Page 24 - DSOC101_FUNDAMENTALS_OF_SOCIOLOGY_PUNJABI

«¬’≈¬∆ñA: √Ó≈‹Ù≈√Â : «¬’ ‹≈‰’≈∆

«Ú«Ù¡ª Á≈ «¬’ fiÓ∂Ò≈ ‘Ø ‹≈Ú∂◊≈ «‹√ «Úæ⁄ ¿π‘ √≈∂ «ÚÙ∂ ¡≈ ‹≈‰◊∂ ‹Ø Í«‘Òª «Ú«◊¡≈È Á∆ Ù≈÷≈ Ïȉ «Úæ⁄ È؇
¡√ÓÊ ‘∂ ‘ÈÕ
«¬‘ ◊æÒ √‘∆ Ú∆ ˛ «’ ’Á∂ Ú∆ «ÚÙÚ-«Ú«Á¡≈Ò≈ «Úæ⁄ «¬È∑ª Á∆ Í«‘Ò∆ Ù≈÷≈ Á∆ √Ê≈ÍÈ≈ ‘Ø √’Á∆ ˛, «‹Ú∂∫
‹È-√ß«÷¡≈ ¡Â∂ ‹È≈«’’∆, ¡Í≈Ë ¡Â∂ Áø‚ Ù≈√Â, ¿πÁÔØ«◊’ √Ó≈‹Ù≈√Â ¡Â∂ Í«Ú≈’ √Ó≈‹Ù≈√Â
Á∆ ‘ج∆ ˛Õ √Ú≈Ò ¿πµ·Á≈ ˛ «’ ‹∂’ √Ó≈‹Ù≈√Â Á∆ «¬√ Â∑ª È≈Ò ¿πÍÙ≈÷≈Úª Á∆ √Ê≈ÍÈ≈ ‘πßÁ∆ ‘∆ ª ’∆
√Ó≈‹Ù≈√Â Á∆ «¬’ Í«‘Òª «Ú«◊¡≈È Á∂ ±Í «Úæ⁄ ‘Ø∫Á ÷Â∂ «Úæ⁄ ÍÀ √’Á∆ ‘À? «¬√ Á≈ ¿πµÂ «¬ß’Ò√ “È‘∆∫”
«Úæ⁄ «ÁßÁ∂ ‘È «’™«’ «Î Ú∆ ’ج∆ ¡«‹‘∂ «ÚÙ∂ Ï⁄∂ «‘‰◊∂ «‹√ ”Â∂ √Ó≈‹Ù≈√Â Á≈ ‘∆ Á≈¡Ú≈ Ï«‰¡≈
‘∂◊≈, ¿π‘ ‘È : √Ó≈‹, √ß√Ê≈ ¡Â∂ √Ó≈«‹’ √Ïß˪ Á≈ ¡«Ë¡ÀÈÕ «¬√ Â∑ª «¬ß’Ò√ √Ó≈‹Ù≈√Â Á∆ «ÚÙ∂-Ú√±
˘ √Ó≈‹, √ß√Ê≈ ¡Â∂ √Ó≈«‹’ √Ïß˪ Á∂ ¡«Ë¡ÀÈ Á∂ ±Í «Úæ⁄ Á∂÷Á∂ ‘ªÕ
«¬ß’Ò√ Á∂ ¡Èπ√≈ √Ó≈‹Ù≈√Â Á∆ «ÚÙ∂-Ú√±
«¬ß’Ò√ √Ó≈‹Ù≈√Â Á∆ «ÚÙ∂-Ú√± «Úæ⁄ √Ó≈‹, √ß√Ê≈ ¡Â∂ √Ó≈«‹’ √Ïß˪ Á∂ ¡«Ë¡ÀÈ ˘ Ù≈«ÓÒ ’Á∂ ‘È
√Ó≈‹Ù≈√Â Á∂ ¡«Ë¡ÀÈ Á∂ ±Í «Úæ⁄ (Sociology as the Study of Society)-«¬ß’Ò√ Á≈ «Ú⁄≈ ˛ «’
√Ó≈‹Ù≈√Â ˘ √Ó≈‹ Á∂ «’√∂ «¬’ ¡ß◊ Á≈ ¡«Ë¡ÀÈ È≈ ’’∂ √ßͱÈ √Ó≈‹ Á≈ ¡«Ë¡ÀÈ ’È≈ ⁄≈‘∆Á≈ ˛ ¡Ê≈Â
«¬√ Á∂ «ÚÙÒ∂Ù‰ Á∆ «¬’≈¬∆ √ßͱÈ √Ó≈‹ ‘؉≈ ⁄≈‘∆Á≈ ˛Õ «¬√ ¡Ê «Úæ⁄ √Ó≈‹Ù≈√Â ˘ √Ó≈‹ Á≈ «ÈÓ≈‰
’È Ú≈Ò∆¡ª Úæ÷-Úæ÷ √ß√Ê≈Úª ¡Â∂ Úæ÷-Úæ÷ √Ó≈«‹’ «ÚÚ√Ê≈Úª Á∂ Í≈√«ÍÃ’ √Ïß˪ Á≈ ¡«Ë¡ÀÈ ’È≈
⁄≈‘∆Á≈ ˛Õ √Ó≈‹ Á≈ «¬‘ ¡«Ë¡ÀÈ ÁØ Â∑ª È≈Ò ’∆Â≈ ‹≈ √’Á≈ ˛, «¬’, «ÚÙ∂Ù √Ó≈‹ Á∂ ¡ßÁÒ∂ «ÚÌ∂Á∆’È
Á∂ ¡«Ë¡ÀÈ Á∂ ±Í «Úæ⁄, ¡Â∂ Á±√≈, √≈∂ √Ó≈‹ª ˘ «¬’ ‹È-√ß«÷¡≈ ÓßÈ ’∂ ¿πÈ∑ª Á∆ Í«‘⁄≈ȉ ÔØ◊ «ÚÙ∂Ù
«ÚÙ∂ÙÂ≈Úª Á∂ ¡«Ë¡ÀÈ Á∂ ±Í «Úæ⁄Õ «¬√ «Úæ⁄ «¬‘ Ú∆ ÍÂ≈ ’Ø «’ ’∆ √Ó≈‹ Á≈ «Ú’≈√ ’πfi «ÈÙ«⁄ ÍæËª
È≈Ò ‘Ø«¬¡≈ ˛? √Ó≈‹ Á∆ ¡ßÁÒ∆¡ª √Óæ«√¡≈Úª, √Ó≈‹ Á∂ «ÈË≈« Âæ ¡Â∂ √Ó≈‹ «Úæ⁄ ’ßÓª Á∆ Úß‚ «’√
Â∑ª È≈Ò ’∆Â∆ ‹ªÁ∆ ˛, ¡≈«Á Á≈ ¡«Ë¡ÀÈ Ú∆ «¬√ «Úæ⁄ ’∆Â≈ ‹≈‰≈ ⁄≈‘∆Á≈ ‘ÀÕ ‹∂’ Úæ÷-Úæ÷ Â∑ª Á∆¡ª
√ß√Ê≈Úª ˘ √ßÔπ’ ’ «ÁæÂ≈ ‹≈Ú∂ ª ¿π√ Á∂ ’∆ ÈÂ∆‹∂ ‘؉◊∂? ¿πÁ≈‘‰, ¿πÁÔØ«◊’ √ß√Ê≈Úª √ßÔπ’ ͫÚ≈
˘ «’√ Â∑ª È≈Ò ÍzÌ≈«Ú ’Á∆¡ª ‘ÈÕ «¬‘ √≈∂ √Ó≈‹Ù≈√Â Á∆ ¡«Ë¡ÀÈ-Ú√± ‘؉∆ ⁄≈‘∆Á∆ ˛Õ
«¬«Â‘≈«√’ ¡Â∂ ÂπÒÈ≈ÂÓ’ √Ó≈‹Ù≈√Â «¬√ Â∑ª Á≈ ¡«Ë¡ÀÈ ’Á≈ ˛Õ ÓÀ’√ Ú∂Ï È∂ Ú∆ «¬√ Â∑ª Á≈
¡«Ë¡ÀÈ ’∆Â≈Õ ¿π√ È∂ ¡«‹‘∂ ÍzÙÈ ’∆Â∂ «‹Ú∂∫ Ë≈«Ó’ ÓπæÒª Á≈ ÓÈπæ÷ Á∆ ¡≈«Ê’ «¥¡≈Úª ”Â∂ ’∆ ÍzÌ≈Ú ÍÀ∫Á≈
˛? ¿π√ È∂ «¬‘ Ú∆ Áæ«√¡≈ «’ ’πfi Ë≈«Ó’ ÓπæÒ Á±√«¡ª Á∆ ÂπÒÈ≈ «Úæ⁄ √Ó≈‹ «Úæ⁄ «˜¡≈Á≈ «’«¡≈Ù∆Ò ¡Â∂
ÍzÌ≈Ú∆ ‘πßÁ∂ ‘ÈÕ Ú∂Ï È∂ ËÓ Á∂ ¡≈«Ê’ ‹∆ÚÈ ”Â∂ ÍzÌ≈Ú ˘ ÍÂ≈ ’È Ò¬∆ ⁄∆È, Ì≈ ¡Â∂ Íz؇À√‡À∫‡ Ô±ØÍ
Á≈ ¡«Ë¡ÀÈ ’∆Â≈ ¡Â∂ ‘The Protestant Ethic and the Spirit of Capitalism” È≈Ó Á∆ Íπ√Â’ Á∆ ⁄È≈
’∆Â∆ ‹Ø Ï‘π ‘∆ «ÚÚ≈Á◊Ã√ ˛Õ Ú∂Ï Á∆ ËÓ Á∂ ¡«Ë¡ÀÈ «Úæ⁄ π⁄∆ È‘∆∫ √∆ √◊Ø∫ ¿π‘ ª Ë≈«Ó’ √ß◊·Èª
Á≈ √Ó≈«‹’ ‹∆ÚÈ ‘Ø Íæ÷ª, «ÚÙ∂Ù ±Í È≈Ò ¡≈«Ê’ ‹∆ÚÈ ”Â∂ ÍzÌ≈Ú ‹≈ȉ≈ ⁄≈‘πßÁ≈ √ÈÕ
√Ó≈‹Ù≈√Â √ß√Ê≈Úª Á∂ ¡«Ë¡ÀÈ Á∂ ±Í «Úæ⁄ (Sociology as the Study of Institutions)- √Ó≈‹Ù≈√Â Á∂
¡«Ë¡ÀÈ Ú√± √Ó≈«‹’ √ÏßË ‘∆ ˛, «¬‘ ◊æÒ Íz≈⁄∆È √Ó∂∫ ÂØ∫ ¡Â∂ √Ì Á∂ Óßȉ Á∂ ±Í «Úæ⁄ √Ú∆’≈ ’∆Â∆ ◊¬∆ ˛,
«’™«’ √Ó≈«‹’ √ÏßË ‘∆ √Ó≈‹ Á∆ «È‰≈«¬’ «¬’≈¬∆¡ª ‘ÈÕ «¬‘ «Ú⁄≈ Ú∆ «ÁæÂ≈ ‹≈ √’Á≈ ˛ «’ Í«Ú≈,
⁄⁄, √’±Ò ¡Â∂ ≈‹È∆«Â’ ÁÒ Ú◊∆¡ª √ß√Ê≈Úª √Ó≈‹Ù≈√Â Á∆¡ª «ÚÙ∂Ù «ÚÙ∂-Ú√±¡ª ‘È, «’™«’
«¬«Â‘≈√ ¡Â∂ ÓÈπæ÷∆Ù≈√Â «Úæ⁄ √ßͱ‰ √Ó≈‹ ˘ ‘∆ ¡«Ë¡ÀÈ Á∆ «¬’≈¬∆ Óß«È¡≈ «◊¡≈ ˛Õ √Ó≈«‹’ √ß√Ê≈Úª
Á∂ ¡«Ë¡ÀÈ Á∂ √ÏßË «Úæ⁄ √Ó≈‹Ù≈√Â √≈∆¡ª √ß√Ê≈Úª Á∆¡ª «ÚÙ∂ÙÂ≈Úª ˘ ‹≈‰± ’∂◊≈, ¿πÈ∑ª Á∂ Úæ÷-Úæ÷
Íæ÷ª «Úæ⁄ ’∆ Î’ ˛, ˘ ÍÂ≈ ’∂◊≈, √ß√Ê≈Úª Á∂ ¡≈’≈, «ÚÙ∂Ù∆’È Á∆ Ó≈Â≈ ¡Â∂ √Ú≈ÔÂÂ≈ «Úæ⁄ ’∆
√Ó≈ÈÂ≈Úª ‘È, ¡≈«Á Á≈ Ú∆ ¡«Ë¡ÀÈ √Ó≈‹Ù≈√Â ’Á≈ ˛Õ AI@A «Úæ⁄ Áπ÷∆Ó È∂ √Ó≈‹Ù≈√Â ˘ √ß√Ê≈Úª
Á≈ ¡«Ë¡ÀÈ ’È Ú≈Ò∂ «Ú«◊¡≈È Á∂ ±Í «Úæ⁄ Óß«È¡≈ √∆Õ ÚÂÓ≈È «Úæ⁄ Úæ‚∂ √ß◊·Èª Á∂ Ó‘æÂÚ «Úæ⁄ Ú≈Ë≈
‘؉ È≈Ò √ß√Ê≈Úª Á∆ √Ë≈‰ «ÚÙ∂ÙÂ≈Úª Á∂ ¡«Ë¡ÀÈ «Úæ⁄ Ú∆ π⁄∆ ÚË∆ ˛Õ
√Ó≈‹Ù≈√Â √Ó≈«‹’ √Ïß˪ Á∂ ¡«Ë¡ÀÈ Á∂ ±Í «Úæ⁄ (Sociology as the Study of Social Relationships)- «‹√
Â∑ª √Ó≈‹ ˘ √ß√Ê≈Úª Á∆ ÓπÙ«’Ò ‘≈Ò Óß«È¡≈ ‹ªÁ≈ ‘À ¿π√∂ Â∑ª È≈Ò √ß√Ê≈Úª √Ó≈«‹’ √Ïß˪ Á∆ ÓπÙ«’Ò
‘≈Ò ÓßÈ∆¡ª ‹ªÁ∆¡ª ‘ÈÕ ¿πÁ≈‘‰ Á∂ ÂΩ ”Â∂ Í«Ú≈ ±Í∆ √ß√Ê≈ Á≈ «ÈÓ≈‰ ¡È∂’ª Â∑ª Á∂ √Ïß˪, «‹Ú∂∫
«¬√Â∆, ÍπÙ, Ì≈-ÌÀ‰, Ó≈Â≈-«ÍÂ≈ ¡Â∂ Ïæ«⁄¡ª, ÌÀ‰-Ì≈ ¡≈«Á Á∂ √Ïß˪ È≈Ò «ÓÒ ’∂ ‘πßÁ≈ ˛Õ «¬È∑ª √Ïß˪
Á≈ ¡«Ë¡ÀÈ √Ó≈‹Ù≈√Â «Úæ⁄ ’∆Â≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ

LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY 17