Page 185 - DPOL102_INDIAN POLITICAL SYSTEM

Ì≈Â∆ ≈‹È∆«Â’ «ÚÚ√Ê≈

È؇ ÍÀÁ≈ ‘ج∆¡ª √Óæ«√¡≈Úª «‹√ È≈Ò AIGA Á∆¡ª ⁄؉ª ≈¬∂ Ï∂Ò∆ ÷∂Â ÂØ∫ ÒØ’ √Ì≈ ”⁄ «¬ßÁ≈ ◊ªË∆ Á∆¡ª ⁄؉ª
˘ æÁ ’ «ÁæÂ≈ √∆, È≈Ò «È͇‰ Ò¬∆ CIÚ∆∫ √ØË ’∆Â∆ ◊¬∆ √∆Õ
B. «È¡≈ Í≈«Ò’≈ ”Â∂ ‘≈Ú∆ ‘؉ Ò¬∆ AIGF «Úæ⁄ DBÚ∆∫ √ØË ’∆Â∆ ◊¬∆ √∆Õ «¬√ «Úæ⁄ √ß√Á∆ √Ú¿πµ⁄Â≈ Á≈
«√˪ ¡Í‰≈«¬¡≈ «◊¡≈ √∆Õ √ß«ÚË≈«È’ √ØË «È¡≈«¬’ ÍπÈ «È∆÷‰ Á∂ ÷∂Â ÂØ∫ Ï≈‘ æ÷∂ ◊¬∂ √È, ¿πµ⁄
¡Á≈Òª ˘ √ßÿ∆ ’≈˘Èª ”Â∂ «È¡≈«¬’ ÍπÈ «È∆÷‰ ’È Á∆ ÓÈ≈‘∆ ’∆Â∆ ◊¬∆ √∆, B/C Ï‘πÓ È≈Ò ÎÀ√«Ò¡ª
Á≈ ÍzÏßË ’’∂ «È¡≈«¬’ ÍπÈ «È∆÷‰ ˘ ¡Ω÷≈ ω≈ «ÁæÂ≈ «◊¡≈ √∆, “«’√∂ ‘Ø ¿πÁ∂Ù Ò¬∆” «Ú¡’Â∆ Á∆ ◊Ú≈‘∆
”Â∂ ¿πµ⁄ ¡Á≈Ò ÚæÒØ∫ ¡≈Á∂Ù ‹≈∆ ’È Á∆ Ù’Â∆ Ú≈«Í√ ÒÀ ’∂, Á±√∂ ‘Ø √Ïß˪ «Úæ⁄, √Ú¿πµ⁄ ¡Á≈Ò ¡Â∂
¿πµ⁄ ¡Á≈Òª √«‘ Á∆Ú≈È∆ √ß√Á Á∂ ÚæÒØ∫ ’≈˘È È≈Ò √Ê≈«Í ’∆Â≈ ‹≈‰≈ √∆ ¡Â∂ ¡Èπ¤∂Á BBG ¡Ë∆È ¿πµ⁄
¡Á≈Ò Á≈ ÍzÙ≈√«È’ «‡z«Ï¿±ÈÒª ”Â∂ «È◊≈È∆ ’È Á≈ ¡«Ë’≈ ÷∂Â Ú≈«Í√ ÒÀ «Ò¡≈ «◊¡≈ √∆Õ «¬√ Â∑ª,
«È¡≈ Í≈«Ò’≈ ˘ Á±√∂ Á‹∂ Á∆ √«ÊÂ∆ «Úæ⁄ «Íæ¤∂ «Ò‹≈‰ Á≈ ÔÂÈ ’∆Â≈ «◊¡≈ √∆ Í «’√Ó È≈Ò √ß«ÚË≈È
Á∆ DCÚ∆∫ √ØË È≈Ò ¡«‹‘∂ ÔÂÈ ˘ æÁ ’ «ÁæÂ≈ «◊¡≈Õ

C. AIEA «Úæ⁄ √ß«ÚË≈È Á∆ Í«‘Ò∆ √ØË È≈Ò √ß«ÚË≈È «Úæ⁄ CA-Ï∆ ¡Èπ¤∂Á IÚ∆∫ ¡Èπ√±⁄∆ Ù≈«ÓÒ ’∆Â∆ ◊¬∆Õ
«¬√ ¡Èπ√±⁄∆ «Úæ⁄ ¡«‹‘∂ ’≈˘È √±⁄∆ÏæË ’∆Â∂ ◊¬∂ «‹È∑ª ”Â∂ «È¡≈«¬’ ÍπÈ «È∆÷‰ È‘∆∫ ‘Ø √’Á≈ √∆Õ AIEA
ÂØ∫ Ï≈¡Á «¬√ ¡Èπ√±⁄∆ «Úæ⁄ Ù≈«ÓÒ ’≈˘Èª Á∆ √ß«÷¡≈ Ò◊≈Â≈ ÚËÁ∆ ‘∆ ˛Õ ‘π‰ «¬√ «Úæ⁄ B@@ ”⁄Ø∫ Ú∆
«˜¡≈Á≈ ’≈˘È √±⁄∆ÏæË ’ «ÁæÂ∂ ◊¬∂ ‘ÈÕ «¬√ Â∑ª «È¡≈ Í≈«Ò’≈ Á≈ ÍπÈ «È∆÷‰ Á∆ Ù’Â∆ ˘ √∆«ÓÂ
’∆Â≈ «◊¡≈ ˛Õ

D. ’≈‹ Í≈«Ò’≈ ÚæÒØ∫ «È¡≈«¬’ √ππÂßÂÂ≈ ˘ ÿæ‡ ’È Ò¬∆ √Ú¿πµ⁄ ¡Á≈Ò Á∂ ‹æ‹ª Á∆ √∆È∆¡≈Â≈ Á≈
¿π¶ÿ‰ ’’∂ ‹±È∆¡ ‹æ‹ª ˘ Óπæ÷ ‹æ‹ «ÈÔπ’ ’È≈ Ú∆ ÏÁ«’√ÓÂ∆ ͱÈ ÔÂÈ «‘≈ √∆Õ AIGC «Úæ⁄ ‹√«‡√
¬∂. ¡ÀµÈ. ∂ ˘ «ÂßÈ √Ì ÂØ∫ Úæ‚∂ ‹æ‹ª-«‹È∑ª Á∂ È≈Ó ‹√«‡√ Ù∂ÒÂ, ‹√«‡√ ‘∂◊Û∂ ¡Â∂ ‹√«‡√ ◊z∂Ú √∆, Á∆
√∆È∆¡≈Â≈ Á≈ ¿π¶ÿ‰ ’’∂ Ì≈ Á≈ Óπæ÷ ‹æ‹ «ÈÔπ’ ’∆Â≈ «◊¡≈Õ «¬√ ÂØ∫ Ï≈¡Á ‹ÁØ∫ ‹√«‡√ ¡Àµ⁄. ¡ÀµÓ.
Ï∂◊ ˘ Ì≈ Á≈ Óπæ÷ ‹æ‹ «ÈÔπ’ ’∆Â≈ «◊¡≈ √∆ ª ‹√«‡√ ¡Àµ⁄. ¡≈. ÷øÈ≈ Á∆ √∆È∆¡≈Â≈ Á≈ ¿π¶ÿ‰
’∆Â≈ «◊¡≈Õ «¬È∑ª √≈∂ Ó≈Ó«Ò¡ª «Úæ⁄ √∆È∆¡≈Â≈ Á≈ ¿π¶ÿ‰ ’∆Â∂ ‹æ‹ È∂ Ø√ Á∂ ±Í «Úæ⁄ «Â¡≈◊ ÍæÂ Á∂
«ÁæÂ≈ √∆ Í AIGG ÂØ∫ Ï≈¡Á √∆È∆¡≈Â≈ Á∂ «√˪ Á≈ ’ج∆ ¿π¶ÿ‰ È‘∆∫ ’∆Â≈ «◊¡≈Õ ¡«‹‘≈ Òæ◊Á≈ ˛ «’
√∆È∆¡≈Â≈ «√˪ ˘ √≈∆¡ª «ÈÔπ’Â∆¡ª ¡Â∂ √∂Ú≈ Óπ’Â∆¡ª «Úæ⁄ ͱÈ ±Í «Úæ⁄ √Ú∆’≈ ’ «Ò¡≈ «◊¡≈
˛Õ ¡√Ò «Úæ⁄ ‘π‰ √’≈ È∂ «ÈÔπ’ ¡Â∂ ‹æ‹ª Á∆ √∂Ú≈Óπ’Â∆ È≈Ò √Ïß«Ë √≈∂ Ó≈Ó«Ò¡ª «Úæ⁄ √∆È∆¡≈Â≈
Á∂ «√˪ ˘ ¡Í‰≈¿π‰ Ò¬∆ Ú⁄ÈÏæË ‘؉ Á∆ ÿØÙ‰≈ ’∆Â∆ ˛Õ
E. ◊À-√«‘ÔØ◊∆ ‹æ‹ª È≈Ò «È͇‰ Ò¬∆ ¿πµ⁄ ¡Á≈Òª Á∂ ‹æ‹ª Á∆ «¬’ ¿πµ⁄ ¡Á≈Ò ÂØ∫ Á±√∆ ¿πµ⁄ ¡Á≈ÒÂ
«Úæ⁄ ÏÁÒ≈¡ ˘ «ÚÚ‘≈ «Úæ⁄ «Ò¡ªÁ≈ ‹≈ «‘≈ ˛Õ «¬√ «ÚÚ‘≈ Á∆ «È¡≈ Í≈«Ò’≈ ÚæÒØ∫ «ÚØËÂ≈ Ú∆ ’∆Â∆ ◊¬∆
˛ ¡Â∂ ‹ÈÓ Ú∆ «¬√ Á∂ Í»È Íæ÷ «Úæ⁄ ÍzÂ∆ ȑ∆∫ ‘πßÁ≈ Í ’≈‹ Í≈«Ò’≈ È∂ ‘Ó∂Ù≈ «¬√ Á≈ «¬√Â∂Ó≈Ò ’∆Â≈ ˛
‹Á«’ «√˪’ ±Í «Úæ⁄ «¬√ Á≈ ÿæ‡ ÂØ∫ ÿæ‡ «¬√Â∂Ó≈Ò ’∆Â∂ ‹≈‰ Á∆ ◊æÒ √’≈ È∂ √Ú∆’≈ ’∆Â∆ ‘ج∆ ˛Õ
F. √ß√Á «Úæ⁄ √Ú¿πµ⁄ ¡Á≈Ò Á∂ ÎÀ√«Ò¡ª Á∆ ¡≈ÒØ⁄È≈ «‹Ú∂∫ È≈Ê Í≈¬∆ «ÏæÒ AIFI ”Â∂ ⁄⁄≈ Ú∆ «È¡≈
Í≈«Ò’≈ Á∂ √ÈÓ≈È ˘ ÿæ‡ ’È Á≈ «¬’ ÔÂÈ √∆Õ
G. √Ú¿πµ⁄ ¡Á≈Ò ¡Â∂ √ß√Á Á∂ «Ú⁄≈ª «Úæ⁄ ¡ßÂ, ‹Ø √ß«ÚË≈È Á∂ Ì≈◊ III ¡Â∂ Ì≈◊ IV Á∂ √Ïß˪ Á∂ ÓπæÁ∂ ”Â∂
√∆ Á≈ «¬√Â∂Ó≈Ò √ß√Á Á∂ ’¬∆ ÓÀ∫Ïª ÚæÒØ∫ «È¡≈«¬’ ˘ “«Í¤Û∆” ‹ª “ÍzÂ∆«’«¡≈Ú≈Á∆” √ß√Ê≈ Á∂ ±Í «Úæ⁄ ’«‘‰
Ò¬∆ ’∆Â≈ «◊¡≈ √∆ Í ‹ÈÓ Á∂ √Ë≈‰ ±Í «Úæ⁄ ’Á∂ Ú∆ «¬√ ÁØÙ ˘ ·∆’ È‘∆∫ Óß«È¡≈Õ √Ú¿πµ⁄ ¡Á≈ÒÂ
È∂ Ú∆ √Ó≈‹ Á∆¡ª «¬æ¤≈Úª ¡Â∂ √Ó≈«‹’-¡≈«Ê’ ˜±ª Á∂ «‘æ «Úæ⁄ ¡≈͉∂ «‘æ ¡Â∂ ¡≈͉∂ ’¬∆ ÎÀ√«Ò¡ª
Á∂ «¬’ √’≈≈ÂÓ’ «ÁzÙ‡∆’؉ ¡Í‰≈ ’∂ ‹ÈÓ ¡Â∂ √ß«ÚË≈«È’ ÍzÏß˪ Á∂ ¡Èπ√≈ «ÚÚ‘≈ ’∆Â≈ ˛Õ
’¬∆ Ú≈ ’≈‹ Í≈«Ò’≈ È∂ ¿πµ⁄ ¡Á≈Ò Á∂ ‹æ‹ª Á∆ ÏÁÒ∆ Ò¬∆ È∆Â∆ Á≈ Áπ¿πÍÔØ◊ ’∆Â≈ ‘À ¡Â∂ ’¬∆ ¡«‹‘∂
Í«ÚÂÈ ≈‹È∆«Â’ Í«ÚÂÈ Ú∆ ‘∂ ‘ÈÕ ’¬∆ Ú≈ √∂Ú≈Óπ’ ‹æ‹ª ˘ ◊ÚÈ Ú∆ «ÈÔπ’ ’∆Â≈ «◊¡≈
˛Õ ¡«‹‘∂ ÔÂȪ È≈Ò «È¡≈«¬’ √πÂßÂÂ≈ ˘ √∆«Ó ’È Á≈ ÔÂÈ ’∆Â≈ ‹ªÁ≈ «‘≈ ˛ Í ‘π‰ ÷πÙ«’√ÓÂ∆
È≈Ò ’≈‹ Í≈«Ò’≈ È∂ «¬√ «√˪ ˘ ¡Í‰≈ «Ò¡≈ ˛ «’ «ÏȪ √Ú¿πµ⁄ ¡Á≈Ò Á∆ √Ò≈‘ È≈Ò ’ج∆ ¡«‹‘≈
’ßÓ, È∆Â∆ ¡Â∂ ÏÁÒ≈¡ È‘∆∫ ’∆Â≈ ‹≈Ú∂◊≈ «‹√ È≈Ò «È¡≈«¬’ √πÂßÂÂ≈ √∆«Ó ‘πßÁ∆ ‘ØÚ∂Õ «¬‘ «¬’ ⁄ß◊≈

178 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY