Page 137 - DPOL101_POLITICAL_THEORY_PUNJABI
P. 137
≈‹È∆«Â’ «√˪Â
È؇ D. ÓÈπæ÷∆ ¡«Ë’≈ª Á∆ «¬’ ‘Ø ¡≈ÒØ⁄È≈ Ó≈’√Ú≈Á∆ Ò∂÷’ª Á∆ Á∂‰ ˛Õ Ó≈’√Ú≈Á∆ Ò∂÷’ª Á∂ ¡Èπ√≈ √πÂøÂÂ≈
Á∂ È≈Ò-È≈Ò, Ï≈ÏÂ≈ Ú∆ «¬’ Ó‘æÂÚÍ»È ÓÈπæ÷∆ Ó»Ò ˛Õ ¡«Ë’≈ª Á∆ ¿πÁ≈Ú≈Á∆ «Ú¡’Â∆Ú≈Á∆ Ë≈È≈
˘ ¿π‘ “Ïπ‹π¡≈ ÌÓ” (Bourgeois illusion) Á∆ √ø«ÿ¡≈ «ÁøÁ∂ ‘ÈÕ ¿πÁ≈Ú≈Á∆-Í»ø‹∆Ú≈Á∆ √Ó≈‹ «Úæ⁄ ¡≈¬∂,
‹∆ÚÈ ÍæË, ¡≈«Ê’ ¡Â∂ ≈‹È∆«Â’ Ù’Â∆ «Úæ⁄ Ï‘π «˜¡≈Á≈ È≈-Ï≈ÏÂ≈ ¡Â∂ ¡Ó∆ Â∂ ◊∆Ï «Úæ⁄ Ï‘πÂ
«˜¡≈Á≈ ÷»‘ ‘؉ ’≈‰ ¡«Ë’≈ ÷Ø÷Ò∂ ω ’∂ «‘ ‹ªÁ∂ ‘È ¡Â∂ ÓÈπæ÷∆ ¡«Ë’≈ª Á∆ «¬‘ Íæ¤Ó∆ Ë≈È≈ ¡√Ò
«Úæ⁄ ‘∂’ «Ú¡’Â∆ ˘ ¡√Ó≈È Ï‰≈¿π‰ Á≈ Ï≈Ï ÓΩ’≈ Á∂‰ Á≈ Ú≈¡Á≈ ’Á∆ ˛, «‹Ú∂∫ ‘∂’ «Ú¡’Â∆ ˘
¡≈͉∂ ◊π¡ª„∆ ÂØ∫ ¡Ó∆ ω∂ «‘‰ Á≈ ¡«Ë’≈Õ «¬√∂ Â∑ª ËÈ, Ù’Â∆ ¡Â∂ «ÚÙ∂ÙÂ≈ ’πfi ÒØ’ª Âæ’ √∆«Ó ‘؉
’≈‰ “ÓΩ’∂ Á∆ Ï≈ÏÂ≈” Ú∆ «¬’ «Ó«Ê¡≈ ω ’∂ «‘ ‹ªÁ∆ ˛Õ «¬‘ ’∂∫Á∆’È √Ó≈‹ Á∂ «¬’ Ú«ÙÙ‡ Ú◊ ˘
¡≈Ó ‹ÈÂ≈ ”Â∂ ’ø‡ØÒ Á≈ ÓΩ’≈ Á∂ «ÁøÁ≈ ˛ ¡Â∂ ÿæ‡ «◊‰Â∆ Áπ¡≈≈ Ï‘πÓ Á∂ ÙØÙ‰ ˘ «È¡≈ √ø◊ ·«‘≈«¬¡≈
˛Õ ¡«‹‘∆¡ª ÍÃ√«ÊÂ∆¡ª «Úæ⁄ ÓÈπæ÷∆ ¡«Ë’≈ ’∂ÚÒ «¬’ ÌÓ ÂØ∫ «¬Ò≈Ú≈ ‘Ø ’πfi È‘ƒ ‘Ø √’Á∂Õ
√Ú-ÓπÒª’‰ (Self Assessment)
‘∂· «Ò÷∂ ’ʪ «Úæ⁄Ø∫ √æ⁄/fi»· ÒæÌØ-
(State whether the following statements are True/False):
G. ¡«Ë’≈ ¡√Ò «Úæ⁄ √Ó≈«‹’ ÍæË ”Â∂ ÓÈπæ÷∆ ÙÏÁª È≈Ò ‹πÛ∂ ‘ج∂ ‘ÈÕ
H. ¡«Ë’≈ Í«ÚÂÈÙ∆Ò ‘πøÁ∂ ‘ÈÕ
I. ‘∂’ ¡«Ë’≈ √Ó≈«‹’ «ÁzÙ‡∆’؉ ÂØ∫ ’ÂÚ ˛Õ
A@. Íë’«Â’ ¡«Ë’≈ª Á≈ √Ø Íë’«Â’ ’≈˘È ˛Õ
F.C √≈ ¡øÙ (Summary)
¡æ‹ ¡√ƒ √æ«Ì¡Â≈ Á∂ «¬’ ¡«‹‘∂ ÁΩ ”⁄Ø∫ ◊π˜ ‘∂ ‘ª, ‹Á ÓÈπæ÷∆ ¡«Ë’≈ª ˘ √Ú‹È’ ÿØÙ‰≈ ÂØ∫ ÍÃ≈ÍÂ
‘ج∆ ˛ ¡Â∂ ’¬∆ Á∂Ùª È∂ «¬È∑ª ˘ ¡≈͉∂ ≈Ù‡∆ √ø«ÚË≈È Á≈ Ì≈◊ ω≈ «Ò¡≈ ˛Õ ¡«‹‘≈ Á≈¡Ú≈ ’∆Â≈ ‹ªÁ≈
˛ «’ «Ú¡’Â∆ ’πfi √Ú-«Ú¡≈Í’ ¡Â∂ √Ú-«Ú«Á ÓÈπæ÷∆ ¡«Ë’≈ª È≈Ò ÍÀÁ≈ ‘πøÁ≈ ˛, ÍÃø» «¬√ Ôπæ◊ Á∆
Á»√∆ «Ú‚øÏÈ≈ «¬‘ Ú∆ ˛ «’ ÓÈπæ÷∆ ¡«Ë’≈ª Á∆ Úæ‚∂ ÍÀÓ≈È∂ ”Â∂ ¿πÒøÿ‰≈ ‘Ø ‘∆ ˛Õ ¡«Ë’≈‘∆‰ ÓÈπæ÷ª Á∆
√ø«÷¡≈ «ÁÈ ÍÃÂ∆ «ÁÈ ÚËÁ∆ ‹≈ ‘∆ ˛ ¡Â∂ ÷»È-÷≈Ï≈, ‚, ¡æÊ», Â√∆‘∂ ¡≈«Á «Ú¡’Â∆¡ª ˘ ‹◊∑≈-‹◊∑≈
”Â∂ ¡≈͉≈ «Ù’≈ ω≈ ‘∂ ‘ÈÕ «¬‘ ÓÈπæ÷∆ Ó≈ÈÚÂ≈ ’¬∆ »Íª «Úæ⁄ √≈‚∂ √≈‘Ó‰∂ ¡≈™Á∆ ˛Õ √Ó≈«‹’ Îπæ‡
¡Â∂ ≈‹È∆«Â’ √«ÊÂ≈, Â≈È≈Ù≈‘∆, ≈‹È∆«Â’ „ª⁄∂ ¡Â∂ ¡≈«Ê’ √ت Á≈ ¡«‘√≈√ √øÔπ’ ≈Ù‡ √øÿ
Á∂ ÓÈπæ÷∆ ¡«Ë’≈ ÿØÙ‰≈ Íæ Á∂ ’øÓ’≈‹ ˘ Òæ◊Ì◊ ¡√øÌÚ Ï‰≈ ‘∂ ‘ÈÕ ¡«‹‘≈ «Ú⁄≈ «ÁæÂ≈ ‹ªÁ≈ ˛ «’
‹ª ª √øÔπ’ ≈Ù‡ √øÿ ÚæÒØ∫ ÿث٠¡«Ë’≈ «¬‘ «√æË ’È «Úæ⁄ Ï‘π «˜¡≈Á≈ √ÍÙ‡ ‘È «’ √æ⁄Óπ⁄ ‘∆
