Page 179 - DPOL102_INDIAN POLITICAL SYSTEM

Ì≈Â∆ ≈‹È∆«Â’ «ÚÚ√Ê≈

È؇ ‘πßÁ∆ ˛ Í √Ú‹È’ «‘æ Óπ’æÁÓ≈ Íz‰≈Ò∆ «¬’ ’πÙÒ ¡Â∂ ‹ÒÁ∆ «È¡≈ Á∂‰ Ú≈Ò∆ Íz‰≈Ò∆ Á∂ ±Í «Úæ⁄ ¿πµÌ
’∂ √≈‘Ó‰∂ ¡≈¬∆ ˛ ¡Â∂ «¬√ ˘ Ì≈Â∆ «È¡≈«¬’ ÍzÏßË Á∆ «¬’ ÈÚ∆∫ ¡Â∂ ⁄ß◊∆ Í«‘Ò «’‘≈ ‹≈ √’Á≈ ˛Õ
ÍzÏßË Á≈ √ßÌ≈«Ú Áπ¿πÍÔØ◊ ¡Â∂ Ø’Ê≈Ó (Possible misuse of the System and Preventive Measures):
Í «¬√ ÍzÏßË Á≈ ◊Ò «¬√Â∂Ó≈Ò Ú∆ ‘Ø √’Á≈ ˛Õ ’πfi «Ú¡’Â∆ ¡≈͉∂ «ÚÙ∂Ù «‘æ ‹ª «Èæ‹∆ «‘æª Á∆ √πæ«÷¡≈
Ò¬∆ «¬√ ÍzÏßË Á≈ √‘≈≈ ÒÀ‰ Á≈ ÔÂÈ ’ √’Á∂ ‘ÈÕ ¿π‘ «¬√ Á≈ «¬√Â∂Ó≈Ò «Ú¡’Â∆◊ ‹ª ≈‹È∆«Â’
¿πÁ∂Ùª Á∆ Íz≈ÍÂ∆ Ò¬∆ ’È Á≈ ÔÂÈ ’ √’Á∂ ‘ÈÕ Í «¬‘ ◊æÒ √Ófi ÒÀ‰∆ ⁄≈‘∆Á∆ ˛ «’ √Ú‹È’ «‘æÂ
Óπ’æÁÓ≈ ÍzÏßË ’∂ÚÒ ¿π√∂ √«ÊÂ∆ «Úæ⁄ Ò≈◊± ‘Ø √’Á≈ ‘À ‹ÁØ∫ «’ √Ú‹È’ «‘æ Á∆ √πæ«÷¡≈ ’È Á≈ ÓπæÁ≈ ‘ØÚ∂Õ
«¬√ Á≈ «¬√Â∂Ó≈Ò «’√∂ «Èæ‹∆ Ò≈Ì Ò¬∆ È‘∆∫ ’∆Â≈ ‹≈ √’Á≈Õ

È؇√ «‹È∑ª Ó≈Ó«Ò¡ª «Úæ⁄ ¡Á≈Òª «Úæ⁄ Óπ’æÁÓ∂ Á∆ ’≈Ú≈¬∆ ⁄æÒ ‘∆ ‘ØÚ∂ ¿πÈ∑ª Á∂ √ÏßË
«Úæ⁄ Ú∆ «¬√ Íz‰≈Ò∆ ˘ Ùπ± È‘∆∫ ’∆Â≈ ‹≈ √’Á≈ ˛Õ

«¬√ ÍzÏßË Á∂ Áπ¿πÍÔØ◊ ˘ Ø’‰ Ò¬∆ √Ú¿πµ⁄ ¡Á≈Ò È∂ «¬‘ ÎÀ√Ò≈ «ÁæÂ≈ ‘À «’ ‹∂’ ’ج∆ «Ú¡’Â∆ √Ú‹È’
«‘æ Á∂ È≈Ó «¬√ ÍzÏßË È≈Ò ¡≈͉∂ «’√∂ «ÚÙ∂Ù ‹ª «Èæ‹∆ «‘æ Á∆ ͱÂ∆ Á≈ ÔÂÈ ’Á≈ ˛ ª ¿π√ ˘ √˜≈ «ÁæÂ∆
‹≈ √’Á∆ ˛Õ ’πfi Ó≈Ó«Ò¡ª «Úæ⁄ √Ú¿πµ⁄ ¡Á≈Ò È∂ ¡«‹‘≈ ’∆Â≈ Ú∆ ˛Õ
’¬∆ ¡ÒØ⁄’ «¬√ ÍzÏßË Á∆ ¡≈ÒØ⁄È≈ «¬√ ¡Ë≈ ”Â∂ ’Á∂ ‘È «’ «¬√ Á∂ √ÏßË «Úæ⁄ ’ج∆ √ÍæÙ‡ «ÁÙ≈-«ÈÁ∂Ù
È‘∆∫ ω≈¬∂ ◊¬∂Õ ¡Á≈Ò «¬√ ÍzÏßË Á≈ «¬√Â∂Ó≈Ò ’’∂ ¡≈͉∆ ÓÈÓ˜∆ ’ √’Á∆¡ª ‘È ¡Â∂ ’≈‹ Í≈«Ò’≈
Á∂ ¡«Ë’≈ ÷∂Â Á∆ ¿π¶ÿ‰≈ ’ √’Á∂ ‘ÈÕ ¡≈ÒØ⁄’ «¬‘ Ú∆ ’«‘ßÁ∂ ‘È «’ «¬√ ÍzÏßË È≈Ò ‹Ø ÎÀ√Ò≈ ’∆Â≈
‹ªÁ≈ ˛ ¿π√ ˘ ͱÈ ±Í È≈Ò Ò≈◊± ’Ú≈¿π‰ Ò¬∆ ˜±∆ ’≈Ú≈¬∆ ’¬∆ Ú≈ È‘∆∫ ’Ú≈¬∆ ‹ªÁ∆Õ ¿πÁ≈‘‰ Á∂
ÂΩ ”Â∂ Ïß˱¡≈ Ó˜Á±∆ Á∂ Ó≈ÓÒ∂ «Úæ⁄ Ïß˱¡≈ Ó˜Á±ª ˘ «¬√ ÍzÏßË Á≈ «¬√Â∂Ó≈Ò ’’∂ √πÂßÂ ª ’Ú≈ «Ò¡≈
‹ªÁ≈ ˛ Í ¿πÈ∑ª Á∆ ؘ∆ ؇∆ Á∂ √≈ËÈ Á∂‰ Á∂ √ÏßË «Úæ⁄ ’ج∆ ’≈Ú≈¬∆ È‘∆∫ ’∆Â∆ ‹ªÁ∆ ¡Â∂ √πÂßÂ ‘ج∂ Ïß˱¡≈
Ó˜Á± ÁπÏ≈≈ «Î Ïß˱¡≈ Ó˜Á±∆ Á∂ «Ù’≈ ‘Ø ‹ªÁ∂ ‘ÈÕ
¡√∆∫ «¬√ ◊æÒ ˘ √Ú∆’≈ ’Á∂ ‘ª «’ √Ú‹È’ «‘æ Óπ’æÁÓ∂ Á≈ ÍzÏßË «¬’ ÈÚ∆∫ Í«‘Ò ˛ «‹√ Á≈ ‘ΩÒ∆-‘ΩÒ∆
«Ú’≈√ ‘Ø «‘≈ ˛ ¡Â∂ ‘ΩÒ∆-‘ΩÒ∆ «¬‘ ÍzÏßË ÒØ’«ÍzÔ ‘Ø «‘≈ ‘ÀÕ ¡Á≈Ò Ú∆ «¬√ ÍzÏßË ¡Ë∆È √Ú‹È’ «‘æÂ≈
Á∆ æ«÷¡≈ Ò¬∆ ¡æ◊∂ ¡≈ ‘∂ ‘ÈÕ ÷πÁ √Ó≈‹ √∂Ú∆ √ß◊·È ¡Â∂ ◊À-√’≈∆ √ß◊·È «¬√ ÍzÏßË Á≈ «¬√Â∂Ó≈Ò
’’∂ ¡≈Ó ‹ÈÂ≈ Á∂ «‘æª Á∆ √πæ«÷¡≈ ’È Ò¬∆ ¡æ◊∂ ¡≈ ‘∂ ‘ÈÕ Ùz∆ ¡Àµ⁄. ‚∆. ÙÀ∆ Ú◊∂ «Ú¡’Â∆¡ª È∂ «¬√
ÍzÏßË Á≈ Ò≈Ì ¿π·≈ ’∂ ’¬∆ √Ú‹È’ «‘æª Á∆ √πæ«÷¡≈ ’∆Â∆ ˛Õ «¬‘ √Ó«fi¡≈ ‹ªÁ≈ ˛ «’ ‘ΩÒ∆-‘ΩÒ∆ «¬‘ ÍzÏßË
«Ú’«√ ‘Ø ‹≈Ú∂◊≈ ¡Â∂ √ßÌ≈«Ú ÷«¡ª ”Â∂ ’߇ØÒ Í≈¿π‰ Ò¬∆ ¿πÍÔπ’ ÔÂÈ ’È «Úæ⁄ √ÎÒ ‘ØÚ∂◊∆Õ
¡√Ò «Úæ⁄ √Ú‹È’ «‘æ Óπ’ÁÓ∂ Á∂ ÍzÏßË È∂ ¡≈Ó ‹ÈÂ≈ Ò¬∆ «È¡≈ Íz≈Í ’È Á≈ «¬’ ‘Ø Ó‘æÂÚͱÈ
√Â≈ ÷Ø«Ò∑¡≈ ˛ «‹√ Á≈ «¬√Â∂Ó≈Ò ’’∂ ‹ÈÂ≈ √’≈∆ ¡Â∂ ◊À √’≈∆ √ß√Ê≈Úª È≈Ò È≈ ’∂ÚÒ ¡≈͉∂
√ªfi∂ «‘æª Á∆ √πæ«÷¡≈ ’ √’Á∆ ˛ ÏÒ«’ «‹È∑ª «‘æª ˘ ‘≈È∆ Í‘πß⁄∆ ‘ØÚ∂ ¿π√ Á∂ √ÏßË «Úæ⁄ ¿πÍÔπ’ Èπ’√≈È
Á∆ Í»Â∆ Ú∆ Íz≈Í ’ √’Á∆ ˛Õ «¬√ ÍzÏßË È∂ ÌØ√∂ÔØ◊ ±Í «Úæ⁄ «È¡≈ Á∂‰ Á∂ √ÏßË «Úæ⁄ Ì≈Â∆ «È¡≈«¬’
ÍzÏßË ˘ «¬’ ÈÚ∆∫ «ÁzÛÂ≈ ¡Â∂ «¬’ ÈÚ∆∫ Ù’Â∆ ÍzÁ≈È ’∆Â∆ ˛ ¡Â∂ «¬√ È≈Ò ¡Á≈Òª ˘ ¡≈͉∆ √Ó≈«‹’
«˜ßÓ∂Ú≈∆ «ÈÌ≈¿π‰ Á∂ ÔØ◊ ω≈«¬¡≈ ˛Õ

√Ú-ÓπÒª’‰ (Self Assessment)
÷≈Ò∆ Ê≈Úª ÌØ (Fill in the blanks):

A. √Ú‹È’ «‘æ Óπ’æÁÓ∂ Á∂ ÍzÏßË .............. Á∆ «¬’ ÈÚ∆∫ Ù≈÷≈ ˛, ‹Ø Ì≈ «Úæ⁄ ‘π‰ ’≈Î∆ √≈Òª ÂØ∫
«ÚÚ‘≈ «Úæ⁄ Ò≈◊± ’∆Â∆ ‹≈ ‘∆ ˛Õ

B. .............. ˘ «√Î “ÈÚª ’≈˘È∆ ’«Ù«Â‹” «’‘≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ

172 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY