Page 148 - DPOL101_POLITICAL_THEORY_PUNJABI

«¬’≈¬∆ñH: √πÂßÂÂ≈

Ùπ±¡≈Â∆ ¿πÁ≈Ú≈Á∆ Á≈ ¡Ë≈ «Ú¡’Â∆Ú≈Á √∆Õ «¬√ È∂ ‘∂’ «Ú¡’Â∆ ˘ ¡≈ÂÓ ‹∆Ú «¬’≈¬∆ √Ó≈‹ ˘ È؇
¡≈ÂÓ √ßÂπÙ‡∆, ¡≈ÂÓ «¬æ¤≈ ¡Â∂ √Ú≈ÊͱÂ∆ «Úæ⁄ Òæ◊∂ ‘ج∂ «Ú¡’Â∆¡ª Á≈ √Ó±‘ Óß«È¡≈Õ «Ú¡’Â∆ ¡Â∂
«¬√ Á∂ «‘æª ˘ √ÚØÍ∆ ÓßÈÁ∂ ‘ج∂ Ùπ±¡≈Â∆ ¿πÁ≈Ú≈Á È∂ √πÂøÂÂ≈ ˘ ¿πÈ∑ª √≈∂ Íz’≈ Á∂ Ø’ª Á≈ ¡«‘√≈√
Óß«È¡≈ ‹Ø «Ú¡’Â∆ ”Â∂ ¿π√ Á∆ «¬æ¤≈ Á∂ «ÚπæË Ò◊≈¬∂ ◊¬∂ ‘ÈÕ «¬√ √ßÁÌ «Úæ⁄ √πÂøÂÂ≈ Á≈ ¡Ê «Ò¡≈
«◊¡≈ ˛ : Ø’ª Á≈ ¡«‘√≈√Õ «¬‘ ÏßËÈ ¡≈«Ê’, ≈‹È∆«Â’, Ë≈«Ó’, ÈÀ«Â’ √≈∂ ÓßÈ∂ ◊¬∂ ‘ÈÕ ≈‹È∆«Â’
ÍæÂ ”Â∂ «¬√ Á≈ ¡Ê √∆ ≈‹ Á∆ ÓÈ⁄≈‘∆ Ù’Â∆ Á≈ ÏßËÈ, √Ó≈‹ Á∂ ¡≈«Ê’ ¡Â∂ √Ó≈«‹’ ’ßÓª «Úæ⁄ ≈‹ Á∆
Á÷Ò¡ßÁ≈˜∆ ¡Â∂ «È¿»ÈÂÓ ≈‹ Á≈ «Ú⁄≈Õ ¡≈«Ê’ ÍæË ”Â∂ √πÂøÂÂ≈ Á≈ ¡Ê √∆ √ÚÀ-«¬¤πæ’Â≈ (Laissez-
faire) ¡Ê≈ «Ú¡’Â∆ ˘ ¡≈«Ê’ Ó≈Ó«Ò¡≈ «Úæ⁄ √πÂßÂ ¤æ‚ Á∂‰≈, Óß◊ ¡Â∂ ͱÂ∆ Á∂ Íë’«Â’ «ÈÔÓ ”Â∂
¡Ë≈« ¡Ê-«ÚÚ√Ê≈ «Úæ⁄ ≈‹ Áπ¡≈≈ «’√∂ Ú∆ Íz’≈ Á∆ Á÷Ò¡ßÁ≈˜∆ Á≈ ¡«‘√≈√ ¡Â∂ «¬√ «Ú⁄≈ «Úæ⁄
«ÚÙÚ≈√ «’ “¡≈«Ê’ √ß√≈ ¡≈Í «ÈÔ«Ó ˛, «¬√ ˘ «¬’æÒ∂ ¤æ‚ «ÁæÂ≈ ‹≈Ú∂, ≈‹ ¡Â∂ √Ó≈‹ «Èæ‹∆ Ó≈Ó«Ò¡ª
«Úæ⁄ Á÷Ò¡ßÁ≈˜∆ È≈ ’∂Õ «Ú¡’Â∆◊ √πÂøÂÂ≈ ¡Â∂ √Ó≈«‹’ «‘æ «Úæ⁄ ’ج∆ «ÚØËÂ≈ Á∆ Ì≈ÚÈ≈ È‘∆∫ ˛,
«Ú¡’Â∆◊ «‘æª Á∆ ͱÂ∆ «Úæ⁄ ‘∆ √Ó≈«‹’ «‘æ Á∆ ͱÂ∆ «È«‘ ˛Õ «Ú¡’Â∆ Á∂ «‘æ «Úæ⁄ ‘∆ √Ó≈‹ Á≈
«‘æ ˛Õ
‘≈Ï√ È∂ √πÂøÂÂ≈ ˘ “’≈˘È Á≈ ÓØÈ” Óß«È¡≈, ¡Ê≈ «‹ßÈ∆ Á∂ Âæ’ ≈‹ Á≈ ’≈˘È ’ج∆ ÍzÂ∆ÏßË È‘∆∫ Ò◊≈™Á≈,
«Ú¡’Â∆ ¡≈͉∆ Ó˜∆ ’ √’Á≈ ˛Õ Ò≈’ È∂ Ú∆ ≈‹ ˘ ÍzÌ»√æÂ≈ ¡Â∂ ˜Ø-˜ÏÁ√Â∆ Á∆ Ù’Â∆ ˘ Ùæ’ Á∆ Ș
È≈Ò Á∂«÷¡≈ ¡Â∂ «¬√ ”Â∂ ’≈˘È Áπ¡≈≈ ‘æÁª Ò◊≈¿π‰ Á∆ ’Ø«ÙÙ ’∆Â∆ Õ «¬√ Á∂ ¡Èπ√≈, ’≈˘È ¡Â∂ √πÂøÂÂ≈
«¬’ Á±√∂ Á∂ «ÚØË∆ È‘ƒ ‘È, ’≈˘È Á≈ ¿πÁ∂Ù «Ú¡’Â∆ Á∆ √πÂøÂÂ≈ ˘ ÚË≈¿π‰≈ ¡Â∂ √πæ«÷¡Â ’È≈ ‘ÀÕ
«‹æÊ∂ ’≈˘È È‘∆∫ ˛, ¿πµÊ∂ √πÂøÂÂ≈ Á∆ ¿πÓ∆Á È‘∆∫ ’∆Â∆ ‹≈ √’Á∆Õ «¬√ Â∑ª ÏÀ∫‹≈«ÓÈ Á≈ «Ú⁄≈ √∆ «’ ÿæ‡
ÂØ∫ ÿæ‡ Ë≈«Ó’, «Ú⁄≈’ ¡Â∂ √ßÍÂ∆ Á∆ √πÂøÂÂ≈ Á∆ ≈‹ Á∆ ÓÈÓ˜∆ Á∂ «÷Ò≈Î √πæ«÷¡≈ ˜±∆ ‘؉∆ ⁄≈‘∆Á∆
˛Õ Ó≈ȇ∂√«’¿» È∂ √πÂøÂÂ≈ ˘ «¬’ ¡«‹‘≈ ¡«Ë’≈ Óß«È¡≈ «‹√ Á∆ ≈‹ ¡≈«◊¡≈ «ÁßÁ≈ ˛Õ «¬æÊ∂ «¬’ ◊æÒ
«Ë¡≈È Á∂‰ ÔØ◊ ˛ «’ AHÚƒ∫ ¡Â∂ AIÚƒ √Á∆ «Úæ⁄ ‹ÁØ∫ √πÂøÂÂ≈ ˘ ’≈˘È Á∂ Ó≈«Ë¡Ó È≈Ò √πæ«÷¡Â ’È ”Â∂
˜Ø «ÁæÂ≈ ‹≈ «‘≈ √∆, ¿π√ √Ó∂∫ ’≈˘È Á∆ ̱«Ó’≈ ¡Í∂’Ù≈«¥Â √∆«Ó √∆, ¡Ê≈ ¿π√ √Ó∂∫ È≈ ª √ß√Á ’≈˘È
ω≈¿π‰ Á∂ Ò¬∆ Ò◊≈Â≈ ¡≈͉∂ √Â ’Á∆ «‘ßÁ∆ √∆ ¡Â∂ È≈ ‘∆ ’≈˘È Á∂ Ó≈«Ë¡Ó È≈Ò √’≈ Áπ¡≈≈ «’√∂
√’≈≈ÂÓ’ ’ßÓ Á∆ ¿πÓ∆Á ’∆Â∆ ‹ªÁ∆ √∆Õ √ß√Á √Ó≈‹ Á∂ √ßÍÂ∆Ù≈Ò∆ Ú◊ Á∆ ÏÍΩÂ∆ √∆ «‹√ Á∆ ¡≈Ó ÒØ’ª Á∂
ÁÀ«È’ ‹∆ÚÈ «Úæ⁄ «’√∂ Íz’≈ Á∆ Á÷Ò¡ßÁ≈˜∆ «Úæ⁄ ’ج∆ π⁄∆ È‘∆∫ √∆Õ È’≈≈ÂÓ’ √πÂøÂÂ≈ ”Â∂ ’¬∆ Ò∂÷’ª
È∂ ¡≈͉∂ «Ú⁄≈ «ÁæÂ∂ Ízß± √ÍæÙ‡ ¡«Ì«Ú¡’Â∆ √≈˘ ‹∂. ¡Àµ√. «ÓÒ Á∂ «Ú⁄≈ª È≈Ò «ÓÒ≈™Á∆ ˛Õ

√Ú-ÓπÒª’‰ (Self Assessment)
÷≈Ò∆ Ê≈Úª ÌØ (Fill in the blanks):
A. .............Á∂ ¡Èπ√≈, √πÂøÂÂ≈ “Ï≈ÏÂ≈ «¬æ¤≈” È≈Ò ‘ÀÕ
B. Ùπ±¡≈Â∆ ¿πÁ≈Ú≈Á∆ Á∂ «√˪ ¡Â∂ «ÚÚ‘≈ È≈Ò √πÂøÂÂ≈ Á∆ «‹√ Ë≈È≈ Á≈ ‹ÈÓ ‘Ø«¬¡≈ ¿π√ ˘
.............√πÂøÂÂ≈ «’‘≈ ‹ªÁ≈ ‘ÀÕ
C. “√πÂøÂÂ≈ ¿π√ Ú≈Â≈Ú‰ Á∆ ¿πÂÙ≈‘ ͱÈ √πæ«÷¡≈ ˛, «‹æÊ∂ ÒØ’ √Ú¿πµ⁄ «Ú’≈√ Á∂ ÓΩ’∂ Íz≈Í ’
√’‰◊∂Õ” ’ÊÈ ............Á≈ ˛Õ

È’≈≈ÂÓ’ √πÂøÂÂ≈ Á∂ √Ó’≈ÒΔÈ √ÓÊ’ (Contemporary Exponents of Negative Liberty)
‹ÁØ∫ «’ √πÂøÂÂ≈ Á∆ È’≈≈ÂÓ’ Ë≈È≈ B@Ú∆ √Á∆ «Úæ⁄ √’≈≈ÂÓ’ «Úæ⁄ ÏÁÒ ◊¬∆ ÂÁ ’πfi √Ó’≈Ò∆È
«⁄ßÂ’ª È∂ È’≈≈ÂÓ’ Ë≈È≈ ˘ ͱÈ ÂΩ ”Â∂ √Ê≈«Í ’È Á∆ ’Ø«ÙÙ ’∆Â∆ ˛Õ «¬√ «Úæ⁄ ¡≈’Ù≈‡, Ï«ÒÈ,
Î≈¬∆‚ÓÀÈ, ÈØ«˜’, ‘≈Ô∂’ ¡≈«Á Á∂ È≈Ó Ò¬∂ ‹ªÁ∂ ‘ÈÕ ¡≈’Ù≈‡ Á∂ ¡Èπ√≈ √πÂøÂÂ≈ Á≈ √≈ Ú≈√ÂÚ «Úæ⁄
È’≈≈ÂÓ’ ‘∆ ‘πßÁ≈ ˛ ¡Ê≈ «’√∂ Ú∆ Íz’≈ Á∆ Á÷Ò¡ßÁ≈˜∆ Á≈ ¡«‘√≈√Õ È≈◊«’ ¡Â∂ «Ú¡’Â∆◊ ¡«Ë’≈ª
Á∂ Ò¬∆ ’∆Â≈ ‹≈‰ Ú≈Ò≈ ‘∂’ ¡ÈπØË √Ú‹È’ √æÂ≈ Áπ¡≈≈ ‹È ÍßzÍ≈Úª Á∂ ¿π¶ÿ‰ Á∂ «ÚπæË ‘∂’ ÍzÁÙÈ,
Ú≈√ÂÚ «Úæ⁄ «Ú¡’Â∆ «Ú¡’Â∆◊ √πÂøÂÂ≈ Á∆ Ì≈ÚÈ≈ È≈Ò ¿πÂÍøÈ ‘πßÁ≈ ˛Õ ’ج∆ Ú∆ √Ó≈‹ ¿π∫È∆ Á∂ Âæ’
√πÂßÂ È‘∆∫ ‘πßÁ≈ ‹ÁØ∫ Âæ’ (i) Ù’Â∆ ˘ È‘∆∫ ÏÒ«’ ¡«Ë’≈ª ˘ «¬ßÈ≈ √ÚØÂÓ Óß«È¡≈ ‹≈Ú∂ «’ ÒØ’ ¡‰ÓÈπæ÷∆

LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY 141