Page 146 - DPOL101_POLITICAL_THEORY_PUNJABI

«¬’≈¬∆ñH: √πÂßÂÂ≈

ÂØ∫ ‘∆ «¬È∑ª ÍzÙȪ Á∂ ¿πµÂ ÒæÌÁ∂ ‘∂ ‘È «’ √πÂøÂÂ≈ Á∆ Íë’Â∆ ¡Â∂ «¬√ Á∂ «È¡≈√ß◊ Á∆¡ª ‘æÁª ’∆ È؇
‘ÈÕ Íæ¤Ó∆ ≈‹È∆«Â’ «⁄ßÂÈ «Úæ⁄ √πÂßÂÂ≈ Á∆ Ë≈È≈ ¡Â∂ «¬√ Á∆ Ó‘æÂÂ≈ «¬ßÈ∆ ÍzÏÒ ‘∆ ˛ «’ «¬√ Á∂
√ÓÊ’ ¡Â∂ ¡≈ÒØ⁄’ ÁØÚ∂∫ «¬√ ÂæÊ È≈Ò √«‘Ó ‘È «’ √πÂøÂÂ≈ √Ó≈‹ Á∂ √≈∂ ≈‹È∆«Â’, ¡≈«Ê’ ¡Â∂
√Ó≈«‹’ √Ïß˪ Á≈ √≈ ‘ÀÕ

H.A √πÂøÂÂ≈ Á≈ ¡Ê (Meaning of Liberty)

