Page 35 - DSOC102_Social Institutions

√Ó≈«‹’ √√ßÊ≈Ûª

È؇ «¬È∑ª «ÚÙ∂ÙÂ≈Úª ÂØ∫ «¬Ò≈Ú≈ Í»ø‹∆Ú≈Á∆ ¡Ê «ÚÚ√Ê≈ «Úæ⁄ ·∂’≈ ÍÉ≈Ò∆, √πÂøÂ √ÓfiΩÂ≈, «Ó‘ÈÂ∆ √øÿª Á≈
«ÈÓ≈‰ ‘ØÒ«‚ø◊ ’øÍÈ∆¡ª ¡Â∂ √’≈∆ √øÍÂ∆¡ª ÚæÒØ∫ ’øÓ ’È≈ ¡≈«Á Í≈«¬¡≈ ‹ªÁ≈ ˛, «‹È∑ª Á≈ Úȉ
¡√ƒ Í«‘Òª ’ ¸æ’∂ ‘ªÕ

’∆ Âπ√ƒ ‹≈‰Á∂ ‘Ø √Ó≈‹Ú≈Á Á≈ ‹ÈÓ Í»ø‹∆Ú≈Á ¡Â∂ «Ú¡’Â∆◊ √øÍÂ∆ Á∆¡ª Ïπ≈¬∆¡ª Á∂
«ÚØË «Úæ⁄ ‘Ø«¬¡≈Õ

3.5 √Ó≈‹Ú≈Á (Socialism)

¡≈Ëπ«È’ ¡≈«Ê’ ÍÉ≈Ò∆ Á≈ «¬’ ‘Ø ÍÃÓπæ÷ ÍÃ’≈ √Ó≈‹Ú≈Á ˛Õ √Ó≈‹Ú≈Á Á≈ ‹ÈÓ Í»ø‹∆Ú≈Á ¡Â∂ «Ú¡’Â∆◊Â
√øÍÂ∆ Á∆¡ª Ïπ≈¬∆¡ª Á∂ «ÚØË «Úæ⁄ ‘Ø«¬¡≈Õ «¬‘ Ó˜Á»ª Á∂ √ø◊·È ”Â∂ ˜Ø «ÁøÁ≈ ˛Õ √Ó≈‹Ú≈Á∆ «Ú¡’Â∆◊Â
√øÍÂ∆ Á∂ «ÚØË∆ ‘È ¡Â∂ ¿π‘ ¿πÂÍ≈ÁÈ Á∂ √≈ËȪ ¡Â∂ ¡≈Ú≈‹≈¬∆ Á∂ √≈ËȪ ”Â∂ ≈Ù‡ Á≈ Ó≈Ò’≈È≈ ‘æ’ ⁄≈‘πøÁ∂
‘ÈÕ ÍÃ≈⁄∆È ¡Â∂ ÓæË’≈Ò Á∂ «Ú⁄≈’ª «‹Ú∂∫ ÍÒ∂‡Ø, √∂∫‡ √≈¬∆ÓÈ, Ê≈Ó√ Ó» ¡≈«Á Á∆¡ª ⁄È≈Úª «Úæ⁄ Ú∆
√Ó≈‹Ú≈Á Á∂ Âæ Í≈¬∂ ‹ªÁ∂ ‘È Í ÚÂÓ≈È √Ó∂∫ «Úæ⁄ √Ó≈‹Ú≈Á ”Â∂ «Ú«◊¡≈«È’ «Ú⁄≈ ÍÃ◊‡ ’È Ú≈«Ò¡ª
«Úæ⁄ ’≈Ò Ó≈’√ ÍÃÓæ÷ ‘ÈÕ Úæ÷-Úæ÷ «ÚÁÚ≈Ȫ È∂ √Ó≈‹Ú≈Á ˘ «¬√ Â∑ª ÍÃ∆Ì≈«Ù ’∆Â≈ ˛-

ÏÃ∂‚Ò∂ Á∂ ¡Èπ√≈, ““√Ó≈‹Ú≈Á «Ú¡’Â∆◊ «Èæ‹∆ √øÍÂ∆ ˘ ¡√Ú∆’≈ ’Á≈ ˛ ¡Â∂ «¬‘ ÓøÈÁ≈ ˛ «’ ≈‹ Á∂
»Í «Úæ⁄ √ø◊«·Â √Ó≈‹ ˘ √øÍ»È ËøÈ Á≈ √Ú≈Ó∆ ‘؉≈ ⁄≈‘∆Á≈ ˛ ¡Â∂ ¿π√ ˘ √≈∆ Á≈ √ø⁄≈ÒÈ √≈∆ ¿πÂÍÂ∆
Á∆ Ï≈Ï Úø‚ ’È∆ ⁄≈‘∆Á∆ ˛Õ””
√∂Ò√ (Sellers)- Á∂ ¡Èπ√≈, ““√Ó≈‹Ú≈Á «¬’ ¡«‹‘∆ ÔøÂ≈ÂÓ’ «Ú⁄≈Ë≈≈ ˛, «‹√ Á≈ ¿πÁ∂Ù √Ó≈‹ «Úæ⁄
«¬’ ¡«‹‘∆ ¡≈«Ê’ «ÚÚ√Ê≈ «Ò¡≈¿π‰≈ ˛ ‹Ø «’√∂ Ú∆ √Ó∂∫ «Ú¡’Â∆ ˘ «˜¡≈Á≈ √øÌÚ «È¡≈ ¡Â∂ ¡≈˜≈Á∆
ÍÃÁ≈È ’ √’∂Õ””
∂Ó‹∂ ÓÀ’‚≈ÈÒ‚ Á∂ ¡Èπ√≈, ““√Ë≈‰ ÂΩ ”Â∂ √Ó≈‹Ú≈Á Á∆ ⁄ø◊∆ ÍÃ∆Ì≈Ù≈ «¬‘ ˛ «’ ¿π‘ √Ó≈‹ Á∆¡ª ÌΩ«Â’
¡Â∂ ¡≈«Ê’ Ù’Â∆¡ª Á∂ √ø◊·È ¡Â∂ ¿πÈ∑ª ”Â∂ ÓÈπæ÷∆ Ù’Â∆¡ª Á∂ ’ø‡ØÒ Á∆ «ÚÚ√Ê≈ ˛Õ””
‹À ÍÃ’≈Ù È≈≈«¬‰ Á∂ ¡Èπ√≈, ““√Ó≈‹Ú≈Á∆ √Ó≈‹ «¬’ Ú◊‘∆‰ ¡Â∂ Ó˜Á»ª Á≈ √Ó≈‹ ˛Õ «¬√ «Úæ⁄ √øÍ»È
√øÍÂ∆ ≈‹ Á∆ √øÍÂ∆ ‘πøÁ∆ ˛ ¡Â∂ √≈«¡ª Á∂ Ò≈Ì Ò¬∆ ‘πøÁ∆ ˛Õ «¬√ «Úæ⁄ ÓÈπæ÷ Á∆ ¡≈ÓÁÈ «Úæ⁄ ÚË∂∂ ’«·È≈¬∆
È‘ƒ ‘πøÁ∆Õ ¡«‹‘∂ √Ó≈‹ «Úæ⁄ ÓÈπæ÷∆ ‹∆ÚÈ ¡Â∂ ¿π√ Á∆ ÍÃ◊Â∆ ÔØ‹È≈ÏæË Â∆’∂ È≈Ò ‘ØÚ∂◊∆ ¡Â∂ √≈∂ ÒØ’
√≈«¡ª Á∂ «‘æ Ҭ∆Õ””
¿πÍØ’Â ÍÃ∆Ì≈Ù≈Úª È≈Ò √Ó≈‹Ú≈Á Á∂ ’πæÒ Ó»Ò̻ Âæª Á≈ ÍÂ≈ Òæ◊Á≈ ˛, «‹√ ”Â∂ √≈∂ √Ó≈‹Ú≈Á∆ √«‘ÓÂ
‘È, ¿π‘ Âæ ‘È- (i) «Ú¡’Â∆◊ √øÍÂ∆ Á≈ ¡øÂ, (ii) ¿πÂÍ≈ÁÈ ¡Â∂ Úø‚ Á∂ √≈ËȪ ”Â∂ √Ó≈‹ Á≈ ’ø‡ØÒ,
(iii) ÙØÙ‰ Á≈ ¡øÂ, (iv) Ú◊-Ì∂Á Á∆ √Ó≈ÍÂ∆Õ «¬È∑ª Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ √Ó≈‹Ú≈Á Á∆¡ª ’πfi ÍÃÓπæ÷ «ÚÙ∂ÙÂ≈Úª Á≈
Úȉ ’∆Â≈ ‹≈ √’Á≈ ˛Õ

C.E.A √Ó≈‹Ú≈Á Á∆¡ª «ÚÙ∂ÙÂ≈Úª (Characteristics of Socialism)

A. √Ó≈‹Ú≈Á «Úæ⁄ «Ú¡’Â∆ ¡Â∂ «Ú¡’Â∆◊ √Ú≈Ê Á∆ ¿πÓ∆Á √Ó≈‹ ¡Â∂ √Ó»«‘’ «‘æ ˘ ÚË∂∂
Ó‘æÂÚ «ÁæÂ≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ
B. √Ó≈‹Ú≈Á∆ ¿πÂÍ≈ÁÈ ¡Â∂ √ø⁄≈ Á∂ √≈ËȪ ”Â∂ √Ó≈‹ ¡Â∂ ≈‹ Á≈ ’ø‡ØÒ ⁄≈‘πøÁ∂ ‘ÈÕ
C. √Ó≈‹Ú≈Á ÍÃÂ∆ÔØ◊Â≈ ¡Â∂ √øÿÙ Á∆ ʪ ”Â∂ √«‘ÔØ◊ ”Â∂ ÚË∂∂ ˜Ø «ÁøÁ≈ ˛, ¿π‘ ≈Ù‡∆ ¡Â∂
¡øÂ≈Ù‡∆ √«‘ÔØ◊ ¡Â∂ Ó˜Á»ª Â∂ Í»ø‹∆ÍÂ∆¡ª Á∂ «ÈøÂ √«‘ÔØ◊ ”Â∂ ˜Ø «ÁøÁ≈ ˛Õ
D. √Ó≈‹Ú≈Á «Úæ⁄ ÙØÙ‰ Á∆ √øÍÂ∆ ”Â∂ ˜Ø «ÁæÂ≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ
E. √Ó≈‹Ú≈Á «Ú¡’Â∆◊ Ò≈Ì Á∆ ʪ ”Â∂ √Ó»«‘’ Ò≈Ì ”Â∂ ˜Ø «ÁøÁ≈ ˛Õ

28 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY