍæ÷ Ï≈ÏÂ≈ Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂
√≈∂ ¡‘π«Á¡ª ¡Â∂ √«ÊÂ∆¡ª È≈Ò ‹πÛ∆ ‘∂Õ

ÓΩ«Ò’ √πÂøÂÂ≈ È≈Ò ≈Ò√ Á≈ Ì≈Ú √∆ : ¿πÈ∑ª √≈∂ È≈◊«’ ¡Â∂ ≈‹È∆«Â’ ¡«Ë’≈ª ÂØ∫ ‹Ø ¡æ‹ Á∂ ¿πÁ≈Ú≈Á∆
Á∂Ùª «Úæ⁄ «ÁæÂ∂ ‹ªÁ∂ ‘È, «‹Ú∂∫ Ú؇ Á≈ ¡«Ë’≈, ≈‹È∆«Â’ ¡‘πÁ≈ ÍÃ≈Í ’È Á≈ ¡«Ë’≈, ’≈˘È Á≈ Ù≈√È,
Ì≈Ù‰ ¡Â∂ ÍÃ◊‡ ’È Á≈ ¡«Ë’≈ ¡≈«ÁÕ ÍÃø» ≈Ò√ Ò¬∆ ¡«Ë’≈ª Á≈ Ó‘æÂÚ «¬√ «Úæ⁄ ˛ «’ √Ó≈‹ Á∂
¡≈«Ê’ √ت Á≈ «¬’ «È¡≈Í»È ¡øÙ √≈«¡ª ˘ «ÓÒ∂Õ ¡«Ë’≈ª Á≈ Á»√≈ Ì≈◊ È≈◊«’ª ˘ ’πfi √ÓÂ≈Ú≈Á∆
¡«Ë’≈ Á∂‰ Á∆ ◊æÒ ’Á≈ ˛Õ «¬√ Á∂ ¡Èπ√≈ √Ó≈«‹’ ¡Â∂ ¡≈«Ê’ È≈-Ï≈ÏÂ≈ «¬√ Â∑ª È≈Ò «ÈÔ«ÓÂ
’∆Â∆ ‹≈‰∆ ⁄≈‘∆Á∆ ˛ «’ «‹È∑ª ÒØ’ª Á∆ ¡≈ÓÁÈ, ËÈ, «√æ«÷¡≈ Ú◊∂ ÌΩ«Â’ √≈ËÈ «È¿»ÈÂÓ ‘È, ¿πÈ∑ª ˘ ÚË∂∂
«‘æ√≈ «ÓÒ‰≈ ⁄≈‘∆Á≈ ˛Õ ≈Ò√ «¬’ ¡«‹‘∆ Ï≈˜≈ «ÚÚ√Ê≈ Á∆ ’ÒÍÈ≈ ’Á∂ ‘È, «‹æÊ∂ ÌΩ«Â’ È≈-Ï≈ÏÂ≈
¿πÂÙ≈‘ Á∂ ÂΩ ”Â∂ ’øÓ ’È ¡Â∂ Úø‚ Ò¬∆ Ú√»¡ª Á∂ Ìø‚≈ ˘ ÚË≈¿π‰ «Úæ⁄ ÓÁÁ ’∂Õ «ÚÚ‘≈«’ ÍæË ”Â∂
’ ÍÉ≈Ò∆ ˘ «¬√ Â∑ª È≈Ò ¡ÈπÍ≈«Â’ „ø◊ È≈Ò «ÚÚ√Ê≈ ’∆Â∆ ‹≈Ú∂ «’ ‘∂·Òª Ú◊ª ˘ «˜¡≈Á≈ ÂØ∫ «˜¡≈Á≈
Ò≈Ì ‘Ø √’∂Õ ≈Ò√ Á≈ «Ú⁄≈ ˛ «’ √Ó≈«‹’ Ú√»¡ª ”Â∂ ¡≈Ó ÒØ’ª Á∂ ¡«Ë’≈ ’∂ÚÒ ¿πÈ∑ª Á∆¡ª ÔØ◊Â≈Úª
”Â∂ «ÈÌ È‘ƒ ’Á∂Õ ÔØ◊ ÒØ’ ÚË∂∂ ¡≈ÓÁÈ Á≈ ’ج∆ ¡«Ë’≈ È‘ƒ æ÷Á∂Õ ÔØ◊ ÒØ’ª Á∆ ÚË∂∂ ¡≈ÓÁÈ ¡Â∂
√π«ÚË≈Úª ª ‘∆ Âæʪ Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ ‘Ø √’Á∆¡ª ‘È, ¡◊ ¿π‘ ‘∂·Ò∂ Ú◊ª Á∂ Ò≈Ì «Úæ⁄ ‹ªÁ∆ ˛Õ
≈Ò√ ¡Â∂ ÈØ«˜’ ÁØÚª È∂ ¿πÍÔØ◊Â≈Ú≈Á∆ «√˪ ˘ ¡√Ú∆’≈ ’ «ÁæÂ≈Õ ÁØÚª Á≈ «¬‘ «Ú⁄≈ ˛ «’ «Ú¡’Â∆
¡≈͉∂ ¡≈Í «Úæ⁄ √≈ËÔ ˛, «¬æÊ∂ ÈØØ«˜’ Á∂ ¡Èπ√≈ √Ì ÂØ∫ Ó‘æÂÚÍ»È ¡«Ë’≈ ¡≈ÂÓ-«ÈÌ Á≈ ¡«Ë’≈ ˛,
≈Ò√ Á∂ ¡Èπ√≈, «¬‘ ¡«Ë’≈ “√Ó≈‹ Á∂∂ √ت «Úæ⁄ √‘∆ «‘æ√≈” ˛Õ ÈØ«˜’ Á∂ ¡Èπ√≈ ÔØ◊ ÒØ’ª ÚæÒØ∫ ¿πÂÍ≈«ÁÂ
’∆Â∆¡ª ◊¬∆¡ª Ú√»¡ª È≈Ò ◊∆Ï ÒØ’ª Á≈ ÌÒ≈ ’È Á∆ ’ج∆ ˜» ȑƒ, «’™«’, “¡◊ Ó∂≈ ¡≈͉∂ ”Â∂
Í»≈ ¡«Ë’≈ ˛ ª ÓÀ∫ ¡≈͉∆ ÔØ◊Â≈ Á≈ ¡Â∂ «¬√ ÔØ◊Â≈ È≈Ò ’∆Â∂ ‹≈‰ Ú≈Ò∂ ¿πÂÍ≈ÁÈ Á≈ Ú∆ Ó≈Ò’ ‘ª ¡Â∂
’ ÍÉ≈Ò∆ È≈Ò √ت Á∂ Í»È ÂΩ ”Â∂ Úø‚ ◊Ò ˛Õ ≈Ò√ Á∂ ¡Èπ√≈ ÔØ◊Â≈Úª Á∂ Ó≈Ò’≈È≈ Á∂ ¡«Ë’≈ª
Á≈ «¬‘ ¡Ê È‘ƒ «’ ¿πÈ∑ª ÔØ◊Â≈Úª ÂØ∫ ÍÀÁ≈ ‘؉ Ú≈Ò∂ ¡√Ó≈È ÍÃÂ∆ÎÒ Á≈ Ú∆ ¡«Ë’≈ ‘ØÚ∂, «’™«’ ÔØ◊Â≈ª
Íë’Â∆ ÚæÒØ∫ È≈-Ï≈Ï »Í È≈Ò Úø‚∆¡ª ‹ªÁ∆¡ª ‘È ¡Â∂ «¬‘ ≈‹ Á≈ ’ÂÚ ˛ «’ ¿π‘ «¬√ ◊æÒ Á≈ «ÚÙÚ≈√
«ÁÚ≈¿π‰ «’ ÔØ◊ «Ú¡’Â∆ Á∂ ’≈‰ ¡ÔØ◊ ÒØ’ª Á≈ ’ج∆ Èπ’√≈È È‘ƒ ‘ØÚ∂◊≈Õ
¡«Ë’≈ª Á∂ «¬’ ‘Ø «√˪ Á≈ Úȉ ØÈ≈Ò‚ ‚Ø«’È È∂ ¡≈͉∆ Íπ√Â’ ‘Taking Right Seriously’ «Úæ⁄
’∆Â≈ ˛Õ ‚Ø«’È È∂ ÈÀ«Â’ ¡«Ë’≈ª ”Â∂ ¡Ë≈« ≈‹È∆Â∆ Á≈ «¬’ ÈÚª «√˪ √Ê≈«Í ’È Á∆ ’Ø«ÙÙ
’∆Â∆Õ «¬√ Á∂ ¡Èπ√≈ «Ú¡’Â∆ Á∂ ’∂ÚÒ ÁØ ¡«Ë’≈ ‘È, «‹È∑ª ˘ ÈÀ«Â’ ÍæË ”Â∂ √‘∆ ·«‘≈«¬¡≈ ‹≈ √’Á≈
˛ - (i) ‘∂’ «Ú¡’Â∆ Á≈ Ï≈ÏÂ≈ Á≈ ¡«Ë’≈ ¡Â∂ (ii) ÓÈπæ÷∆ ÍÃÂ∆Ù·≈ Á∂ ¡≈Á Á≈ ¡«Ë’≈Õ «¬‘ «√˪Â
«¬«Â‘≈√, ÁÙÈ Ù≈√Â, ÍÃøÍ≈ ¡≈«Á ”Â∂ ¡Ë≈« È≈ ‘Ø ’∂ Â’ Ù≈√Â ”Â∂ ¡Ë≈« ’≈ÒÍ«È’ «√˪Â
˛Õ ‚Ø«’È Á≈ «√˪ ‘Ø ¿πÁ≈Ú≈Á∆ Ò∂÷’ª È≈Ò «¬√ «ÁzÙ‡∆’؉ ÂØ∫ ¡Òæ◊ ˛ «’ ¿π‘ √πÂøÂÂ≈ Á∂ «’√∂
√Ë≈‰ ¡«Ë’≈ ˘ È‘ƒ ÓøÈÁ∂Õ «¬√ Á∂ ¡Èπ√≈ √πÂøÂÂ≈ Á∂ ¡«Ë’≈ Á≈ «Ú⁄≈ «¬’ ◊Ò Ë≈È≈ ˛, «‹√ È∂
≈‹È∆«Â’ «⁄øÂÈ ˘ Èπ’√≈È Í‘πø⁄≈«¬¡≈ ˛Õ «¬√ «Úæ⁄ ’ج∆ Ùæ’ È‘ƒ «’ ’πfi √πÂøÂÂ≈Úª Ï‘π ӑæÂÚÍ»È
‘È, ÍÃø» ’∂ÚÒ «¬√ Ò¬∆ «’ ¿π‘ Ï≈Ï≈ Á∂ ¡«Ë’≈ ”Â∂ ¡Ë≈« ˛, ¿π‘ «Ò÷Á∂ ‘È «’ “È≈◊«’ª ˘ ’πfi
√πÂøÂÂ≈Úª Á≈ Ú«ÙÙ‡ ¡«Ë’≈ ˛, «‹Ú∂∫ «Ú⁄≈ª ˘ ÍÃ◊‡ ’È Á∆ √πÂøÂÂ≈ ¡Â∂ ¡≈͉∂ «Èæ‹∆ ¡Â∂ √À’√»¡Ò
√Ïø˪ «Úæ⁄ √πÂøÂÂ≈, ÍÃø» «¬È∑ª ˘ √øÍÂ∆ Á∂ √πÂøÂ «¬√Â∂Ó≈Ò ¡«Ë’≈ È‘ƒÕ” ‚Ø«’È Á∂ «√˪ Á∆ «¬’ ‘Ø
«ÚÙ∂ÙÂ≈ ¿πÈ∑ª Á≈ ¿π◊ «Ú¡’Â∆Ú≈Á ˛Õ «Ú⁄≈ ÍÃ◊‡ ’È Á∆ √πÂøÂÂ≈ Á∂ √ÏøË «Úæ⁄ ¿π‘ «Ò÷Á∂ ‘È «’
«’√∂ √Ú‹È’ ÍÃÁ√È «Úæ⁄ √πæ«÷¡≈ Á∂ È≈Ó ”Â∂ Ú∆ Ò≈¿»‚ √Í∆’ª ”Â∂ ’ج∆ Í≈ÏøÁ∆ È‘ƒ Ò◊≈¿π‰∆ ⁄≈‘∆Á∆,
«’™«’ «¬√ È≈Ò «’√∂ «Ú¡’Â∆ ‹ª ÍÃÁÙÈ’≈∆¡ª Á∂ «Ú⁄≈ª ˘ ÍÃ◊‡ ’È «Úæ⁄ ÓπÙ«’Ò ¡≈ √’Á∆ ˛Õ «¬√
Â∑ª Ï≈ÏÂ≈ ¡Â∂ ÓÈπæ÷∆ ÍÃÂ∆Ù·≈ Á∂ È≈Ó ”Â∂ ¿π‘ ’≈Ò∂ ÒØ’ª Á∂ ÿæ‡ ÈøÏª Á∂ Ï≈Ú‹»Á «ÚÙÚ «Ú«Á¡≈Ò≈ «Úæ⁄
Á≈÷Ò∂ ˘ √‘∆ ·«‘≈™Á∂ ‘ÈÕ

√ß÷∂Í «Úæ⁄, AIF@ Á∂ Ï≈¡Á ¿πÁ≈Ú≈Á Á∂ ¡Ë∆È «Ú¡’Â∆◊ ¡«Ë’≈ª Á∆¡ª ’¬∆ Ë≈È≈Úª Í∂Ù ’∆Â∆¡ª
◊¬∆¡ªÕ Ízß± √Ú≈Ò «¬‘ ˛ «’ «¬È∑ª «√˪ª Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ ’ج∆ ÓΩ«Ò’ ¡«Ë’≈ª Á≈ ÈÚª «√˪ ω √’Á≈ ˛?
«Ú⁄ Á∂ ¡Èπ√≈, ¡«‹‘≈ √ßÌÚ «Á÷≈¬∆ È‘∆∫ «ÁßÁ≈ «’™«’ «¬È∑ª ÈÚ∆¡ª Ë≈È≈Úª «Úæ⁄ «Ú¡’Â∆ Á∆ Íz«’Â∆,

122 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY