Page 41 - DPOL101_POLITICAL_THEORY_PUNJABI

≈‹È∆«Â’ «√˪Â

È؇ ¡Â∂ «¬√ Á≈ √ÍÙ‡ Ò≈Ì «¬‘ ˛ «’ «¬√ ÚæÒØ∫ Á»√«¡ª ˘ ÍÃÌ≈«Ú ’È Ú≈Ò∆ «’«¡≈ ˘ √Ó«fi¡≈ ‹≈ √’Á≈
˛ Í ’πfi √Ó∂∫ Ï≈¡Á Ù’Â∆ Á∂ «Ú⁄≈ ˘ ≈‹È∆«Â’ ¡«Ë¡ÀÈ «Úæ⁄ √‘∆ √Ê≈È ÍÃ≈Í √∆Õ Íπ≈‰∂ √Ó∂∫ ÂØ∫ Ù’Â∆
Á∆ Ë≈È≈ ˘ ¡√∆«Ó ‹ª «Èø’πÙ Ù’Â∆ È≈Ò √ÏøË √Ó«fi¡≈ ‹ªÁ≈ √∆ ¡Â∂ «¬√∂ ’≈‰ «¬√ ÍÃÂ∆ Ùæ’ ÍÀÁ≈ ‘؉≈
√πÌ≈«Ú’ √∆Õ
ÚÂÓ≈È √Ó∂∫ «Úæ⁄ Ù’Â∆ Á∆ Ë≈È≈ È∂ Ï‘π ӑæÂÚ ¡Â∂ ÒØ’«ÍÃÔÂ≈ ÍÃ≈Í ’ Ò¬∆ ˛ ¡Â∂ ‹≈‹ ’À‡«ÒÈ ¡Â∂
˛Ò‚ ‚Δ. Ò≈√Ú∂Ò È∂ «¬√ Ë≈È≈ ”Â∂ «Ú√Ê≈ È≈Ò «Ú⁄≈ ÍÃ◊‡ ’∆Â∂ ‘ÈÕ Ò≈√Ú∂Ò ÚÂÓ≈È Ôπæ◊ Á≈ √Ì ÂØ∫
ÚË∂∂ Íë√æË ¡Â∂ ÍÃÌ≈ÚÙ≈ÒΔ √ØË ’Â≈ ˛Õ
‹≈‹ ’À‡«ÒÈ Á∂ «Ú⁄≈-≈‹È∆Â∆ Ù≈√Â «Úæ⁄ ‹≈‹ ’À‡«ÒÈ ¿π‘ Í«‘Ò≈ «Ú¡’Â∆ √∆, «‹√ È∂ Ù’Â∆ ˘ ’∂∫Á∆
ÏπæË∆ ω≈ ’∂ «Ú√Ê≈Í»Ú’ «√˪ ¡Â∂ √ø’ÒÍÈ≈ÂÓ’ ⁄È≈ Á≈ «Ú’≈√ ’∆Â≈Õ ‹≈‹ ’À‡«ÒÈ È∂ Ù’Â∆ ˘
≈‹È∆«Â’ ‹∆ÚÈ Á≈ Í«‘Ò≈ Âæ Óø«È¡≈ ˛Õ ’À‡«ÒÈ Á∂ ¡Èπ√≈ ‘∂’ «Ú¡’Â∆ «Úæ⁄ ¡≈͉∆ «¬æ¤≈Úª ˘ Í»≈
’È Á∆ «¬æ¤≈ ‘πøÁ∆ ˛ ¡Â∂ «¬‘∆ «¬æ¤≈ «¬√ Á∂ √≈∂ ’øÓª Á≈ ¡Ë≈ ˛Õ ¡≈͉∆ «¬æ¤≈ Ò≈◊» ’È Ò¬∆ ‘Ø ÒØ’ª
Á∆¡ª «¬æ¤≈Úª ˘ «ÈÔø«Âz ’È≈ ˜»∆ ‘πøÁ∆ ˛ ¡Â∂ «Ú¡’Â∆ ‹Á «ÁÙ≈ «Úæ⁄ ⁄∂Ù·≈ ’Á≈ ˛ ª ‘∆ Ù’Â∆ ‹ª
√øÿÙ Á∂ Âæ Á≈ ¡øÌ ‘Ø ‹ªÁ≈ ˛Õ

Ù’Â∆ Á≈ ¡«Ë¡ÀÈ Í»È »Í È≈Ò «¬‘ √ÍÙ‡ È‘ƒ ’Á≈ «’ √’≈ √Ó≈‹ ˘ «’√ ÍÃ’≈ «ÈÔø«Âz ’Á∆ ˛
¡Â∂ «ÚÚ√Ê≈ Á∆ √Ê≈ÍÈ≈ «’Ú∂∫ ’Á∆ ˛, ÏÈ «¬√ ÚæÒØ∫ «¬√ «Ú¡≈Í’ √Óæ«√¡≈ ”Â∂ «Ú⁄≈ ’∆Â≈ ‹ªÁ≈ ˛ «’
«¬’ «Ú¡’Â∆ ‹ª √Ó»‘ Á»√«¡ª Á∆¡ª «¬æ¤≈Úª ˘ «’√ ÍÃ’≈ ÍÃÌ≈«Ú ’Á≈ ˛Õ ’À‡«ÒÈ Á≈ «Ú⁄≈ ˛ «’
““«¬æ¤≈Úª Á∂ √øÿÙ ˘ ≈‹ÈΔÂΔ «Ú«◊¡≈È Á≈ ¡Ë≈ ω≈«¬¡≈ ‹≈Ú∂ ª ≈‹ÈΔÂΔ «Ú«◊¡≈È ÁΔ Ï≈’Δ «ÚÙ∂-Ú√»
‘Δ √ÍÙ‡ ‘Ø ‹≈Ú∂◊ΔÕ””
Ò≈√Ú∂Ò Á∂ «Ú⁄≈- Ù’Â∆ Á∆ «Ú⁄≈Ë≈≈ Á≈ √Ì ÂØ∫ ¡√≈È «ÚÙÒ∂Ù‰ √≈˘ Ò≈√Ú∂Ò ¡Â∂ ’ÀÍÒ≈È Á∆¡ª ⁄È≈Úª
«Úæ⁄ «ÓÒÁ≈ ˛, ‹Á «’ ’À‡«ÒÈ ¡Â∂ Ò≈√Ú∂Ò ÁØÚ∂∫ ‘∆ «Ú⁄≈’ Ù’Â∆ ”Â∂ ˜Ø Á∂‰ Á∂ √ÏøË «Úæ⁄ «¬’Ó≈Â ‘È
Í Ò≈√Ú∂Ò È∂ ≈‹È∆Â∆ Á∂ ¡«Ë¡ÀÈ ˘ ’À‡«ÒÈ Á∆ ¿πÓ∆Á ˘ ’πfi «Ú¡≈Í’ «ÁzÙ‡∆ È≈Ò Á∂«÷¡≈ ˛ ¡Â∂ «¬√
Ò¬∆ ¿πÈ∑ª Á∂ ‘æÒ Ú∆ Úæ÷-Úæ÷ ÍÃ’≈ Á∂ ‘ÈÕ
Ò≈√Ú∂Ò Á≈ «Ú⁄≈ ˛ «’ ≈‹È∆Â∆ «Ú«◊¡≈È Ó»Ò »Í È≈Ò «¬’ Ù’Â∆ Íë’«¡≈ È‘ƒ ˛, ÚÈ «¬‘ √Ó≈‹ Á∂
ÓπæÒª Á∆ √«ÊÂ∆ ¡Â∂ ÏÈ≈Ú‡ «Úæ⁄ Í«ÚÂÈ Á≈ ¡«Ë¡ÀÈ ˛ ¡Â∂ ≈‹È∆Â∆ «Ú«◊¡≈È «Úæ⁄ Ù’Â∆ Â∂ ÓπæÒ ÁØÚª
Á≈ ‘∆ ¡«Ë¡ÀÈ ’∆Â≈ ‹≈‰≈ ⁄≈‘∆Á≈ ˛ ¡Â∂ «¬È∑ª ÁØÚª Á∆ «ÈøÂ «ÈÌÂ≈ ˘ Ú∆ √ÍÙ‡ ’∆Â≈ ‹≈‰≈ ⁄≈‘∆Á≈
˛Õ ¿πÈ∑ª È∂ ¡≈͉∆ Íπ√Â’ “’Ω‰, ’ÁØ∫, ’Δ, «’Ú∂∫ ÍÃ≈Í ’Á≈ ˛” (Who gets, What, When and How) «Úæ⁄
√ÍÙ‡ ’∆Â≈ ˛ «’ ¿πµ⁄ ≈‹È∆«Â’ Ú◊ Á∂ ’ØÒ ‹Ø Ù’Â∆ ‘πøÁ∆ ˛, ¿π√ Á≈ √Ø ’∆ ‘πøÁ≈ ˛? «¬‘ Íπ√Â’ Óπæ÷
»Í «Úæ⁄ ¿πÈ∑ª √≈ËȪ Á≈ Úȉ ’Á∆ ˛, «‹√ Á∂ Ó≈«Ë¡Ó È≈Ò ¿πµ⁄ Ú◊ Á∂ ÒØ’ Ù’Â∆ Á∂ ¡‘πÁ∂ ”Â∂ Í‘πø⁄Á∂
‘È ¡Â∂ ’≈«¬Ó «‘øÁ∂ ‘È ¡Â∂ ¡≈͉∆ √πæ«÷¡≈, ¡≈ÓÁÈ ¡Â∂ ¡≈Á ˘ ÍÃ≈Í ’È Á≈ ÔÂÈ ’Á∂ ‘ÈÕ
¡◊ ¡√ƒ ≈‹È∆«Â’ «Ú⁄≈ ˘ ÏÁÒÁ∂ ‘ج∂ ÓπæÒª Á∂ »Í Á≈ ¡«Ë¡ÀÈ ÓøÈ∂ ª Ò≈√Ú∂Ò Á∆ «¬‘ Íπ√Â’ √øÍ»È
Íë’«¡≈ Á∂ ’∂ÚÒ «¬’ ¤Ø‡∂ Ì≈◊ Ó≈Â ˘ ÍÃ◊‡ ’È Ú≈Ò∆ √Ófi∆ ‹≈Ú∂◊∆Õ ¡È∂’ª «Ú⁄≈’ª È∂ Ò≈√Ú∂Ò Á∆
Ë≈È≈ ˘ «¬’ √ø«’‰ «Ú⁄≈Ë≈≈ Óø«È¡≈ ˛, «’™«’ «¬È∑ª Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ Ò≈√Ú∂Ò È∂ ≈‹È∆Â∆ «Ú«◊¡≈È Á∆
√øÍ»È «ÚÙ∂ Ú√» ˘ Ù’Â∆ Ò¬∆ √øÿÙ ÓøÈ «Ò¡≈ ˛Õ «¬√ ÂØ∫ Ï≈¡Á Ò≈√Ú∂Ò Á∆ «¬’ ‘Ø Íπ√Â’ “Ù’ÂΔ ¡Â∂
√Ó≈‹” (Power and Society) ÍÃ’≈«Ù ‘ج∆ ¡Â∂ «¬√ Íπ√Â’ «Úæ⁄ ¿πÈ∑ª È∂ ÓπæÒª Á∆ Úø‚ ˘ Ú∆ ≈‹È∆«Â’
«Ú«◊¡≈È Á∂ ¡«Ë¡ÀÈ «Úæ⁄ Ù≈«ÓÒ ’ «Ò¡≈Õ

√Ú-ÓπÒª’‰ (Self Assessment)
Ï‘π-«Ú’ÒÍ∆ ÍÃÙÈ (Multiple Choice Questions):
A. “Ù’Â∆ «È«ÁzÙ‡ ÍÃÌ≈Úª Á∆ ÍÀÁ≈Ú≈ ˛ «¬√ ’ÊÈ Á∂ Ò∂÷’ ’Ω‰ ‘È:

(¡) Ò≈√Ú∂Ò (Ï) Ï‡∂∫‚ √∂Ò
(√) Ò≈√’∆ (Á) ÍÒ∂‡Ø

34 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY