Page 68 - DSOC102_Social Institutions

«¬’≈¬∆ñE: Í«Ú≈ ¡Â∂ «Ú¡≈‘

(⁄) ’πfi ÷∂Âª «Úæ⁄ Ï‘πÍÂÈ∆ÂÚ Á≈ ’≈È «¬‘ ˛ «’ «¬√ «Úæ⁄ ÍÂÈ∆¡ª Á∂ ±Í «Úæ⁄ √√Â∂ ¡Â∂ Ô’∆È ÔØ◊ È؇
Ó˜Á» «ÓÒ ‹ªÁ∂ ‘ÈÕ «‘Ó≈«Ò¡≈ Á∂ ÷∂Âª «Úæ⁄ «Ú¡’Â∆ ’¬∆ Ú≈ «Ú¡≈‘ ¡≈͉∆ √ßÍÂ∆ Á∆ æ«÷¡≈
¡Â∂ ÷∂Â∆ √ÏßË∆ √‘≈«¬Â≈ Íz≈Í ’È Ò¬∆ ’Á∂ ‘ÈÕ
(¤) Ï‘πÍÂÈ∆ÂÚ Ù≈Á∆ÙπÁ≈ ËØ÷∂ Á∂ Ó≈Ó«Ò¡ª ˘ ÿæ‡ ’ «ÁßÁ≈ ˛, Ízß± «¬√ È≈Ò ÍÂÈ∆¡ª «Úæ⁄ ÈÎ ¡Â∂
Áπæ÷ ÍÀÁ≈ ‘Ø ‹ªÁ≈ ˛Õ

Ï‘πÍÂÈ∆-«Ú¡≈‘ Á∂ ◊π‰
- Ïæ«⁄¡ª Á∆ Á∂÷-∂÷ ÌÒ∆̪ ‘πßÁ∆ ˛Õ
- √∆«’ √ÏßË∆ ¡ÈÀ«Â’Â≈ ¡Â∂ «Ú⁄≈ «Úæ⁄ ’Ó∆Õ
- «√‘ÂÓßÁ Ïæ«⁄¡ª Á∆ ÍÀÁ≈Ú≈Õ

Ï‘πÍÂÈ∆ «Ú¡≈‘ Á∂ ÁØÙ
- Í«Ú≈ ”Â∂ Ï‘π «˜¡≈Á≈ ¡≈«Ê’ ÏØfiÕ
- «¬√Â∆¡ª Á∆ Â√ÔØ◊ √«ÊÂ∆ Á≈ √±⁄’Õ
- Í«Ú≈ «Úæ⁄ «˜¡≈Á≈ «¬√Â∆¡ª Á∂ ‘؉ ’≈È Í«Ú≈ Á≈ Ú≈Â≈Ú‰ ¬∆÷≈, Áπæ÷ ¡Â∂ ÒÛ≈¬∆-fi◊Û∂
È≈Ò Ì«¡≈ ‘πßÁ≈ ˛Õ
(C) √Ó±‘ «Ú¡≈‘-’πfi Ùπ±¡≈Â∆ «√˪ª «Úæ⁄ «¬√ ◊æÒ Á≈ Úȉ «ÓÒÁ≈ ˛ «’ ÓÈπæ÷∆ ‹∆ÚÈ Á∂ Ùπ» «Úæ⁄ «Ú¡≈‘
Á∆ ’ج∆ √ß√Ê≈ È‘ƒ √∆ ¡Â∂ ÒØ’ ’≈Ó⁄≈ Á∆ √«ÊÂ∆ «Úæ⁄ «‘ßÁ∂ √ÈÕ ¿π√ ÂØ∫ Ï≈¡Á «¬’ Â∑ª Á∂ “√Ó±‘-«Ú¡≈‘”
Á≈ Íz⁄ÒÈ ‘Ø«¬¡≈ «‹√ Á∂ ¡Èπ√≈ «¬’ √Ó±‘ Á∂ √≈∂ ÍπÙª Á≈ «Ú¡≈‘ Á±√∂ √Ó±‘ Á∆¡ª √≈∆¡ª «¬√Â∆¡ª
È≈Ò ‘πßÁ≈ √∆ ¡Â∂ «¬È∑ª «Úæ⁄ ‘∂’ «¬√Â∆ Á∂ ’ØÒ √∆«’ √ÏßË √Ê≈«Í ’Á≈ √∆Õ ’πfi «ÚÁÚ≈Ȫ Á≈ «Ú⁄≈
˛ «’ ¡«‹‘∂ «Ú¡≈‘ ˘ ¡√Ò «Úæ⁄ «Ú¡≈‘ È‘∆∫ ’«‘‰≈ ⁄≈‘∆Á≈ ˛ ÏÒ«’ ““√∆«’-√≈ÓÚ≈Á”” ’«‘‰≈ ·∆’
‘ØÚ∂◊≈Õ Ùz∆ Ó≈◊È È∂ ¡≈͉∂ ¿πÁ«Ú’≈√∆ «√˪ «Úæ⁄ ¡ßÂ √ÍÙ‡ ’Á∂ ‘ج∂ √∆«’-√≈ÓÚ≈Á ˘ Ùπ±¡≈Â∆
ÍæË Á≈ «Ú¡≈‘ ¡Â∂ √Ó±‘ «Ú¡≈‘ ˘ «¬√ Á∂ Ï≈¡Á Á∂ ÍæË Á≈ Óß«È¡≈ ˛Õ Ùz∆ Ï∂√‡Ó≈’ È∂ √∆«’ √≈ÓÚ≈Á
¡Â∂ √Ó±‘ «Ú¡≈‘ ÁØÚª Á∆ ‘Ø∫Á ˘ √Ú∆’≈ ’∆Â≈ ˛Õ

’∆ Âπ√ƒ ‹≈‰Á∂ ‘Ø «Ú¡≈‘ Á≈ «¬‘ ±Í ¡≈√‡Ã∂Ò∆¡≈ Á∂ ¡≈«ÁÚ≈√∆¡ª Á∆ «¬’ ¡ÈΩ÷∆ «ÚÙ∂ÙÂ≈ ˛Õ
¿πµÊ∂ «¬’ ’πÒ Á∆¡ª «¬√Â∆¡ª Á±√∂ ’πÒ Á∆¡ª ÍÂÈ∆¡ª √Ófi∆¡ª ‹ªÁ∆¡ª
‘È ¡Â∂ «¬‘ ¡≈√‡z∂Ò∆¡≈¬∆ ¿πÈ∑ª √≈∂ ÍπÙª Á∂ Ò¬∆, ‹Ø «’ ¿πÈ∑ª Á∆¡ª Ó≈Úª
Á∂ ÍÂ∆ ‘Ø √’Á∂ ‘È «ÍÂ≈ ÙÏÁ Á≈ «¬√Â∂Ó≈Ò ’Á∂ ‘ÈÕ

5.5 ¡≈Ëπ«È’ Ì≈ «Úæ⁄ «Ú¡≈‘ Á∆¡ª Íz«ÚÂ∆¡ª
(Modern Marriage Trends in Contemporary India)

Ì≈ «Úæ⁄ «Ú¡≈‘ Á≈ ÍÃøÍ≈◊ ¡È∂’ª Â∑ª Á∂ «ÈÔÓª ¡Â∂ «ÈÙ∂Áª È≈Ò «‚«◊¡≈ ‘Ø«¬¡≈ ˛, ÍÃø» ¡æ‹
¿πÁÔØ◊∆’È, È◊∆’È, Ï≈¡Á Á∂ «Ú⁄≈, «√æ«÷¡≈ «ÚÙ∂Ù ’’∂ «¬√Â∆ «√æ«÷¡≈ Á∂ ÍÃ√≈, ≈‹È∆«Â’ ¡Â∂
√Ó≈«‹’ √πË≈-¡øÁØÒÈ ¡≈«Á Á∂ ÎÒ√»Í √Ó≈«‹’ ⁄È≈ ¡Â∂ √ø√Ê≈Úª «Úæ⁄ ¡Â∂ È≈Ò ‘∆ È≈Ò «Ú⁄≈, ‹∆ÚÈ
ÁÙÈ ¡≈«Á «Úæ⁄ ¥ªÂ∆’≈∆ Í«ÚÂÈ ‘πøÁ∂ ‹≈ ‘∂ ‘ÈÕ «¬È∑ª √≈«¡ª Á≈ ÍÃÌ≈Ú «‘øÁ» «Ú¡≈‘ √ø√Ê≈ ”Â∂ Ú∆
«Í¡≈ ˛ ¡Â∂ «Ú¡≈‘ √ÏøË∆ ’πfi ÈÚ∂∫ √πfi≈¡ ‹ª ÍëÚÂ∆¡ª ÍÀÁ≈ ‘ج∆¡ª ‘ÈÕ √ø÷∂Í «Úæ⁄ ÍëÚÂ∆¡ª «¬√ ÍÃ’≈
‘È-
A. Á∂∆ È≈Ò-«Ú¡≈‘ (Late-marriage)-Ï≈Ò «Ú¡≈‘ ÂØ∫ Áπ÷∆ ÈÂ∆‹∂ Á∂ √ÏßË «Úæ⁄ «‘ßÁ±¡ª «Úæ⁄ ‹≈◊±’Â≈
ÏÛ∆ Â∂˜∆ È≈Ò ÚæËÁ∆ ‹≈ ‘∆ ˛Õ «¬√ Ò¬∆ Ï≈Ò-«Ú¡≈‘ Á∂ Íæ÷ «Úæ⁄ Ú∆ ÒØ’ª Á≈ fiπ’≈¡ ÿæ‡ ‘Ø «‘≈
˛Õ «’™«’ ¡æ‹ Óπß‚∂ ÍÛ∑∆-«Ò÷∆ ÍÂÈ∆ ⁄≈‘πßÁ∂ ‘È ¡Â∂ ¡≈͉∂ ÍÀª ”Â∂ ÷Û∑∂ È≈ ‘؉ Âæ’ «Ú¡≈‘ Á≈
«ÚØË ’Á∂ ‘È, «’™«’ ¡æ‹ ’πÛ∆¡ª «Úæ⁄ Ú∆ «√æ«÷¡≈ Íz≈Í ’’∂ ¡≈͉∂ «Ú¡’Â∆ÂÚ ˘ «Ú’«√Â

LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY 61