Page 316 - DSOC101_FUNDAMENTALS_OF_SOCIOLOGY_PUNJABI

«¬’≈¬∆ñH: √Ó≈«‹’ «ÚÚ√Ê≈

Á∂ È≈Ò «Ò÷∆ ◊¬∆ Íπ√Â’ «¬’ØÈØÓ∆ ¡À∫‚ √π√≈«¬‡∆ (Economy and Society 1956) «Úæ⁄ Í∂Ù ’∆Â≈ √∆Õ È؇
«¬È∑ª Íπ√Â’ª «Úæ⁄ Í≈√ø√ È∂ «¬√ «Ú⁄≈ ˘ æ«÷¡≈ ˛ «’ «’«¡≈Úª Á∆ √Ó≈«‹’ «ÚÚ√Ê≈ ˘ «‹¿»∫Á≈ æ÷‰
«Úæ⁄ ⁄≈ ÍÃÓπæ÷ √Óæ«√¡≈Úª √≈‘Ó‰∂ ¡≈™Á∆¡ª ‘È, «¬È∑ª √Óæ«√¡≈Úª ˘ Í≈√ø√ Íë’«¡≈ÂÓ’ ˜»ª «¬√
Ò¬∆ ’«‘øÁ∂ ‘È, «’™«’ «¬È∑ª ˜»ª Á∆ Í»Â∆ È≈ ‘؉ ”Â∂ «ÚÚ√Ê≈ Á≈ ‹∆ÚÈ √ø’‡ «Úæ⁄ ÍÀ √’Á≈ ˛ ¡Â∂ «¬‘
‹∂’ ⁄≈ ˜»ª Í»∆¡ª È≈ ‘ج∆¡ª ª «ÚÚ√Ê≈ Á∂ ’øÓ π’ ‹≈‰◊∂Õ «¬‘ ˜»ª «ÚÚ√Ê≈ Ò¬∆ Íë’«¡≈ÂÓ’
˛ ¡Â∂ «ÚÚ√Ê≈ Á∆ ‘Ø∫Á ˘ ω≈¬∆ æ÷‰ Ú≈Ò∆ ˛, ‘∂· «Ò÷∆ ˛-
A. Ò’Ù ÍÃ≈ÍÂ∆ (Goal Attainment)
B. ¡Èπ’»ÒÈ (Adaptation)
C. Ò∂‡∂∫√∆ (Latency) Ô≈È∆ √«ÊÂ∆ ¡Â∂
D. ¬∂’∆’È (Integration)
A. Ò’Ù ÍÃ≈ÍÂ∆
√Ó≈«‹’ «ÚÚ√Ê≈ Á≈ «ÈÓ≈‰ «¬’≈¬∆ «’«¡≈ (Unit Action) È≈Ò Ï«‰¡≈ ‘πøÁ≈ ˛Õ «¬√ Â∑ª Á∆ √Ó≈«‹’
«ÚÚ√Ê≈ Á∆ ‘Ø∫Á «¬√ ◊æÒ ”Â∂ ˛ «’ «¬√ Á∆¡ª ¿πÍØ’Â ⁄≈ ˜»ª Á∆ Í»Â∆ ‘ØÚ∂Õ «’√∂ Ú∆ «ÚÚ√Ê≈ Á∂ Ò’Ù,
«ÚÚ√Ê≈ «Úæ⁄ Ù≈«ÓÒ È‘ƒ ‘πøÁ∆Õ ¿π‘ ˜»∆ »Í «Úæ⁄ «ÚÚ√Ê≈ ÂØ∫ Ï≈‘ ‘πøÁ∂ ‘ÈÕ «¬‘ «ÚÚ√Ê≈ Á≈ ÔÂÈ ‘πøÁ≈
˛, «¬√ Á∆¡ª Íë’«¡≈Úª ‘πøÁ∆¡ª ‘È, «‹È∑ª Á∂ Ó≈«Ë¡Ó È≈Ò «¬È∑ª Ò’Ùª ˘ ÍÃ≈Í ’È≈ ‘πøÁ≈ ˛Õ «¬’ Ú≈
Ò’Ùª Á∆ ÙÈ≈÷ ‘Ø ‹≈‰ ÂØ∫ Ï≈¡Á «ÚÚ√Ê≈ Á∂ «˜¡≈Á≈Â ’Â≈ Ò’Ùª ˘ Í«‘Ò Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ ÍÃ≈Í ’È Á≈
