Page 257 - DPOL102_INDIAN POLITICAL SYSTEM
P. 257

Ì≈Â∆ ≈‹È∆«Â’ «ÚÚ√Ê≈




                         È؇     æ÷‰≈ ⁄≈‘∆Á≈ ˛Õ «¬√ Ô≈Á ÍæÂ Á≈ Óπæ÷ ¿πÁ∂Ù √∆ ≈‹ ÍzÙ≈√È «Úæ⁄ ’∂∫Á∆ Á÷Ò¡ßÁ≈˜∆ ”Â∂ ÍzÂ∆ÏßË Ò◊≈¿π‰
                                 Á∆ ˜± ¡Â∂ ≈‹ª ˘ «˜¡≈Á≈ Ù’Â∆¡ª Á∂‰  Ò¬∆ Ì≈Â∆ √ßÿ∆ Íz‰≈Ò∆ ˘ ÔπæË ±Í «Úæ⁄ √ßÿ∆ ω≈¿π‰ Á∆
                                 ˜± ”Â∂ ⁄≈ȉ≈ Í≈¿π‰≈ √∆Õ «¬√ Ô≈Á ÍæÂ ¡Â∂ ≈‹ÓÈ≈ «ÍØ‡ È≈Ò ’¬∆ Ï≈ÏÂ≈Úª √ÈÕ ’∂∫Á √’≈
                                 È∂ «¬√ Ô≈Á ÍæÂ ˘ Ú∆ √Ú∆’≈ ’È ÂØ∫ «¬È’≈ ’ «ÁæÂ≈Õ

                                 √Ú-ÓπÒª’‰ (Self Assessment)
                                 ‘∂· «Ò«÷¡ª «Úæ⁄Ø∫ √æ⁄/fi±· Áæ√Ø (Write True/False in the following statements):
                                    G.   ’πfi «ÚÙ∂Ù ¡Èπ¤∂Á ¡«‹‘∂ ‘È «‹È∑ª ”Â∂ ’ ≈‹ ¡Â∂ ’∂∫Á ÚæÒØ∫ Ò◊≈¬∂ ¡Â∂ «¬’æ·∂ ’∆Â∂ ‹ªÁ∂ ‘ÈÕ

                                    H.   √ßÿ √’≈ Á∂ ’ØÒ √ß«⁄ «ÈË∆ Á∆ ˜Ó≈È ”Â∂ ’˜≈ ÒÀ‰ Á∆ Ù’Â∆ ˛ Í «¬√ ”Â∂ √ß√Á Á∂ ’≈˘Èª
                                         (¡Èπ¤∂Á BIB) ÚæÒØ∫ √Ó∂∫-√Ó∂∫ ”Â∂ Ò≈◊» ÍzÂ∆ÏßË Ò≈◊± ‘πßÁ∂ ‘ÈÕ

                                    I.   √ß«ÚË≈È ¡Èπ√≈ ≈‹Í≈Ò Á∆ ÁØ‘∆ ̱«Ó’≈ «ÈÙ«⁄ ’∆Â∆ ◊¬∆ ˛, ≈‹ «Úæ⁄ √ßÿ Á∂ ¬∂‹ß‡ Á∂ ±Í
                                         «Úæ⁄ ¡Â∂ ≈‹ Á∂ √ß«ÚË≈«È’ Óπ÷∆¡≈ Á∂ ±Í «Úæ⁄Õ


                                 AC.F  √’≈∆¡≈ ¡≈ÔØ◊ (AIHC-HH) Á∆¡ª «√Î≈«Ùª
                                        [The Recommendations of Sarkaria Commission (1983-88)]

                                 ≈‹ª Á∆ ÚæËÁ∆ ‘ج∆ √Ú≈ÔÂÂ≈ Á∆ Óß◊ ˘ Á∂÷Á∂ ‘ج∂ ¡Â∂ ’∂∫Á ≈‹ √Ïß˪ Á∆ √Ó∆«÷¡≈ Ò¬∆ √ßÿ √’≈ È∂
                                 AIHC «Úæ⁄ √’≈∆¡≈ ¡≈ÔØ◊ «ÈÔπ’ ’∆Â≈Õ Ùz∆ ‚≈. ¡Àµ√. √’≈∆¡≈ (√∂Ú≈Óπ’Â) «¬√  ¡≈ÔØ◊ Á∂ ⁄∂¡ÓÀÈ
                                 «ÈÔπ’ ’∆Â∂ ◊¬∂ ¡Â∂ Ùz∆ Ï∆ «ÙÚ≈Ó≈È, ÓßÂ∆ Óß‚Ò √’æÂ, Ùz∆ ¡Àµ√. ¡≈. √∂È, ¡≈¬∆ Ï∆. ¡≈. ‚∆. √≈Ï’≈
                                 ̱ÂͱÚ ’≈Ú≈¬∆ «ÈÁ∂Ù’ ¡Â∂ ≈Ó≈ √πÏ≈ÓÈÔÓ (ÓÀ∫Ï √’æÂ), «¬√ Á∂ «ÈÔπ’ ’∆Â∂ ◊¬∂ ÓÀ∫Ï √ÈÕ
                                 √’≈∆¡≈ ¡≈ÔØ◊ Á≈ ’ßÓ √ßÿ ¡Â∂ ≈‹ª «Ú⁄’≈ Ù’Â∆¡ª, ’ßÓ ¡Â∂ √≈∂ ÷∂Âª «Úæ⁄ «˜ßÓ∂Ú≈∆¡ª Á∂ √Ïß˪
                                 «Úæ⁄ ÚÂÓ≈È ÍzÏß˪ Á∂ «ÚÚ‘≈ Á≈ Íz∆÷‰ ¡Â∂ √Ó∆«÷¡≈ ’È≈ ¡Â∂ ¡«‹‘∂ Í«ÚÂȪ ‹ª Á±√∂ ÔÂȪ Á∆
                                 «√Î≈«Ù ’È≈ √∆ ‹Ø «’ ¿πÍÔπ’ ¡Â∂ ˜±∆ ‘ØÚ∂Õ «¬√ ’ßÓ «Úæ⁄ ¡≈ÔØ◊ ÂØ∫ «¬‘ ¿πÓ∆Á æ÷∆ ◊¬∆ «’ ¿π‘ √≈Òª
                                 Âæ’ ’∆Â∂ ◊¬∂ √Ó≈«‹’ ¡Â∂ ¡≈«Ê’ «Ú’≈√ ˘ «Ë¡≈È «Úæ⁄ æ÷∂◊≈ ¡Â∂ √ß«ÚË≈È Á∆ ±Í ∂÷≈ ¡Â∂ ÓΩ«Ò’ ⁄È≈
                                 ˘ ·∆’ √ÈÓ≈È Á∂Ú∂◊≈, «‹√ Á∆ ⁄È≈ √ß«ÚË≈È «ÈÓ≈Â≈Úª È∂ Á∂Ù Á∆ √πÂßÂÂ≈ Á∆ æ«÷¡≈ ¡Â∂ Á∂Ù Á∆ ¬∂’Â≈
                                 Â∂ ¡÷ø‚Â≈ ‹Ø ÒØ’ª Á∂ ’«Ò¡≈‰ Ò¬∆ ¡«Â Ó‘æÂÚͱÈ √∆, Á∂ Ò¬∆ ÏÛ∆ «Ó‘È È≈Ò ’∆Â∆ √∆Õ
                                 √’≈∆¡≈ ¡≈ÔØ◊ Á∆ «ÍØ‡ (Report of Sarkaria Commission): √’≈∆¡≈ ¡≈ÔØ◊ È≈ «ÁæÂ∂ ◊¬∂ «ÈÁ∂Ùª
                                 Á∂ ¡Èπ√≈ ’∂∫Á ≈‹ √Ïß˪ Á∂ √≈∂ Í«‘Ò±¡ª Á∆ √Ó∆«÷¡≈ ’È ÂØ∫ Ï≈¡Á ¡≈͉∆ «¬’ «ÍØ‡ «Â¡≈ ’’∂
                                 ¡’±Ï AIHG «Úæ⁄ √ßÿ √’≈ ˘ √Ω∫Í «ÁæÂ∆Õ «¬√ Á∆¡ª Óπæ÷ «√Î≈«Ùª √ÏøË∆ ‹ÈÚ∆ AIHH «Úæ⁄ ‘∆ ÍÂ≈
                                 Òæ◊≈Õ «¬√ ¡≈ÔØ◊ Á∆¡ª ’πfi Óπæ÷ «√Î≈«Ùª ‘∂· «Ò÷∆¡ª ‘È:
                                                                                                        ∂
                                                                                                     Ø
                                 A. Ù’Â∆Ù≈Ò∆ ’∂∫Á ‹≈∆ «‘‰≈ ⁄≈‘∆Á≈ ˛ (Strong Centre should continue): √’≈∆¡≈ ¡≈Ô◊ È Ù’Â∆Ù≈Ò∆
                                 ’∂∫Á Á∆ ‘Ø∫Á Á∆ Ú’≈Ò ’∆Â∆Õ «¬√ ¡≈ÔØ◊ È∂ ≈Ù‡∆ ¬∂’Â≈ ¡Â∂ ¡÷ø‚Â≈ Á∂ «‘æ «Úæ⁄ ’∂∫Á ˘ «ÁæÂ∆¡ª
                                 ◊¬∆¡ª Ù’Â∆¡ª «Úæ⁄ ’‡ΩÂ∆ ’È Á∆ Óß◊ ˘ «ÁzÛÂ≈ È≈Ò æÁ ’ «ÁæÂ≈Õ ““√≈˘ Óπæ÷ ±Í «Úæ⁄ Ù’Â∆Ù≈Ò∆ ’∂∫Á
                                 Á∆ ˜± ˛ ¡Â∂ «¬√ √ÏøË∆ ’ج∆ Ùæ’ È‘∆∫ ˛Õ «¬√ ÂØ∫ «ÏȪ √Ì ’πfi ÷ÂÓ ‘Ø ‹≈Ú∂◊≈Õ”” (We absolutely need
                                 to have a strong centre and there is no doubt about it. Without that everything will wither away.)
                                 ¡≈ÔØ◊ √ß«ÚË≈È Á∆ «ÚÚ√Ê≈ «Úæ⁄ ◊ßÌ∆ Í«ÚÂÈ ’È Á∂ Íæ÷ «Úæ⁄ È‘∆∫ √∆Õ «¬√ È∂ √Ú∆’≈ ’∆Â≈ «’
                                 √ß«ÚË≈È È∂ Áπæ÷Á≈¬∆ √«ÊÂ∆¡ª «Úæ⁄ Ú∆ Úæ÷Ú≈Á Ú≈Ò∂ √Ó≈‹ Á∂ Á≈¡«Ú¡ª ¡Â∂ ÍzÂ∆’±Ò Ù’Â∆¡ª Á≈ √≈‘Ó‰≈
                                 ’Á∂ ‘ج∂ ·∆’ ¡Â∂ ⁄ß◊∂ „ß◊ È≈Ò ’ßÓ ’∆Â≈ √∆ Í «¬√ Á∂ È≈Ò ‘∆ «ÍØ‡ «Úæ⁄ È≈ ˜±∆ ’∂∫ÁÚ≈Á ”Â∂ Ø’ Á∂
                                 Ó‘æÂÚ ˘ Ú∆ √Ú∆’≈ ’∆Â≈ «◊¡≈Õ
                                 B. ≈‹ √±⁄∆ Á∂ ’πfi «Ú«Ù¡ª ˘ √ÓÚÂ∆ √±⁄∆ «Úæ⁄ Ù≈«ÓÒ ’È Á∆ Óß◊ æÁ ’ «ÁæÂ∆ ◊¬∆ (Rejection of demand
                                 for the Transfer of Some Subjects of the State List to the Concurrent List): ¡≈ÔØ◊ È∂ ’πfi ≈‹
                                 «Ú«Ù¡ª ˘ √ÓÚÂ∆ √±⁄∆ «Úæ⁄ Ù≈«ÓÒ ’È Á∆ Óß◊ æÁ ’ «ÁæÂ∆Õ Á±√∂ Í≈√∂ ¿πÈ∑ª «’‘≈ «’ √ÓÚÂ∆ «Ú«Ù¡ª




            250                                       LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY
   252   253   254   255   256   257   258   259   260   261   262