¿πÁ≈Ú≈Á∆ «⁄ßÂÈ Á≈ ’∂∫Á∆ Âæ ¡Â∂ √≈ ‘؉ Á∂ Ï≈Ú‹±Á, √πÂøÂÂ≈ «¬’ ¡√ÍæÙ‡, ¡«ÈÙ«⁄ ¡È∂’ ¡≈«Ê’
Ízß± Ó‘æÂÚͱÈ Ë≈È≈ ˛Õ Úæ÷-Úæ÷ «⁄ßÂ’ª Á∂ Ò¬∆ «¬√ Á≈ ¡Ê Úæ÷ «‘≈ ˛Õ √πÂøÂÂ≈ ’∆ ˛? ¿π‘ «’‘Û∆¡ª-
«’‘Û∆¡ª ‘æÁª ‘È ‹Ø √πÂøÂÂ≈ √Ó≈Í ’ «ÁßÁ∆¡ª ‘È? ’∆ √πÂøÂÂ≈ «ÏÈ≈ «’√∂ Ø’ ‡Ø’ Á∂ ¡≈͉∆ Ó˜∆
’Á∆ ˛? ¡«‹‘∂ ÍzÙȪ Á≈ ’ج∆ √Ú«Ú¡≈Í’ ¿πµÂ È‘∆∫ «ÁøÁ∂Õ «¬√ «Úæ⁄ ’ج∆ Ùæ’ È‘∆∫ «’ √Ó≈«‹’ ÍæË ”Â∂
√πÂøÂÂ≈ «ÏȪ «’√∂ Íz’≈ Á∆¡ª ‘æÁª Á∂ ¡√ßÌÚ ˛Õ √πÂøÂÂ≈ Á∆ Íz∆Ì≈Ù≈ ”Â∂ √«‘Ó ‘πßÁ∂ ‘ج∂ Ú∆ «¬È∑ª ‘æÁª ˘
ÒÀ ’∂ ◊«‘∂ ÓæÂÌ∂Á ‘∂ ‘ÈÕ ’≈‚ÚÀÒ È∂ ·∆’ ‘∆ «’‘≈ ˛ «’ √πÂøÂÂ≈ «¬’ ¡«‹‘∆ Ë≈È≈ ˛ «‹√ Á∆ Íz«’Â∆
˘ ÒÀ ’∂ ÒØ’ª «Úæ⁄ Ï‘π «˜¡≈Á≈ «ÚÚ≈Á «‘≈ ˛Õ «¬√ Â∑ª «¬’ ‘Ø Ò∂÷’ Á≈ «Ú⁄≈≈ «‘≈ ˛ «’ ¿πÁ≈Ú≈Á∆
ÍÃøÍ≈ È∂ √πÂøÂÂ≈ ˘ ’∂∫Á∆ Ë≈È≈ ω≈«¬¡≈ ‘À Ízß± ‘∂’ Ò∂÷’ «¬√ ˘ ¡≈͉∂ «ÁzÙ‡∆’؉ ÂØ∫ Á∂÷Á≈ ˛Õ
‹∂’ Íz∆Ì≈Ù≈Úª Á∂ ¡Èπ√≈ √πÂøÂÂ≈ ˘ √Ófi‰ Á∆ ’Ø«ÙÙ ’∆¬∂ ª ‘≈Ï√ Á∂ ¡Èπ√≈, √πÂøÂÂ≈ ÂØ∫ Ì≈Ú ˛,
“Ú≈‘ π’≈Ú‡ª Á∆ ◊À ‘≈˜∆ ¿π‘ π’≈Ú‡ª ‹Ø «Ú¡’Â∆ Á≈ ’ج∆ Ú∆ ’ßÓ ’È Á∆ Ù’Â∆ ˘ ÿ‡≈™Á∆ ˛Õ” ±√Ø
Á∂ ¡Èπ√≈ √πÂøÂÂ≈ “√Ë≈‰ «¬æ¤≈” Á≈ Í≈Ò‰ ’È «Úæ⁄ ˛Õ ‘∆◊Ò Á∂ ¡Èπ√≈ √πÂøÂÂ≈ Á≈ ¡Ê ≈‹ Á∂
’≈˘Èª Á≈ Í≈Ò‰ ˛Õ «ÓÒ ¡Èπ√≈, √πÂøÂÂ≈ ‘∂’ «Ú¡’Â∆ Áπ¡≈≈ ¡≈͉∆ Ó˜∆ È≈Ò ¡≈͉≈ √πæ÷ Òæ̉ Á≈
ÓΩ’≈ ˛ «‹ßÈ∆ Á∂ ¿π‘ Á»√«¡ª Á∂ «¬√ Â∑ª Á∂ √πæ÷ Òæ̉ «Úæ⁄ π’≈Ú‡ Í≈™Á≈Õ” Ò≈√’∆ Á∂ ¡Èπ√≈ √πÂøÂÂ≈
“«Ú¡’Â∆ Á∂ √πæ÷ Ò¬∆ ˜±∆ √Ó≈«‹’ Íz√«ÊÂ∆¡ª ”Â∂ «’√∂ Ú∆ Íz’≈ Á∆¡ª π’≈Ú‡ª Á≈ ¡«‘√≈√ ˛Õ” ÓÀ’Î√È
Á∂ ¡Èπ√≈, √πÂøÂÂ≈ Á≈ ¡Ê ˛, “«¬’ ͱ‰ ÓÈπæ÷ Á∂ ±Í «Úæ⁄ ’ßÓ ’È Á∆ √πÂøÂÂ≈Õ” Ó≈’√Ú≈Á∆ ÍÃøÍ≈
√πÂøÂÂ≈ ˘ ÁØ Ì≈◊ª «Úæ⁄ Á∂«÷¡≈ ‹≈ √’Á≈ ˛- (i) ˜Ø-˜ÏÁ√Â∆ ’È Ú≈Ò∆¡ª √Ó≈«‹’ √ß√Ê≈Úª ¡Â∂
„ª«⁄¡ª ÂØ∫ Óπ’Â∆ ¡Â∂ (ii) ¡«‹‘∆¡ª √Ó≈«‹’ Íz√«ÊÂ∆¡ª Á∆ √Ê≈ÍÈ≈ «‹√ «Úß⁄ «Ú¡’Â∆ ÓÈπæ÷Â≈ Á∆¡ª
˜±ª Á∂ ¡Èπ√≈ ‹∆¡ √’∂Õ
«¬«Â‘≈√ Á∂ «¬’ «ÚÙ∂Ù Ì≈◊ «Úæ⁄ √πÂøÂÂ≈ ˘ √Ó≈‹ «Úæ⁄ Óπ’ ¡≈«Ê’ ÍzÂ∆ÔØ◊Â≈ ¡Â∂ ¡≈͉∂-¡≈͉∂
√πæ÷ Á∆ Íz≈ÍÂ∆ Á∆ ÁΩÛ «Úæ⁄ Òæ◊∂ ‘ج∂ «Ú¡’Â∆¡ª “Â∂ «’√∂ Ú∆ Íz’≈ Á∂ Ø’ª Á≈ ¡«‘√≈√ Óß«È¡≈ «◊¡≈Õ «¬√
√ßÁÌ «Úæ⁄ √πÂøÂÂ≈ Á≈ ¡Ê √∆ «¬’ ¡«‹‘≈ Ú≈Â≈Ú‰ “«‹æÊ∂ ’≈˘È ¸æÍ ‘ØÚ∂ ¡Â∂ «‹æÊ∂ ≈‹ Á∆ Á÷Ò¡ßÁ≈˜∆
«È¿»ÈÂÓ ‘ØÚ∂Õ” Ízß± ‹ÒÁ∆ ‘∆ √πÂøÂÂ≈ Á≈ «¬‘ «ÚØËÂ≈ ˘ Ì≈ÚÈ≈ ˘ Á± ’∆Â≈ «◊¡≈ ¡Â∂ «¬√ «Ú¡≈Í’
ÍÃÂæ÷ »Í «Úæ⁄ Á∂«÷¡≈ «◊¡≈Õ «‹™-«‹™ Íz√«ÊÂ∆¡ª «Úæ⁄ Í«ÚÂÈ ‘Ø«¬¡≈Õ «Â™-«Â™ ¿πÈ∑ª √≈ËȪ ÚæÒ Ú∆
«Ë¡≈È ’∂∫Á« ’∆Â≈ ‹≈‰ Òæ◊≈ ‹Ø ≈‹ ¡Â∂ √Ó≈«‹’ √ß√Ê≈Úª «¬√ √ÚÂßÂÂ≈ ˘ Íz≈Í ’È Ò¬∆ ¿πÍÒÏË
’Ú≈ √’Á∂ √ÈÕ ÈÂ∆‹∂ Ú‹Ø∫ √πÂøÂÂ≈ Á∆ Ë≈È≈ ’≈Î∆ «Ú¡≈Í’ ‘Ø ◊¬∆, ‘≈Òª«’ √πÂøÂÂ≈ Á∆ Íπ≈‰∆ Ë≈È≈
√Ó≈Í ȑ∆∫ ‘ج∆Õ √πÂßÂÂ≈ Á∂ «Ú’≈√ Á∂ √ßÁÌ «Úæ⁄ «¬È∑ª È’≈≈ÂÓ’ ¡Â∂ √’≈≈ÂÓ’ Íæ÷ª Á∂ ±Í «Úæ⁄
‹≈«‰¡≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ «¬√ Á∆ «Ú√Ê≈ͱÚ’ ⁄⁄≈ ¡√∆∫ ‘∂·≈ «ÁæÂ∂ ¡Èπ√≈ ’ª◊∂Õ
√πÂøÂÂ≈ Á∆ Ë≈È≈ ˘ √‘∆ Â∂ ÍÃÂæ÷ »Í «Úæ⁄ √Ófi‰ Ò¬∆ ˜±∆ ˛ «’ «¬√ “√πÂøÂÂ≈ «Úæ⁄ «È«‘ √Óæ«√¡≈Úª”
Á∂ √ßÁÌ «Úæ⁄ Ú∆ √Ó«fi¡≈ ‹≈Ú∂Õ «¬‘ √Óæ«√¡≈Úª Óπæ÷ ÂΩ ”Â∂ «ÂßÈ ‘È : (i) √πÂøÂÂ≈ Á∆ Íz«’Â∆ (ii) √πÂøÂÂ≈
Á∆ √πæ«÷¡≈ ¡Â∂ (iii) √πÂøÂÂ≈ Íz≈ÍÂ∆ «Úæ⁄ π’≈Ú‡ªÕ Ùπ»¡≈Â∆ ¿πÁ≈Ú≈Á È∂ √πÂøÂÂ≈ Á≈ ¡Ê Ó±Ò ÂΩ ”Â∂
«Ú¡’Â∆ Á∆ √πÂøÂÂ≈ ÂØ∫ «Ò¡≈ ¡Ê≈ ‘∂’ «Ú¡’Â∆ ˘ ¡≈͉≈ √πæ÷ Òæ̉ ¡Â∂ ¡≈͉∆ «¬æ¤≈ ¡Èπ√≈ ’ßÓ
’È Á∆ ¤±‡Õ Ùπ»¡≈Â∆ ¿πÁ≈Ú≈Á∆ Ò∂÷’ª Á∂ ¡Èπ√≈ ‘∂’ «Ú¡’Â∆ ¡≈͉∂ «Ú¡’Â∆◊ √πæ÷ ¡Â∂ ’«Ò¡≈‰
È≈Ò Íz∂« ‘ßπÁ≈ ˛Õ «¬‘ Ò∂÷’ ÓæË’≈Ò∆È ±Û∆Ú≈Á∆, √≈ÓÚ≈Á∆, ¡«◊¡≈È ¡Â∂ ÍzÊ≈ Á∂ «ÚπæË ÒÛ ‘∂ √È ¡Â∂
¿πÈ∑≈ Á≈ «Ú⁄≈ √∆ «’ «¬È∑ª π’≈Ú‡ª ¡Â∂ ’«·È≈¬∆¡ª Á≈ √≈‘Ó‰≈ ’∂ÚÒ «Ú¡’Â∆◊ ¿πÍ¥Ó Áπ¡≈≈ ‘∆
’∆Â≈ ‹≈ √’Á≈ ˛Õ ¡≈Ó ÂΩ ”Â∂ «¬È∑ª È∂ √πÂøÂÂ≈ Á∂ √Ó≈«‹’ Íæ÷ ÚæÒ «Ë¡≈È È‘∆∫ «ÁæÂ≈Õ ¿πÈ∑ª Á≈ «ÚÙÚ≈√
√∆ «’ «¬’ Ú≈ ‹∂’ Â≈È≈Ù≈‘∆ √’≈ª Á∆ «ÈÓ≈‰ Ù’Â∆ ÂØ∫ ¤π‡’≈≈ «ÓÒ ‹≈Ú∂ ª ÓÈπæ÷ ‹≈Â∆ ¡≈͉∆
÷πÙ‘≈Ò∆ Á∂ Ò¬∆ √Â≈ ’æ„ √’Á∆ ˛Õ «¬√ √πÂøÂÂ≈ Á∆ Íz≈ÍÂ∆ Ò¬∆ ¿π‘ ¿πÈ∑ª √≈∆¡ª √ß√Ê≈Úª Á∂ √ÓÊ’ √È

LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY 139