ÔÂÈ ’Á∂ ‘ÈÕ «¬√ Ò¬∆ «ÚÚ√Ê≈ Á∂ ’ØÒ ‹Ø Ú∆ √π«ÚË≈Úª ‹ª √≈ËÈ ‘πøÁ∂ ‘È, ¿πÈ∑ª Á≈ «¬√Â∂Ó≈Ò ’’∂ Ò’Ù
ÍÃ≈Í ’∆Â∂ ‹ªÁ∂ ‘ÈÕ √ø÷∂Í «Úæ⁄ «ÚÚ√Ê≈ Á∂ Ò’Ùª ”Â∂ «‡æ͉∆ ’Á∂ ‘ج∂ ‹ØÈ≈ËÈ ‡È ’«‘øÁ∂ ‘È-
Ò’Ù ÍÃ≈ÍÂ∆ Á≈ √ÏøË «ÚÚ√Ê≈ Á∂ Ò’Ùª ˘ Í«‘Ò Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ √Ê≈«Í ’È Á∆ √Óæ«√¡≈ È≈Ò ‹π«Û¡≈ ˛, «¬√
ÂØ∫ Ï≈¡Á «¬√ Á≈ √ÏøË «ÚÚ√Ê≈ Á∂ «√˪ª ˘ ◊Â∆Ù∆Ò ’’∂ Ò’Ùª ˘ ÍÃ≈Í ’È≈ ‘πøÁ≈ ˛Õ
Ì≈Â∆ √ÏøË «Úæ⁄ «¬‘ «’‘≈ ‹≈‰≈ ⁄≈‘∆Á≈ ˛ «’ ‹∂’ ¡√ƒ ¡≈͉∂ ≈Ù‡ ˘ «¬’ «ÚÚ√Ê≈ ’«‘øÁ∂ ‘ª ª
√ø«ÚË≈È «Úæ⁄ Ù≈«ÓÒ ‹Ø Ú∆ Á√Â≈Ú∂˜ ˛, ¿π√ È≈Ò ≈Ù‡ «ÈÓ≈‰ Á∂ Ò’Ùª Á≈ «Ú√«Âz Ò∂÷≈-‹Ø÷≈ ˛Õ «¬‘
Ò’Ù ¡‰«◊‰Â ˛, ≈‹ Á∂ È∆Â∆-«ÈÁ∂Ù’ Âæª «Úæ⁄ «¬‘ «’‘≈ «◊¡≈ ˛ «’ ¡√ƒ ÍÃ≈Ê«Ó’ «√æ«÷¡≈ ˘ ˜»∆
Á‹≈ Á∂Úª◊∂, ◊∆Ï∆ Á≈ ¿πÈÓ»ÒÈ ’ª◊∂ ¡Â∂ «¬√∂ Â∑ª Á∂ ’¬∆ Ò’Ù È∆Â∆-«ÈÁ∂Ù’ Âæª «Úæ⁄ Ù≈«ÓÒ ‘ÈÕ
¡≈͉∂ ¿πÍÒøÏ √ø√Ê≈Úª Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ √ø√Á «¬È∑ª Ò’Ùª ˘ «¬’ Ú∆¡Â≈ Á∂ ¥Ó «Úæ⁄ æ÷Á≈ ˛Õ «¬√ ÂØ∫ Ï≈¡Á
‹Ø Ú∆ √≈‚∂ ’ØÒ ÓÈπæ÷, Íë’«Â’ ¡Â∂ ¡≈«Ê’ √≈ËÈ ‘È, ¿πÈ∑ª Á∂ Ú≈Ë∂ «Úæ⁄ «¬È∑ª ˘ Ò’Ùª ˘ ÍÃ≈Í ’È Á≈
ÔÂÈ Úæ÷-Úæ÷ ÔØ◊Â≈Úª È≈Ò ’∆Â≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ ¡√Ò «Úæ⁄ «ÚÚ√Ê≈ «¬’ «ÚË∆ ˛, «‹√ Á∂ Ó≈«Ë¡Ó È≈Ò ¡√ƒ
«’√∂ Ú∆ ÿ‡È≈ ‹ª ⁄È≈ ˘ ¡«Ë¡ÀÈ Ò¬∆ ÍÃ∆Ì≈«Ù ’Á∂ ‘ªÕ «¬æÊ∂ «¬’ ‘Ø √≈≈ ≈Ù‡ «¬’ √Ó≈«‹’ «ÚÚ√Ê≈
Á∆ Â∑ª ÍÃ∆Ì≈«Ù ’∆Â≈ ‹ªÁ≈ ˛, ¿πµÊ∂ ¡√ƒ «’√∂ Ú∆ ≈‹, ◊Ã≈Ó Í≥⁄≈«¬Â, ≈‹È∆«Â’ ÁÒ ‹ª Í«Ú≈ ˘ Ú∆
√Ó≈«‹’ «ÚÚ√Ê≈ Úª◊ ÍÃ∆Ì≈«Ù ’ √’Á∂ ‘ªÕ √Ó≈«‹’ «ÚÚ√Ê≈ «¬’ «√˪’ ⁄È≈ ˛, «‹√ Á∂ Ó≈«Ë¡Ó
È≈Ò ¡√ƒ ¡ÈπÌÚ Á≈ ¡«Ë¡ÀÈ ’Á∂ ‘ªÕ
B. ¡Èπ’»ÒÈ

«ÚÚ√Ê≈ ˘ «‹¿»∫Á≈ æ÷‰ Ò¬∆ ¡Èπ’»ÒÈ Á∆ Íë’«¡≈ «ÈøÂ ⁄æÒÁ∆ «‘øÁ∆ ˛Õ ¡Èπ’»ÒÈ Á≈ ÓÂÒÏ ˛ √Ó≈«‹’,
√ø√«¥«Â’ ¡Â∂ ÌΩ«Â’ Ú≈Â≈ÚÈ «Úæ⁄ ‹Ø Ú∆ √π«ÚË≈ ¿πÍÒæÏË ˛, ¿πÈ∑ª Á≈ √ø◊둉 ’∆Â≈ ‹≈Ú∂, «¬√ √ø◊둉
ÂØ∫ Ï≈¡Á «¬È∑ª √π«ÚË≈Úª ˘ «¬√ Â∑ª √≈∆ «ÚÚ√Ê≈ «Úæ⁄ ÎÀÒ≈¡ «ÁæÂ≈ ‹≈Ú∂ «’ «ÚÚ√Ê≈ ¡≈͉∂ Ò’Ù ÍÃ≈ÍÂ∆
«Úæ⁄ √ÓæÊ ‘Ø ‹≈Ú∂, √Ó≈«‹’ «ÚÚ√Ê≈ Á∂ ¡Èπ’»ÒÈ Á∆ ÍëÚÂ∆ «ÚÚ√Ê≈ Á∆ ‹∆ÚÂÂ≈ ˘ Áæ√Á∆ ˛, ‹∂’
«ÚÚ√Ê≈ Ú≈Â≈ÚÈ «Úæ⁄ Ù≈«ÓÒ √π«ÚË≈Úª Á≈ «¬√Â∂Ó≈Ò È‘ƒ ’Á∆ ª È≈ ‘∆ «ÚÚ√Ê≈ ¡≈͉∂ Ò’Ù ÍÃ≈ÍÂ∆
«Úæ⁄ √ÎÒ ‘ØÚ∂◊∆ ¡Â∂ È≈ ‘∆ «‹¿»∫Á∆ «‘ √’∂◊∆Õ «¬’ Â∑ª È≈Ò «ÚÚ√Ê≈ Á∂ ¡Èπ’»ÒÈ Á∆ Íë’«¡≈ ⁄∂Ú∂Â∆
Á∂ Óπ‘≈Ú∂ «Úæ⁄ Ïæfi∆ ‘πøÁ∆ ˛Õ
√Ë≈‰ ÂΩ ”Â∂ Ì≈Â∆ √Ó≈‹ «Úæ⁄ «Òø◊ √ÏøË (Gender Relation) ◊πøfiÒÁ≈ √Óæ«√¡≈ Á∂ »Í «Úæ⁄ √Ó≈«‹’
«ÚÚ√Ê≈ ˘ ¿πµ⁄≈-È∆Úª ’Á∂ ‘∂ ‘ÈÕ Ì≈Â∆ È≈∆ ˘ «¬’ ¡«‹‘∆ ¤Ú∆ Á∂ »Í «Úæ⁄ æ«÷¡≈ «◊¡≈ ˛ ‹Ø ¡√ÓæÊ,
Í∆Û∑ ¡Â∂ Ùث٠˛, ¿π‘ Ï∂√‘≈≈ ˛, «‹√ Á∂ ¡ª⁄Ò «Úæ⁄ ÁπæË ¡Â∂ ¡æ÷ª «Úæ⁄ Í≈‰∆Õ

LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY 309