Page 318 - DSOC101_FUNDAMENTALS_OF_SOCIOLOGY_PUNJABI

«¬’≈¬∆ñH: √Ó≈«‹’ «ÚÚ√Ê≈

‘πøÁ∆ ˛, ‹∂’ Ò’Ù ÍÃ≈Í Á∂ ¡Èπ’»Ò, ¡Èπ’»ÒÈ È‘ƒ ‘πøÁ≈ ª «ÚÚ√Ê≈ ’Ó˜Ø ‘Ø ‹≈Ú∂◊∆ ¡Â∂ ¬∂’∆’È Á≈ È؇
Ï‘π Úæ‚≈ Ò’Ù Úæ÷-Úæ÷ «¬’≈¬∆¡ª «Úæ⁄ √øÂπÒÈ (Coordination) ω≈¬∆ æ÷Ó Á≈ ‘πøÁ≈ ˛Õ √ÓÚÔÈ Á∆ «¬‘
√«ÊÂ∆ «ÚÚ√Ê≈ «Úæ⁄ √øÂπÒÈ √Ê≈«Í ’Á∆ ˛, «¬√ «Úæ⁄ «¬‘ Ú∆ Á∂«÷¡≈ ‹ªÁ≈ ˛ «’ ¡≈͉∆¡ª Íë’«¡≈Úª
«Úæ⁄ «ÚÚ√Ê≈ Á∆¡ª «¬’≈¬∆¡ª «’Â∂ «ÈøÂ «ÚØË∆ È≈ ‘Ø ‹≈‰Õ ¬∂’∆’È Á≈ ¿πÁ∂Ù «ÚÚ√Ê≈ Á∆¡ª √≈∆¡ª
«¬’≈¬∆¡ª ˘ «¬’ √π «Úæ⁄ ÏøÈ∑ Á≈ ‘πøÁ≈ ˛Õ
√ø÷∂Í «Úæ⁄ ¿πÍØ’Â Íë’«¡≈ÂÓ’ ˜»ª ˘ ¡√ƒ «¬√ Â∑ª æ÷ª◊∂-
Ò’Ù ÍÃ≈ÍÂ∆ ÚÚ√Ê≈ Á∂ √≈ËȪ ˘ Ò’Ù ÍÃ≈ÍÂ∆ Ò¬∆ ◊Â∆Ù∆Ò Ï‰≈¿π‰≈ ¡Â∂ Ò’Ùª ˘ Ú«ÔÂ≈
«
«Úæ⁄ √Ê≈«Í ’È≈,
¡Èπ’»ÒÈ Ú≈Â≈ÚÈ ÂØ∫ √π«ÚË≈Úª ÍÃ≈Í ’È≈Õ
Ò∂‡∂∫√∆ «ÚÚ√Ê≈ Á∂ ÍÃÂ∆Ó≈È ˘ ω≈¬∆ æ÷‰≈ ¡Â∂ ‰≈¡ Á» ’È≈ ¡Â∂
¬∂’∆’È «ÚÚ√Ê≈ Á∆¡ª Úæ÷-Úæ÷ «¬’≈¬∆¡ª «Úæ⁄ √ÓÚÔÈ √Ê≈«Í ’È≈Õ
Í≈√ø√ ÚæÒØ∫ «ÁæÂ∆ ◊¬∆ Íë’«¡≈ÂÓ’ ˜»ª ˘ ¡√ƒ √π«ÚË≈ Ò¬∆ ““◊Ò∆””
(GALI) Á∂ »Í «Úæ⁄ æ÷ª◊∂Õ
G L
Ò’Ù ÍÃ≈ÍÂ∆ Ò∂‡∂∫√∆
A I
¡Èπ’»ÒÈ ¬∂’∆’È
‹∂’ ¡√ƒ Í≈√ø√ Á∆ ◊Ò∆ (Gali) Á∆ Ë≈È≈ ˘ «ÚÙÒ∂Ù‰≈ÂÓ’ «ÁzÙ‡∆ È≈Ò Á∂÷∆¬∂ ª √≈˘ Í≈√ø√ Á∂ «√˪Â∆’È
«Úæ⁄ √ÍæÙ‡ fiπ’≈¡ Á∂÷‰ ˘ «ÓÒÁ≈ ˛Õ ‘π‰ ¿πÈ∑ª Á≈ «Ë¡≈È ⁄È≈ ÂØ∫ ‘‡ ’∂ Íë’«¡≈ÂÓ’ «ÚÙÒ∂Ù‰ ÚæÒ
‘πøÁ≈ ˛, Á»√∂ ÙÏÁª «Úæ⁄, Í≈√ø√ √Ó≈«‹’ ⁄È≈ ˘ Íë’«¡≈ÂÓ’ ÈÂ∆«‹¡ª Á∂ √ÏøË «Úæ⁄ Á∂÷Á∂ ‘ÈÕ «¬‘
Íë’«¡≈ÂÓ’ ’øÓ «ÚÚ√Ê≈ Á∆¡ª ⁄≈ Óπæ÷ ˜»ª ˘ Í»≈ ’Á∂ ‘ÈÕ ‘π‰ Í≈√ø√ «¬‘ Á∂÷Á∂ ‘È «’ «ÚÚ√Ê≈
Á∆¡ª «¬’≈¬∆¡ª «’√ Â∑ª ¡≈͉∂ ’øÓª È≈Ò (⁄È≈Úª È≈Ò È‘ƒ) √≈∆ «ÚÚ√Ê≈ ˘ «¬’ √ø÷∂Í «Úæ⁄ Á∂÷Á∂ ‘È
¡Â∂ «¬√∂ ’≈È «ÚÚ√Ê≈ Á∆ Í«‘⁄≈‰ ω∆ «‘øÁ∆ ˛Õ
«¬√ «ÁzÙ‡∆ È≈Ò √Ó≈«‹’ «ÚÚ√Ê≈ «√˪ Íë’«¡≈ÂÓ’ «√˪ ˛Õ ¡Ó∆’È √Ó≈‹ Ù≈√Â∆ ≈Ï‡ Ó‡È È∂
¡≈͉∆ Íπ√Â’ ‘Social Theory and Social Structure’ «Úæ⁄ Íë’«¡≈Ú≈Á ˘ «¬’ √π«ÈÙ«⁄ ¡Â∂ ÍÃ∆Ì≈«ÙÂ
»Í ÍÃÁ≈È ’∆Â≈Õ Ó‡È È∂ √Ì ÂØ∫ Í«‘Òª ’øÓ ÙÏÁ Á∆ «Ú¡≈«÷¡≈ ’∆Â∆Õ ¿πÈ∑ª Á≈ «Ú⁄≈ ˛ «’ ¡ø◊∂˜∆ Á∂
“ÍÃØ◊≈Ó” (Function) ÙÏÁ Á≈ Í≥‹ Úæ÷-Úæ÷ ¡ʪ «Úæ⁄ «¬√Â∂Ó≈Ò ‘Ø«¬¡≈ ˛-(i) ÍÃØ◊≈Ó Á≈ ¡Ê √Ú‹È’
¿πÂ√Ú ÂØ∫ ˛, «‹Ú∂∫ ¡√ƒ ’«‘øÁ∂ ‘ª, √≈‚≈ Ó‘≈«Ú«Á¡≈Ò≈ √≈Ò≈È≈ ÍÃØ◊≈Ó (Annual Function) ÓÈ≈¿π‰ ‹≈
«‘≈ ˛Õ (ii) ÍÃØ◊≈Ó ÙÏÁ Á≈ «¬√Â∂Ó≈Ò ’≈ØÏ≈ Ò¬∆ Ú∆ ’∆Â≈ «◊¡≈ ˛, «‹Ú∂∫ ÏÒ͇ È∂ ‹≈Â∆¡ª Á∂ Úæ÷-Úæ÷
’≈ØÏ≈ª Ò¬∆ ÍÃØ◊≈Ó ÙÏÁ Á≈ «¬√Â∂Ó≈Ò ’∆Â≈ ˛ (Functions of the Castes) (iii) ÍÃØ◊≈Ó Á≈ «¬√Â∂Ó≈Ò
«¬’ √Ó≈«‹’ ÍÁ ”Â∂ ¡√∆Ó «Ú¡’Â∆ Á∂ ’≈‹-’Ò≈ͪ Á∂ »Í «Úæ⁄ Ú∆ ‘Ø«¬¡≈ ˛, «‹Ú∂∫ Ì≈Â∆ ≈Ù‡ÍÂ∆ Á∂ ’∆
’øÓ (Function) ‘È? (iv) «‘√≈Ï «Úæ⁄ ÍÃØ◊≈Ó ÙÏÁ Á≈ «¬√Â∂Ó≈Ò ¬∂’⁄ (Variable) Á≈ Á»√∂ ⁄ È≈Ò √ÏøË
Áæ√‰ Á∂ ¡Ê «Úæ⁄ ’∆Â≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ (v) ‹∆Ú «Ú«◊¡≈È «Úæ⁄ √∆ Á∂ √ø⁄≈ÒÈ «Úæ⁄ ¿π√ Á∂ ¡ø◊ª ÚæÒØ∫ «ÁæÂ∂ ‹≈‰
Ú≈Ò∂ ÔØ◊Á≈È ˘ ÍÃØ◊≈Ó «’‘≈ ‹ªÁ≈ ˛, «‹Ú∂∫ √∆ «Úæ⁄ «ÁÒ Á≈ ’∆ “ÍÃØ◊≈Ó” ˛? √Ó≈‹ Ù≈√Â «Úæ⁄ “ÍÃØ◊≈Ó”
ÙÏÁ Á≈ «¬√Â∂Ó≈Ò «¬√∂ ¡Ê «Úæ⁄ ‘Ø«¬¡≈ ˛Õ
Ó‡È ’«‘øÁ∂ ‘È «’ ’∂ÚÒ ’øÓ ÙÏÁ Á≈ ‘∆ Úæ÷-Úæ÷ ¡ʪ «Úæ⁄ «¬√Â∂Ó≈Ò È‘ƒ ‘Ø«¬¡≈, √◊Ø∫ ’øÓ ˘ ÍÃ◊‡
’È Ò¬∆ Ú∆ ’¬∆ ‘Ø ÙÏÁª, «‹Ú∂∫ ¿πÍÔØ◊Â≈ (Utility), ¿πÁ∂Ù (Purpose) , ÍÃ∂‰≈ (Motive), Ò’Ù (Aim)
¡Â∂ ÈÂ∆‹∂ (Consequences) ¡≈«Á Á≈ «¬√Â∂Ó≈Ò ‘Ø«¬¡≈ ˛Õ Ó‡È È∂ Íë’«¡≈ÂÓ’ «ÚÙÒ∂Ù‰ Ò¬∆ «¬’
ÍÀ≈‚≈«¬Ó (Paradigm) Ú∆ Í∂Ù ’∆Â≈ ˛Õ

’∆ Âπ√ƒ ‹≈‰Á∂ ‘Ø ’øÓ-Ú≈Á Á∂ ÷∂Â «Úæ⁄ Ó‡È È∂ ’øÓ-◊À-’øÓ, ÍÃ◊‡, ◊À-ÍÃ◊‡ ’øÓ ¡≈«Á
Ë≈È≈Úª ‹ÈÓ «ÁæÂ≈Õ

LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY 311