Page 275 - DPOL102_INDIAN_POLITICAL_SYSTEM_PUNJABI
P. 275
Ì≈Â∆ ≈‹È∆«Â’ «ÚÚ√Ê≈
È؇ (xii) ‘æʪ È≈Ò «÷æ⁄∂ ‹≈‰ Ú≈Ò∂ «’Ù≈ ˘ √≈¬∆’Ò «’Ù≈ «Úæ⁄ ÏÁÒ «ÁæÂ≈ ‹≈Ú∂◊≈ ¡Â∂ «’Ù≈ ⁄≈Ò’ª
˘ ¿πÈ∑ª ”Â∂ Ó≈Ò’≈È≈ ‘æ’ Íz≈Í ‘ØÚ∂◊≈Õ
C. ¡ßÂ≈Ù‡∆ ÷∂ √ÏßË∆ (Policy Related to International Field) (¡≈¬∆) Á≈ ⁄؉ ÿØÙ‰≈ Íæ «Úæ⁄ «ÈÚ∂Ù
È∆Â∆ ¡Â∂ ¡ßÂ≈Ù‡∆ Ó≈Ó«Ò¡ª «Úæ⁄ Ì≈ ÍzßÍ≈◊ ◊πæ‡ «ÈÍæ÷Â≈ ¡Â∂ ÙªÂ∆Í±È √«‘-‘Ø∫Á ”Â∂ «¬’ Ú≈
«Î «ÁzÛÂ≈ È≈Ò ¡≈√Ê≈ Íz◊‡ ’∆Â∆ ◊¬∆ ˛Õ ¿π√ È≈Ò √Ïß«Ë Óπæ÷ «ÏßÁ± ‘∂· «Ò÷∂ ‘È-
(i) √ß√≈ Á∂ √≈∂ Á∂Ùª ÂØ∫ «¬Ò≈Ú≈ ◊Úª„∆ ≈‹ª È≈Ò Ì≈ Á∂ ÍÃ◊≈Û √Ïß˪ ˘ «˜¡≈Á≈ Әϱ ω≈
’∂ Á’Ù∂√ (SAARC) ˘ «˜¡≈Á≈ ÍzÌ≈ÚÙ≈Ò∆ ω≈¿π‰ ”Â∂ ˜Ø «ÁæÂ≈ «◊¡≈ ˛Õ
(ii) ‹πÒ≈¬∆ AIHG Á∂ Ì≈ Ùz∆¶’≈ √ÓfiΩÂ∂ Á≈ Í≈Ò‰ ’È Á≈ ͱ≈ ¡«ÌÚ⁄È «ÁæÂ≈ «◊¡≈ ˛Õ «¬√ Á∂
È≈Ò ‘∆ Áæ÷‰∆ ¬∂Ù∆¡≈ Á∂ √ß√Áª Ò¬∆ «¬’ Óß⁄ Á≈ «ÈÓ≈‰ ’’∂ ¿πÈ∑ª «Úæ⁄ ◊«‘≈ √ÏßË ’≈«¬Ó
’È Á≈ Ú≈¡Á≈ ’∆Â≈ «◊¡≈ ˛Õ
(iii) Ô±Í ¡≈«Ê’ √ÓπÁ≈«¬ È≈Ò Íz◊≈Û ÓÀÂ∆ √ÏßË ’≈«¬Ó ’È ¡Â∂ Íæ¤Ó∆ ¬∂Ù∆¡≈ «Úæ⁄ «¬˜≈«¬Ò
ÚæÒØ∫ ÷Ø‘∂ ◊¬∂ ¡Ï ÍzÁ∂Ùª ˘ ¿πÈ∑ª ˘ Ú≈«Í√ Á∂ ’∂ ¿π√ ÷∂ «Úæ⁄ √Ê≈¬∆ ÙªÂ∆ ’≈«¬Ó ’È Ò¬∆
’ª◊√ (¡≈¬∆) ˛Õ
(iv) √ßÔπ’ ≈Ù‡ √ßÿ «Úæ⁄ ¿π√ È∂ ¡≈͉∆ ◊«‘∆ «ÈÙ·≈ ’∆Â∆ ˛ ¡Â∂ ¿π√ ˘ «˜¡≈Á≈ ӘϱÂ
ω≈ ’∂ √ß√≈ «Úæ⁄ ß◊ Ì∂Á ˘ ͱ∆ Â∑ª ÷ÂÓ ’È Ò¬∆ ÔÂÈÙ∆Ò Ï‰∂ «‘‰ Á≈ ¿π√ È∂ √ß’ÒÍ
Íz◊‡ ’∆Â≈ ˛Õ
(v) √πæ«÷¡≈ Á∂ ÷∂ «Úæ⁄ ¿π‘ Ì≈ Á∆ ÍzßÍ≈◊ È∆Â∆ Á≈ √ÓÊÈ ’Á∂ ‘ج∂ Á∂Ù «Úæ⁄ √À«È’
¿πÂÍ≈ÁÈ ˘ ÚË≈¿π‰ ¡Â∂ ≈Ù‡ Á∆ √πæ«÷¡≈ È≈Ò √Ïß«Ë √≈∂ Â∑ª Á∂ ¿π͒Ȫ ¡Â∂ √À«È’
√Óæ◊∆ «Úæ⁄ ¡≈ÂÓ «ÈÌ Ï‰≈¿π‰ Á∆ È∆Â∆ ˘ Ò≈◊± ’È Á≈ Ú⁄È «ÁßÁ≈ ˛Õ
Ì≈ ͫ‘Òª Á∆ Â∑ª ¡‰± ÏßßÏ Ï‰≈¿π‰ Á∆ ÍzÂ∆√ÍzÁ≈ «Úæ⁄ È‘∆∫ ¿πÒfi∂◊≈ ¡Â∂ ¡‰± Ù’Â∆ Á≈ «Ú’≈√ ÓÈπæ÷∆
’«Ò¡≈‰ ¡Â∂ ÙªÂ∆Í±È ’ßÓª «Úæ⁄ ‘∆ ’∆Â≈ ‹≈Ú∂◊≈Õ
D. ‘Ø Óπæ÷ ‘æÒ (Other Important Provisions)- ≈‹È∆«Â’, ¡≈«Ê’ ¡Â∂ «ÚÁ∂Ù È∆Â∆ Â∂ √πæ«÷¡≈ È∆Â∆¡ª ÂØ∫
«¬Ò≈Ú≈ ’ª◊√ (¡≈¬∆) ⁄؉ ÿØÙ‰≈ Íæ «Úæ⁄ ’πfi ‘Ø Óπæ÷ ◊æÒª ’‘∆¡ª ◊¬∆¡ª ‘È, ‹Ø «’ ‘∂· «Ò÷∆¡ª ‘È-
(i) «ÂßÈ √≈Òª Á∂ ¡ßÁ ¡«‹‘∂ √≈∂ Á∆Ú≈È∆ ¡Â∂ ÎΩ‹Á≈∆ Óπ’æÁÓ∂ «È͇≈ «ÁæÂ∂ ‹≈‰◊∂ ‹Ø «’ Íø‹ √≈Ò
‹ª ¿π√ ÂØ∫ «˜¡≈Á≈ √Ó∂∫ «Úæ⁄ ⁄æÒÁ∂ ¡≈ ‘∂ ‘ÈÕ
(ii) √æÂ≈ √ßÌ≈Ò‰ ÂØ∫ «¬’ √≈Ò Á∂ ¡ßÁ ¿πµ⁄ ¡Á≈Ò «Úæ⁄ ÷≈Ò∆ √≈∂ ¡‘π«Á¡ª ˘ Ì «ÁæÂ≈ ‹≈Ú∂◊≈
«‹√ È≈Ò ¤∂Â∆ «È¡≈ Íz≈Í ’È≈ ¡≈√≈È ‘Ø ‹≈Ú∂◊≈Õ Ï≈Ï ¡‘πÁ∂ ¡Â∂ Ï≈Ï ÍÀÈÙÈ Á∆
√≈Ï’≈ √À«È’ª Á∆ Óß◊ Á≈ √ÈÓ≈È ’∆Â≈ ‹≈Ú∂◊≈Õ √Ú‹È’ ¿πÍ¥Óª «Úæ⁄ «ÈÁ∂Ù’ Óß‚Ò Âæ’ Á∂
√≈∂ ¡‘πÁ∂ Ì «ÁæÂ∂ ‹≈‰◊∂Õ
(iii) ‹ÈÓ -Á ÿ‡≈¿π‰ ¡Â∂ Í«Ú≈ «ÈÔØ‹È ’È Á∂ ÍzÌ≈Ú∆ Â∆’∂ ’∆Â∂ ‹≈‰◊∂ Í ¿π√ Ò¬∆ ˜Ø
«¬√Â∂Ó≈Ò È‘∆∫ ’∆Â≈ ‹≈Ú∂◊≈Õ
(iv) «Ú«◊¡≈«È’ª ˘ «ÚÙ∂ÙÂ≈ Íz≈Í ’È Ò¬∆ ‘ √ßÌÚ ¿πÂÙ≈‘ «ÁæÂ≈ ‹≈Ú∂◊≈Õ
(v) «√æ«÷¡≈ Á≈ √ÓÂ≈Ó±Ò’ ¡Ë≈ Á≈ «ÈÔØ‹È ’∆Â≈ ‹≈Ú∂◊≈ ¡Â∂ «√æ«÷¡≈ È∆Â∆ «Úæ⁄ √πË≈ ’’∂
¿π√ ˘ ؘ◊≈ Óπæ÷ ω≈«¬¡≈ ‹≈Ú∂◊≈Õ
(vi) ‘∂’ Í«Ú≈ «Úæ⁄ ÿæ‡ ÂØ∫ ÿæ‡ «¬’ «ÚÔ√’ ÓÀ∫Ï Á∆ ¡≈ÓÁÈ ÍæË Á∂ ¡Èπ√≈ ؘ◊≈ ˜±
«ÁæÂ≈ ‹≈Ú∂◊≈Õ
ÓπÒª’‰ (Evaluation)- «¬√ «Úæ⁄ ˜≈ Ú∆ Ùæ’ È‘∆∫ ˛ «’ A@Ú∆∫ ÒØ’ √Ì≈ Á∆¡ª ⁄؉ª Á∂ √Ó∂∫ ’ª◊√ (¡≈¬∆)
È∂ ¡≈͉∂ ÿØÙ‰≈ Íæ «Úæ⁄ ÚË∂∂ ´Ì≈¿π‰∂ Ú≈¡Á∂ Á∂Ù Á∂ Ú؇ª √≈‘Ó‰∂ æ÷∂Õ
AIIA, AIIF, AIIH, AIII, B@@D ¡Â∂ B@@I Á∆¡ª ÒØ’ √Ì≈ ⁄؉ª «Úæ⁄ ‹≈∆ ’∆Â∂ ◊¬∂ ÿØÙ‰≈ Íæª «Úæ⁄
’ج∆ «ÚÙ∂Ù ÏÁÒ≈¡ È‘∆∫ ¡≈«¬¡≈ Í B@@D ¡Â∂ B@@I «Úæ⁄ ¡≈Ó ¡≈ÁÓ∆ ”Â∂ ˜Ø «ÁæÂ≈ «◊¡≈ ˛Õ
268 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY