Page 181 - DPOL102_INDIAN POLITICAL SYSTEM

Ì≈Â∆ ≈‹È∆«Â’ «ÚÚ√Ê≈

È؇ ¿π√ È≈Ò ÁØ ÂØ∫ ÒÀ ’∂ Íø‹ Âæ’ È≈◊«’ ÏÀ·Á∂ ‘ÈÕ ’ج∆ Ú∆ √Ó≈«‹’ ’≈‹’Â≈, «¬√Â∆ √ß◊·Èª Á∂ ÓÀ∫Ï,
√∂Ú≈Óπ’ ¡«Ë’≈∆, ‚≈’‡, Ú’∆Ò, ÍzØÎÀ√, «ÍÃø√∆ÍÒ, ÍæÂ’≈ ‹ª √Ó≈«‹’ È∂Â≈ ¡≈«Á ÒØ’ ¡Á≈Ò «Úæ⁄
«ÈÔπ’ ’∆Â∂ ‹≈ √’Á∂ ‘ÈÕ «¬‘ «Ú¡’Â∆ ÔÂÈ ’Á∂ ‘È «’ Óπ’æÁÓ∂Ï≈˜∆ «Úæ⁄ ¿πÒfi∂ ‘ج∂ Íæ÷ ¡≈Í√ «Úæ⁄
√«‘ÓÂ∆ È≈Ò ÒØ’ ¡Á≈Ò Á∂ √≈‘Ó‰∂ ¡≈͉∂ Óπ’æÁÓ∂ ˘ «Ò¡≈¿π‰ ¡Â∂ ÒØ’ ¡Á≈Ò ÚæÒØ∫ «È¡≈ Íz≈Í ’ÈÕ
’¬∆ Ú≈ ≈‹ Á∆ ¿πµ⁄ ¡Á≈Ò Á∂ ‹æ‹ª Á∆ ÍzË≈È◊∆ «Úæ⁄ Ú∆ ÒØ’ ¡Á≈Òª Ò◊≈¬∆¡ª ‹ªÁ∆¡ª ‘È ¡Â∂ √≈∂
ÎÀ√Ò∂ Óπ’æÁ«Ó¡ª «Úæ⁄ Ù≈«ÓÒ Íæ÷ª Á«Ó¡≈È Ï‰≈ ’∂ ’∆Â∂ ‹ªÁ∂ ‘ÈÕ

«‹æÊØ∫ Âæ’ ¡Á≈Òª Á∆ ’≈‹-Íz‰≈Ò∆ Á≈ ÍzÙÈ ˛ «¬√ √ÏßË «Úæ⁄ ’πfi «ÈÔÓ ¡Í‰≈¬∂ ◊¬∂ ‘È:
(’) ÒØ’ ¡Á≈Òª «Úæ⁄ ’∂ÚÒ ¿π‘∆ Óπ’æÁÓ∂ ¡≈™Á∂ ‘È ‹Ø «’√∂ È≈ «’√∂ «È¡≈«¬’ ¡Á≈Ò «Úæ⁄ ⁄æÒ ‘∂
‘πßÁ∂ ‘ÈÕ
(÷) Óπ’æÁÓ∂ «Úæ⁄ Ù≈«ÓÒ Íæ÷ «¬’ Íz≈ÊÈ≈-ÍæÂ È≈Ò ÒØ’ ¡Á≈Ò Á∂ √≈‘Ó‰∂ ¡≈͉≈ Óπ’æÁÓ≈ «Ò¡≈ √’Á∆
˛Õ

(◊) «˜Ò∑≈ ¡Â∂ «‘√∆Ò ÍæË ”Â∂ ’ßÓ ’È Ò¬∆ √ß◊«·Â ÒØ’ ¡Á≈Òª √ÏøË∆ «˜Ò∑≈ √ÀÙÈ ‹æ‹ ˘ ‹≈‰’≈∆
‘πßÁ∆ ˛Õ

(ÿ) ÒØ’ ¡Á≈Ò «‹√ «ÁÈ ÏÀ·‰∆ ‘πßÁ∆ ˛ ¿π√ √ÏøË∆ √±⁄È≈ √Ïß«Ë Í≈‡∆ ˘ Á∂ «ÁæÂ∆ ‹ªÁ∆ ‘À ¡Â∂
«ÈË≈« √Ó∂∫ ”Â∂ «¬√ Óπ’æÁÓ∂ «Úæ⁄ Ù≈«ÓÒ Íæ÷ ÒØ’ ¡Á≈Òª «Úæ⁄ ÏÀ· ’∂ ÍÃ√Í √«‘ÓÂ∆ È≈Ò «È¡≈
Íz≈Í ’Á∆¡ª ‘ÈÕ
(Ÿ) ‹ÁØ∫ ÒØ’ ¡Á≈Ò «¬’ √«‘ÓÂ∆ ω≈ ’∂ «’√∂ Óπ’æÁÓ∂ Á∂ ÎÀ√Ò∂ Á∆ ÿØÙ‰≈ ’ «ÁßÁ∆ ˛ ª «¬√ Á∆ √±⁄È≈
«È¡≈«¬’ ¡«Ë’≈∆ ˘ Á∂ «ÁæÂ∆ ‹ªÁ∆ ‘ÀÕ
(⁄) ÒØ’ ¡Á≈Ò Á∂ ÎÀ√«Ò¡ª ˘ «’™«’ Óπ’æÁÓ∂ «Úæ⁄ Ù≈«ÓÒ √≈∂ Íæ÷ª È∂ √Ú∆’≈ ’∆Â≈ ‘πßÁ≈ ˛ «¬√ Ò¬∆
«¬√ Á∂ «ÚπæË ’ج∆ ¡Í∆Ò È‘∆∫ ’∆Â∆ ‹≈ √’Á∆Õ
(‹) ÒØ’ ¡Á≈Ò Á∆ ’≈‹-Íz‰≈Ò∆ «Úæ⁄ È≈ ª ’·ØÂ≈ ‘πßÁ∆ ˛ ¡Â∂ È≈ ‘∆ ’·Ø ¿πÍ⁄≈«’Â≈Õ ÎÀ√Ò∂
ÍÃ√Í √«‘ÓÂ∆ ¡Â∂ √«‘ÔØ◊ Á∆ Ì≈ÚÈ≈ Á∂ ¡≈Ë≈ ”Â∂ ÍÃ√Í √Ófi ω≈ Ò¬∂ ‹ªÁ∂ ‘ÈÕ
(fi) √Ë≈‰ ÂΩ ”Â∂ ÒØ’ ¡Á≈Òª Á∂ Ï≈Ï ‘∂· «Ò÷∂ ±Í Á∂ Óπ’æÁÓ∂ «˜¡≈Á≈Â ¡≈™Á∂ ‘È-
(i) Ó؇ Áπÿ‡È≈ «Úæ⁄ Óπ¡≈Ú˜∂ È≈Ò √Ïß«Ë Óπ’æÁÓ∂
(ii) «Ú¡≈‘ ¡Â∂ ÂÒ≈’ È≈Ò √Ïß«Ë Óπ’æÁÓ∂

(iii) Ó˜Á±ª Á∂ Óπ¡≈Ú˜∂ È≈Ò √Ïß«Ë Óπ’æÁÓ∂
Í «‹È∑ª Óπ’æÁ«Ó¡ª «Úæ⁄ √’≈ «¬’ Íæ÷ ‘ØÚ∂, Óπ’æÁÓ∂ «¬È∑ª ¡Á≈Òª Á∂ √≈‘Ó‰∂ È‘∆∫ ¡≈ √’Á∂Õ
ÒØ’ ¡Á≈Òª Á∂ ÍzÏßË È∂ ÌØ√∂ÔØ◊ ±Í «Úæ⁄ «¬’ ÍzÙß√≈ÔØ◊ ’ßÓ ’∆Â≈ ˛ «¬√ È∂ «È¡≈Í≈«Ò’≈ Á∂ Ì≈ ˘ ÿ‡≈«¬¡≈
¡Â∂ «È¡≈ Íz≈ÍÂ∆ Á∆ Íz«’«¡≈ ˘ ¡√≈È ¡Â∂ ÿæ‡ ÷⁄∆Ò≈ ω≈«¬¡≈ ˛Õ ¡Á≈ÒÂ∆ ÎÀ√«Ò¡ª «ÚπæË ¡Í∆Òª ’È
Á∆ Íz«’«¡≈ ˘ ÿæ‡ ’∆Â≈ ˛Õ ◊∆Ϫ ¡Â∂ ’Ó‹Ø Ú◊ Á∂ ÒØ’ª ˘ «È¡≈ Íz≈Í ’È «Úæ⁄ √‘≈«¬Â≈ «ÁæÂ∆ ˛Õ
√«‘ÓÂ∆ ¡Â∂ √«‘ÔØ◊ Á∆ √Ê≈ÍÈ≈ ÚæÒ «¬’ ⁄ß◊≈ ÔÂÈ ’∆Â≈ ˛, «’™«’ ÒØ’ ¡Á≈Òª «Úæ⁄ ÎÀ√Ò∂ Óπ’æÁ«Ó¡ª
«Úæ⁄ Ù≈«ÓÒ Íæ÷ª Á∆ √«‘ÓÂ∆ ¡Â∂ √«‘ÔØ◊ È≈Ò ’∆Â∂ ‹ªÁ∂ ‘ÈÕ «¬√ Â∑ª ’ج∆ Ú∆ Íæ÷ ¡≈͉∂ ¡≈Í ˘ ‘≈«¡≈
Íæ÷ Ó«‘√±√ È‘∆∫ ’Á≈Õ ÒØ’ ¡Á≈Òª È∂ ÌØ√∂ÔØ◊ ±Í «Úæ⁄ «È¡≈«¬’ ÍzÏßË «Úæ⁄ «ÚËÓ≈È Á∂∆ ˘ ÿæ‡ ’È
«Úæ⁄ √‘≈«¬Â≈ ’∆Â∆ ˛Õ ‹Ø ÒØ’ ¡Á≈Ò ÍzÏßË «Í¤Ò∂ Ò◊Ì◊ «ÂßÈ Á‘≈«’¡ª ÂØ∫ «Ú’«√ ‘Ø ‘∂ ‘È, ¿π√ ˘
¡√∆∫ «¬’ ⁄ß◊≈ ¡Â∂ ˜±∆ «È¡≈«¬’ «Ú’≈√ ’«‘ √’Á∂ ‘ªÕ ⁄≈‘∂ ÒØ’ ¡Á≈Òª Á∂ √≈‘Ó‰∂ Ï‘π Úæ‚∂ Óπ’æÁÓ∂
È‘∆∫ ¡≈™Á∂ ¡Â∂ «˜¡≈Á≈Â Óπ¡≈Ú˜∂ Á∂ Óπ’æÁÓ∂ ‘∆ ¡≈™Á∂ ‘È Âª Ú∆ «¬√ ÍzÏßË È∂ Ì≈Â∆ ÍzÏßË «Úæ⁄ ’πÙÒÂ≈
¡Â∂ ÿæ‡ ÷⁄∆Ò≈͉ «Ò¡≈¿π‰ Á≈ ÔÂÈ ’∆Â≈ ˛Õ
Á±√∆ ¿πÁ≈ ÒØ’ÂßÂ∆ ≈‹È∆«Â’ Íz‰≈Ò∆¡ª Á∆ Â∑ª Ì≈Â∆ ≈‹È∆«Â’ Íz‰≈Ò∆ «Úæ⁄ Ú∆ «¬’ √πÂßÂ ¡Â∂
ÍzÌ≈ÚÙ≈Ò∆ «È¡≈ Í≈«Ò’≈ Á∆ ‘Ø∫Á ˛ «‹√ «Úæ⁄ √Ú¿πµ⁄ ¡Á≈Ò Ù∆Ù ”Â∂, ¿πµ⁄ ¡Á≈Ò ≈‹ ÍæË ”Â∂ ¡Â∂
¡Ë∆È ¡Á≈Ò √Ê≈È’ ÍæË ”Â∂ «ÚËÓ≈È ‘ÈÕ Ì≈ Á≈ √ß«ÚË≈È «¬√ ¿πÁ∂Ù ˘ √πæ«÷¡Â ’È Ò¬∆ ˜±∆

174 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY