Page 142 - DPOL101_POLITICAL_THEORY_PUNJABI

«¬’≈¬∆ñG: ¡≈«Ê’ ¡Â∂ √Ó≈«‹’ ¡«Ë’≈

È؇

’∆ Âπ√ƒ ‹≈‰Á∂ ‘Ø ‹Á «’√∂ Ì≈Ù‰ ¡Â∂ Ò∂÷ È≈Ò ÙªÂ∆ Ìø◊ ‘؉ ¡Â∂ √Ó≈‹ Á∂ «’√∂ ÁØ Ú◊ª Á∂
Á«Ó¡≈È È¯ ÎÀÒ‰ Á≈ Ùæ’ ‘ØÚ∂ ª √’≈ «¬√ ¡«Ë’≈ ”Â∂ Ø’ Ò◊≈
√’Á≈ ˛Õ

E. ÙªÂΔÍ»Ú’ «¬’æ·∂ ‘؉ ¡Â∂ √ø√Ê≈Úª ω≈¿π‰ Á≈ ¡«Ë’≈ : √ø√≈ Á∂ √≈∂ Á∂Ùª È∂ ¡≈͉∂ È≈◊«’ª ˘
ÙªÂ∆Í»Ú’ «¬’æ·∂ ‘؉ ¡Â∂ √ø√Ê≈Úª ω≈¿π‰ Á≈ ¡«Ë’≈ «ÁæÂ≈ ˛Õ È≈◊«’ ¡≈͉∂ Ì≈Ù‰ Á∂ ¡«Ë’≈ Á≈
«¬√Â∂Ó≈Ò Âª ‘∆ ’ √’Á∂ ‘È, ‹Á È≈◊«’ª ˘ «¬’æ·∂ ‘؉ Á≈ ¡«Ë’≈ ÍÃ≈Í ‘ØÚ∂, ÍÃø» ¿π‘ ‘«Ê¡≈ ÒÀ ’∂
«¬’æ·∂ È‘ƒ ‘Ø √’Á∂Õ «¬È∑ª ˘ √ø√Ê≈Úª ω≈¿π‰ Á≈ ¡«Ë’≈ Ú∆ ÍÃ≈Í ‘πøÁ≈ ˛, ¿π‘ ≈‹È∆«Â’, ¡≈«Ê’ ¡Â∂
√Ó≈«‹’ √ø√Ê≈Úª Á∆ √Ê≈ÍÈ≈ ’Á≈ ˛Õ «¬‘ ·∆’ ˛ «’ ¿π‘ √ø√Ê≈Úª Á∆ √Ê≈ÍÈ≈ ’ √’Á≈ ˛, ÍÃø» √ø√Ê≈Úª
Á≈ ¿πÁ∂Ù √Ó≈‹ Á∂ «‘æ ¡Â∂ Á∂Ù Á∂ «‘æ Á∂ «ÚπæË È‘ƒ ⁄≈‘∆Á≈Õ «¬√ ÂØ∫ «¬Ò≈Ú≈ «¬È∑ª √ø√Ê≈Úª ˘ ÙªÂ∆Í»Ú’
√≈ËȪ Á≈ «¬√Â∂Ó≈Ò ’È≈ ⁄≈‘∆Á≈ ˛Õ
∂
∂
F. «Ú¡’ÂΔ◊ √πÂøÂÂ≈ Á≈ ¡«Ë’≈ : «Ú¡’Â∆ √ÂÂÂ≈ Á ¡«Ë’≈ Á≈ ¡Ê «Ú¡’Â∆ ˘ ¡≈͉ «Ú¡’Â∆ÂÚ
ø
π
Á≈ «Ú’≈√ ’È Á∆ √πÂøÂÂ≈ ˛Õ «Ú¡’Â∆◊ √πÂøÂÂ≈ Á≈ «¬‘ Ú∆ ¡Ê ˛ «’ «Ú¡’Â∆ ˘ «ÏȪ «’√∂ ’≈È
«◊ïÂ≈ ‹ª ȘÏøÁ È‘ƒ ’∆Â≈ ‹≈Ú∂◊≈Õ ¡◊ «’√∂ «Ú¡’Â∆ ˘ «ÏȪ «’√∂ ’≈È ‹∂Ò∑ «Úæ⁄ ÏøÁ ’ «ÁæÂ≈
‹ªÁ≈ ˛ ª ¿π‘ «Ú¡’Â∆ ¡Á≈Ò ˘ ÍÃ≈ÊÈ≈ ÍæÂ Á∂ ’∂ ¡≈͉∆ æ«÷¡≈ ’ √’Á≈ ˛Õ Ï‘π √≈∂ Á∂Ùª «Úæ⁄
«Ú¡’Â∆ ˘ ¡«Ë’≈ «ÁæÂ≈ «◊¡≈ ˛ «’ ¿π‘ ÷πÁ ‹ª ¿π√ √ÏøË∆ ¡Á≈Ò «Úæ⁄ ÏøÁ∆ ÍÃÂÔÙ∆’‰ Á≈ ¡≈«◊¡≈
ÍæÂ ‹≈∆ ’È Á∆ ÍÃ≈ÊÈ≈ ’ √’Á∂ ‘ÈÕ «¬√ ¡≈«◊¡≈ ÍæÂ Á∂ ¡Ë∆È √’≈ ˘ ÁØÙ∆ ˘ ¡Á≈Ò √≈‘Ó‰∂
Í∂Ù ’È≈ ÍÀ∫Á≈ ˛ ¡Â∂ ¿π√ ˘ «◊ÃÎÂ≈ ’È Ò¬∆ ’≈È ·∆’ È‘ƒ ˛ ª ¡Á≈Ò ¿π√ «Ú¡’Â∆ ˘ ¤æ‚‰ Á≈
¡≈Á∂Ù Á∂ √’Á≈ ˛Õ √ø’‡ ’≈Ò «Úæ⁄ √’≈ «Ú¡’Â∆¡ª Á∂ «¬√ ¡«Ë’≈ ”Â∂ Ø’ Ò◊≈ √’Á∆ ˛Õ
G. ËÓ ÁΔ √πÂøÂÂ≈ Á≈ ¡«Ë’≈ : Ë≈«Ó’ √πÂøÂÂ≈ Á∂ ¡«Ë’≈ ÂØ∫ Ì≈Ú «¬‘ ˛ «’ ‘∂’ «Ú¡’Â∆ ˘ Í»È
ÂΩ ”Â∂ √πÂøÂÂ≈ ˛ «’ ¿π‘ «‹√ ËÓ «Úæ⁄ ⁄≈‘∂ «ÚÙÚ≈√ ’∂, «‹√ Á∂Ú∆-Á∂ÚÂ≈ Í»‹≈ ⁄≈‘∂ ’∂ ¡Â∂ «‹√ Â∑ª
⁄≈‘∂ Í»‹≈ ’∂Õ ≈‹ ˘ È≈◊«’ª Á∂ ËÓ «Úæ⁄ Á÷Ò-¡øÁ≈˜∆ È‘ƒ ’È∆ ⁄≈‘∆Á∆, «‹√ Â∑ª ⁄≈‘∂ Í»‹≈ ’∂Õ ≈‹
˘ È≈◊«’ª Á∂ ËÓ Á≈ ¡ÈπÔ≈¬∆ Ï‰È Ò¬∆ Ó‹Ï» È‘ƒ ’È≈ ⁄≈‘∆Á≈Õ ≈‹ ˘ «’√∂ «ÚÙ∂Ù ËÓ ˘ √’≈∆
ËÓ ÿث٠ȑƒ ’È≈ ⁄≈‘∆Á≈Õ √≈∂ ËÓª Á∂ ¡ÈπÔ≈¬∆¡ª ˘ ¿πµÈÂ∆ Á∂ Ï≈Ï ÓΩ’∂ «ÓÒ‰∂ ⁄≈‘∆Á∂ ‘ÈÕ Ì≈Â
Á∂ È≈◊«’ª ˘ Ë≈«Ó’ √πÂøÂÂ≈ Á≈ ¡«Ë’≈ √ø«ÚË≈È ÂØ∫ ÍÃ≈Í ˛Õ Ì≈ ≈‹ ËÓ «ÈÍæ÷ ≈‹ ˛, Ì≈Â
Á≈ ’ج∆ ËÓ È‘ƒ ˛ Í Ì≈ Ú≈√∆¡ª Á≈ ËÓ ˛Õ Ì≈ «Úæ⁄ È≈◊«’ª ˘ ËÓ Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ √’»Òª ¡Â∂
’≈Ò‹ª «Úæ⁄ Á≈÷Ò ’È ÂØ∫ «¬È’≈ È‘ƒ ’∆Â≈ ‹ªÁ≈, ÍÃø» Ë≈«Ó’ √πÂøÂÂ≈ Á∆ ¡≈Û∑ ‘∂· ’ج∆ «Ú¡’Â∆
ÈÀ«Â’ ◊æÒª Á≈ ÍÃ⁄≈ È‘ƒ ’ √’Á≈ È≈ ‘∆ «’√∂ «Ú¡’Â∆ ˘ «¬‘ ¡«Ë’≈ ˛ «’ ¿π√ Á»√∂ ËÓª «ÚπæË È¯Â
Á≈ ÍÃ⁄≈ ’∂Õ
H. Ï≈ÏÂ≈ Á≈ ¡«Ë’≈ : √≈∂ È≈◊«’ª ˘ Ï≈Ï ¡«Ë’≈ ÍÃ≈Í ‘؉∂ ⁄≈‘∆Á∂ ‘ÈÕ ‘∂’ «Ú¡’Â∆ ˘ ≈‹
«Úæ⁄ Ï≈Ï √Ó«fi¡≈ ‹≈‰≈ ⁄≈‘∆Á≈ ˛Õ ËÓ, Ì≈Ù≈, ø◊, ‹≈Â-Í≈Â, √øÍÃÁ≈¬∂ ¡≈«Á Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ «¬’ È≈◊«’
¡Â∂ Á»√∂ È≈◊«’ «Úæ⁄ ÓÂÌ∂Á È‘ƒ ‘؉≈ ⁄≈‘∆Á≈Õ
I. ÿπøÓ‰-«ÎÈ ÁΔ √πÂøÂÂ≈ Á≈ ¡«Ë’≈ : È≈◊«’ª ˘ Á∂Ù Á∆ ‘æÁª ¡øÁ «ÏȪ «’√∂ ’ø‡ØÒ ÂØ∫ ÿπøÓ‰-«ÎÈ
Á∆ √πÂøÂÂ≈ ‘πøÁ∆ ˛Õ È≈◊«’ Á∂Ù Á∂ «‹√ «‘æ√∂ «Úæ⁄ ⁄≈‘∂ «‘ √’Á∂ ‘ÈÕ √À ’È Ò¬∆ ‹≈ √’Á∂ ‘ÈÕ «ÏȪ
ÿπøÓ‰-«ÎÈ Á∆ √πÂøÂÂ≈ ÂØ∫ ÓÈπæ÷ ¡≈͉∂ ¡≈Í ˘ ’ÀÁ∆ √ÓfiÁ≈ ˛Õ Ì≈ Á∂ √ø«ÚË≈È «Úæ⁄ È≈◊«’ª ˘ ÿπøÓ‰-
«ÎÈ Á∆ √πÂøÂÂ≈ «ÁæÂ∆ ◊¬∆ ˛ Í ’ج∆ È≈◊«’ ¡◊ ¡≈͉∂ «¬√ ¡«Ë’≈ Á≈ ◊Ò «¬√Â∂Ó≈Ò ’Á≈ ˛
ª √’≈ ¿π√ Á∆ √πÂøÂÂ≈ ”Â∂ Ø’ Ú∆ Ò◊≈ √’Á∆ ˛Õ
A@. √ø√«¥ÂΔ ÁΔ √πÂøÂÂ≈ ”Â∂ ¡«Ë’≈ : È≈◊«’ª ˘ ¡≈͉∆ √ø√«¥Â∆ «Úæ⁄ «Ú’≈√ æ÷‰ ¡Â∂ √ø√«¥Â∆ Á≈
«Ú’≈√ ’È Á∆ √πÂøÂÂ≈ ‘πøÁ∆ ˛Õ ¿π‘ ¡≈͉∆ Ì≈Ù≈, ∆Â∆-«Ú≈˜ª ¡Â∂ ÈÀ«Â’Â≈ Á≈ «Ú’≈√ ’ √’Á≈ ˛Õ
Ì≈ Á∂ È≈◊«’ª ˘ «¬‘ ¡«Ë’≈ √ø«ÚË≈È ÚæÒØ∫ ÍÃ≈Í ˛Õ ‘∂’ √øÍÃÁ≈¬∂ ˘ ¡≈͉∆ √ø√«¥Â∆ Á∂ «Ú’≈√ Á≈
¡«Ë’≈ ÍÃ≈Í ˛Õ

LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY 135