«’√∂ ¡«Ë’≈ Á≈ ¿πÒøÿ‰ ‘Ø «‘≈ ˛ ‹ª «¬√ ÿØÙ‰≈ «Íæ¤∂ ¡øÂÈ«‘æ «Ú⁄≈ «¬‘ «‘≈ ˛ «’ ‘∂’ Á∂Ù ˘ ¡≈͉∂
√ت, ÍÃøÍ≈Úª ¡Â∂ ÓπæÒª Á∂ ¡Èπ√≈ «¬È∑ª ¡«Ë’≈ª Á∆ «Ú¡≈«÷¡≈ ’È Á∆ ÷πæÒ∑ Á∂ «ÁæÂ∆ ‹≈Ú∂Õ
«˜¡≈Á≈ ÓÈπæ÷∆ ¡«Ë’≈ Íæ¤Ó∆ ÍË≈ÂøÂ’ ≈‹ª «Úæ⁄ «ÁæÂ∆ ‹≈‰ Ú≈Ò∆ È≈◊«’ ¡Â∂ ≈‹È∆«Â’ √πÂøÂÂ≈
Á∂ √ÏøË «Úæ⁄ ÍÃ∆Ì≈«Ù ’∆Â∂ ◊¬∂ ‘ÈÕ ¿πÈ∑ª Á∂Ùª Á∂ È≈◊«’ «¬È∑ª ¡«Ë’≈ª Á≈ ¡≈Ó ÂΩ ”Â∂ ¿πÍÔØ◊ ’ ‘∂
‘È, «‹æÊ∂ √Ó≈‹Ú≈Á∆ Á∂Ù «¬È∑ª ¡«Ë’≈ª Á∆ Ùπ» ÂØ∫ ‘∆ ¿πÒøÿ‰≈ ’Á∂ ‘È, ¿πµÊ∂ «Ú’≈√Ù∆Ò Á∂Ùª «Úæ⁄ ≈Ù‡
«ÈÓ≈‰ Á∆ Íë’«¡≈ Á∂ ÈÂ∆‹∂ Ú‹Ø∫ ‘؉ Ú≈Ò∆¡ª ÷≈Ï «ÚÚ√Ê≈ ¡Â∂ ◊ÛÏÛ∆ ’≈‰ ÓÈπæ÷∆ ¡«Ë’≈ª Á≈ Í≈Ò‰
¡√øÌÚ ‘Ø «◊¡≈Õ ¿πÁ≈Ú≈Á∆ ÍË≈Âø Á≈ «Ú’≈√ ¡«‹‘∂ √Ó≈‹ «Úæ⁄ ‘Ø«¬¡≈, «‹æÊ∂ ¿πÁÔØ◊∆’‰, Ù«‘∆’‰,
ÍÃÂ∆ «Ú¡’Â∆ ¡Ω√ ¡≈ÓÁÈ, √ø⁄≈ «ÚÚ√Ê≈ Á∂ ¿πµ⁄∂ ÍæË √ÈÕ Á»√∂ ÙÏÁª «Úæ⁄ ¿πÁ≈Ú≈Á∆ ÍË≈Âø ¡Â∂
√ø√Ê≈Úª Á∆ «ÁzÛÂ≈ Ò¬∆ √Ó≈«‹’, ¡≈«Ê’ «Ú’≈√ Á∂ «È¿»ÈÂÓ √Ø Á∆ ˜»Â ˛Õ «Ú’≈√Ù∆Ò Á∂Ùª Á∂
√Ó≈«‹’, ≈‹È∆«Â’ „ª⁄∂ «¬√ «ÁzÙ‡∆’؉ ÂØ∫ ¡‹∂ ’Ó˜Ø ¡Â∂ ¡√Ê≈¬∆ ‘È ¡Â∂ «¬È∑ª ÂØ∫ ÓÈπæ÷∆ ¡«Ë’≈ª Á∆
√πæ«÷¡≈ Á∆ ¿πÓ∆Á È‘ƒ æ÷∆ ‹≈ √’Á∆Õ ÈÂ∆‹∂ Ú‹Ø∫ √øÔπ’ ≈Ù‡ ÿØÙ‰≈ Íæ Á∂ Ï≈Ú‹»Á Òæ÷ª-’ØÛª ÒØ’
¡æ‹ Ú∆ «È¿»ÈÂÓ ÓÈπæ÷∆ ¡«Ë’≈ª ÂØ∫ Úªfi∂ ‘ÈÕ
130 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY