Page 37 - DPOL101_POLITICAL_THEORY_PUNJABI

≈‹È∆«Â’ «√˪Â

È؇

’∆ Âπ√ƒ ‹≈‰Á∂ ‘Ø ’∆ Âπ√ƒ ‹≈‰Á∂ ‘Ø Ù√Âª, «‘ø√≈ ‹ª ÷≈ÂÓ∂ È≈Ò √Ê≈«Í «ÚÚ√Ê≈
¡≈«Á-’≈Ò∆È √Ó≈‹ Á≈ ÍÃÂ∆’ ˛ ‹Ø «’√∂ Ú∆ √æ«Ì¡’ ≈‹È∆«Â’ √Ó≈‹ Ò¬∆
«¬æ˜Â Á∆ Ú√» È‘ƒ ‘Ø √’Á∆Õ

≈‹È∆«Â’ Ù’Â∆ ÓÈØ«Ú«◊¡≈«È’ ÍÃÌ≈Ú, ¡◊Ú≈¬∆ ¡Â∂ √ÚÀ-«¬æ¤≈ Ú◊∂ Âæª ”Â∂ ¡Ë≈« ‘Ø √’Á∆ ˛Õ

Ù’ÂΔ ¡Â∂ ÍÃÌ≈Ú (Power and Influence)
√Ó≈ÈÂ≈Úª-Ù’Â∆ ¡Â∂ ÍÃÌ≈Ú, ¡◊ ’πfi ¡Ë≈ª ”Â∂ «¬’-Á»√∂ Á∂ Ï≈Ï ‘È ‹ª Á»√∂ Í≈√∂ «¬È∑ª «Úæ⁄ Ó‘æÂÚÍ»È
¡√Ó≈ÈÂ≈Úª Ú∆ ‘ÈÕ Ï⁄≈Ù ¡Â∂ Ï≈≈ (Brachach and Barat) È∂ ¡≈͉∆ Íπ√Â’ ‘Political Power’ «Úæ⁄
«¬È∑ª «ÁȪ «Úæ⁄ ¡È∂’ª ¡√Ó≈ÈÂ≈Úª Áæ√∆¡ª ‘ÈÕ «¬È∑ª Ò∂÷’ª Á∂ ¡Èπ√≈ Ù’Â∆ ¡Â∂ ÍÃÌ≈Ú, ÁØÚ∂∫ ‘∆ ÏΩ«Ë’ ¡Â∂
√Ïø«Ë ‘È ¡Â∂ «¬’-Á»√∂ ˘ √ÏÒÂ≈ ÍÃÁ≈È ’Á∂ ‘ÈÕ ÁØÚ∂∫ «Ú⁄≈Ù∆Ò ‘Ø ‹≈‰ ÂØ∫ Ï≈¡Á ‘∆ ÍÃÌ≈ÚÙ≈Ò∆ ‘πøÁ∂
‘ÈÕ ÍÃÌ≈Ú Ù’Â∆ ÍÀÁ≈ ’Á≈ ˛ ¡Â∂ Ù’Â∆ ÍÃÌ≈Ú ˘Õ ÁØÚª ˘ «¬’-Á»√∂ Á∆ ˜» ÍÀ∫Á∆ ˛Õ Ù’Â∆ ¡Â∂ ÍÃÌ≈Ú
¡Òæ◊-¡Òæ◊ «Ú¡’Â∆ «Úæ⁄ ‘Ø √’Á∂ ‘È ¡Â∂ Ù’Â∆ ¡Â∂ ÍÃÌ≈Ú ÁØÚª Á∂ ÁÙÈ «¬’ ‘∆ «Ú¡’Â∆ «Úæ⁄ ’∆Â∂
‹≈ √’Á∂ ‘ÈÕ Ù’Â∆ ¡Â∂ ÍÃÌ≈Ú ÁØÚ∂∫ ÍÃÌ≈«Ú «Ú¡’Â∆ Á∂ «ÚÚ‘≈ ˘ ÍÃÌ≈«Ú ’Á∂ ‘È Í ¿π‘ «Ú¡’Â∆
Ù’Â∆ Á∂ ’≈‰ ÏÁÒ «◊¡≈ ‹ª ÍÃÌ≈Ú Á∂ ’≈‰, «¬‘ ÍÂ≈ ’È≈ ¡Ω÷≈ ‘πøÁ≈ ˛Õ «¬√ Á≈ ÎÀ√Ò≈ ª ¿π‘ ¡√Ò
«Úæ⁄ ÷πÁ ‘∆ ’ √’Á≈ ˛Õ «¬‘ ÁØÚ∂∫ «¬’-Á»√∂ Ò¬∆ ÚËÈ’≈Δ Ú∆ ‘Ø √’Á∂ ‘ÈÕ
¡√Ó≈ÈÂ≈Úª-Ù’Â∆ ¡Â∂ ÍÃÌ≈Ú «¬’-Á»√∂ È≈Ò √Ïø«Ë ‘πøÁ∂ ‘ج∂ Ú∆ «¬È∑ª «Úæ⁄ Ó‘æÂÚÍ»È Ì∂Á ‘È :
(A) Ù’Â∆ ÁÓÈ≈ÂÓ’ ‘πøÁ∆ ˛ ¡Â∂ «¬√ Á∂ «Íæ¤∂ ’·Ø ÌΩ«Â’ ÏæÒ ¡Â∂ ÍÃÂ∆ÏøÁª Á≈ «¬√Â∂Ó≈Ò ‘πøÁ≈ ˛, ‹Á Ù’Â∆
Á≈ «¬√Â∂Ó≈Ò ’∆Â≈ ‹ªÁ≈ ˛ ª Ù’Â∆ È≈Ò ÍÃÌ≈«Ú ‘؉ Ú≈Ò∂ «Ú¡’Â∆ ‹ª √Ó»‘ Á∂ ’ØÒ ¿π√ ˘ √Ú∆’≈ ’È
ÂØ∫ «¬Ò≈Ú≈ ‘Ø ’ج∆ √Â≈ È‘ƒ ‘πøÁ≈Õ ÍÃÌ≈Ú ¡ÈπÈ≈ÔÂÓ’, √ÚÀ-«¬æ¤≈ Í»È ¡Â∂ ÓÈØ«Ú«◊¡≈È’ ‘πøÁ≈ ˛Õ

(B) Ù’Â∆ ÂØ∫ ÓÂÒÏ, Ù’Â∆ Ë≈’ Á∂ ’ØÒ «¬’ √πÂøÂ Âæ Á∂ »Í «Úæ⁄ «‘øÁ∆ ˛Õ «¬√ Á≈ «¬√Â∂Ó≈Ò Ù’Â∆
Ë≈’ Á»√«¡ª Á∆ «¬æ¤≈ Á∂ «ÚπæË «ÚØË Á∂ «‘øÁ∂ ‘ج∂ ’ √’Á≈ ˛Õ ÍÃÌ≈Ú √ÏøË≈ÂÓ’ ‘πøÁ≈ ˛ ¡Â∂ ¿π√ Á∆
√¯ÒÂ≈ Á≈ ¡Ë≈ ÍÃÌ≈«Ú «Ú¡’Â∆ Á∆ √«‘ÓÂ∆ ‹ª √Ú∆’≈ ‘πøÁ≈ ˛Õ «¬√ ÂØ∫ Ì≈Ú ÍÃÌ≈«Ú «Ú¡’Â∆ Á∆
√ÚÀ-«¬æ¤≈ ”Â∂ «ÈÌ ‘πøÁ≈ ˛Õ
(C) Ù’Â∆ ˘ ÍË≈ÂøÂ≈ÂÓ’ Óø«È¡≈ ‹ªÁ≈ ˛, ¿π‘ ÍÃÂ∆-Ù’Â∆ (Counter-power) ˘ √æÁ≈ «ÁøÁ∆ ˛ ¡Â∂ ‚ ”Â∂
¡Ë≈« ‘πøÁ∆ ˛Õ «¬√ Á∂ «ÚπæË Í»È ÂΩ ”Â∂ ÍË≈ÂøÂ≈ÂÓ’ Óø«È¡≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ «¬√ Á≈ Í≈Ò‰ √ÚÀ-«¬æ¤≈ È≈Ò
’∆Â≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ “ÍÃÌ≈Ú” Á≈ ÍÃÌ≈Ú «Ú⁄≈ Á∆¡ª √Óæ«√¡≈Úª ¡Â∂ ÓπæÒª Á∆ √Ó»ÍÂ≈ Á∂ ’≈‰ ‘πøÁ≈ ˛Õ
(D) Ù’Â∆ ¡Â∂ Ù’Â∆ Á∂ «¬√Â∂Ó≈Ò ”Â∂ ¡È∂’ª ‘æÁª Òæ◊∆¡ª ‘πøÁ∆¡ª ‘ÈÕ Ù’Â∆ «’øÈ∆ ‘∆ ÚË∂∂ «’™ È≈ ‘ØÚ∂,
¿π√ ˘ «’√∂ È≈ «’√∂ Â∑ª Á∂ ÍÃÌ≈Ú Á∂ √‘≈∂ Á∆ ˜» ÍÀ∫Á∆ ˛ ¡Â∂ Ù’Â∆ Á∂ ’Ó˜Ø ‘πøÁ∂ ‘∆ ‹ª ÍÃÂ∆ÏøÁ∆¡ª Á∂
¡«‘√≈√ «Úæ⁄ ¿π√ Á≈ Í≈Ò‰ È‘ƒ ’∆Â≈ ‹≈Ú∂◊≈Õ ÍÃÌ≈Ú Á∆ Ù’Â∆ ¡√∆Ó ‘πøÁ∆ ˛ ¡Â∂ ÍÃÌ≈Ú ÍÃ≈Í ’ ÒÀ‰ ”Â∂
¿π√ Á≈ ÷πæÒ∑ ’∂ Ò≈Ì ¿π·≈«¬¡≈ ‹≈ √’Á≈ ˛, «’™«’ Ì≈Úπ’ ¡Â∂ ÍÃÌ≈«Ú Á«Ó¡≈È «¬’ √ÁÌ≈ÚÈ≈ Í»È √ÏøË
√Ê≈«Í ‘Ø ‹ªÁ≈ ˛Õ √æ⁄∂ »Í «Úæ⁄ ÍÃÌ≈Ú ÍÃ≈Í ‘Ø ‹≈‰ ”Â∂ Ù’Â∆ ˜»∆ ‘Ø ‹ªÁ∆ ˛Õ
(E) Ù’Â∆ Á≈ √æ«Ì¡Â≈ ¡Â∂ √ø√«¥Â∆ Á∂ Ï≈‘∆ Âæª Á∂ »Í «Úæ⁄ √Ó«fi¡≈ ‹≈‰≈ ⁄≈‘∆Á≈ ˛, ¿π√ Á≈ «¬√Â∂Ó≈Ò
«ÈÙ«⁄Â, √∆«Ó ¡Â∂ Ú«ÙÙ‡ »Í È≈Ò ’∆Â≈ ‹≈ √’Á≈ ˛, ¿π√ Á∂ «¬√Â∂Ó≈Ò ’È Ú≈Ò∂ Á≈ »Í «√Î «ÈÙ«⁄Â
‘πøÁ≈ ˛, ‹Á Á≈ ÍÃÌ≈Ú «√¯ «Ú¡’Â∆◊Â, ¡Ó» ¡Â∂ ¡√ÍÙ‡ ‘πøÁ≈ ˛Õ
’πfi ¡«‹‘∂ ¿πÁ≈‘‰ ‘È, «‹È∑ª «Úæ⁄ Ù’Â∆ ¡Â∂ ÍÃÌ≈Ú «¬’-Á»√∂ È≈Ò Í»È ÂΩ ”Â∂ Í«‘Òª ‘πøÁ∂ ‘ÈÕ «¬’
«Ú¡’Â∆ Ù’Â∆ æ÷Á∂ ‘ج∂ Ú∆ ÍÃÌ≈Ú‘∆‰ ‘Ø √’Á≈ ˛Õ ¿πÁ≈‘‰ Á∂ ÂΩ ”Â∂ BE Ó≈⁄ AIGA ÂØ∫ AF Á√øÏ AIGA
Âæ’ Ô≈‘Ô ÷≈È Á∆ Í»Ï∆ Ïø◊≈Ò Á∂ √ÏøË «Úæ⁄ «¬‘∆ √«ÊÂ∆ √∆Õ ¿πÈ∑ª ˘ Í»Ï∆ Ïø◊≈Ò Á∂ √ÏøË «Úæ⁄ ’∂ÚÒ Ù’Â∆
ÍÃ≈Í √∆, ÍÃÌ≈Ú È‘ƒÕ Á»√∂ Í≈√∂ Ù∂÷ Óπ‹∆Ïπ «‘Ó≈È ˘ Á√øÏ AIGA ÂØ∫ Ï≈¡Á Í»Ï∆ Ïø◊≈Ò Á∂ √ÏøË «Úæ⁄
’∂ÚÒ ÍÃÌ≈Ú ‘∆ ÍÃ≈Í √∆, Ù’Â∆ ‹ª √æÂ≈ È‘ƒ ¡Â∂ ÍÃÌ≈Ú ˘ Ù’Â∆ Á∆ ˜» ȑƒ ÍÀ∫Á∆ ¡Â∂ Ù’Â∆ Ú∆ «ÏȪ

30 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY