Page 91 - DSOC102_Social Institutions

√Ó≈«‹’ √√ßÊ≈Ûª

È؇ Í ¬∆√≈ ’≈Ò «Úæ⁄ Ùπ± ÂØ∫ ‘∆ ÈÀ«Â’Â≈ Á∆ Áπ‘≈¬∆ Á∂ ’∂ «Ú¡≈‘-ÂÒ≈’ ˘ È≈ Ë≈«Ó’, ¡Í«ÚæÂ ¡Â∂ «ÿ‰≈
ÔØ◊ ’ßÓ √Ó«fi¡≈ ‹≈‰ Òæ«◊¡≈ ¡Â∂ ¿π√ Á∂ Ï≈¡Á ª «Ú¡≈‘-ÂÒ≈’ Òæ◊Ì◊ ÷ÂÓ ‘Ø ◊¬∂Õ ¬∆√≈ Á∂ A@@@
√≈Ò Ï≈¡Á ª «¬‘ Ë≈È≈ «ÁzÛ ‘Ø ◊¬∆ «’ ’ß«È¡≈ Á≈È «√Î «¬’ ‘∆ Ú≈ ’∆Â≈ ‹ªÁ≈ ‘À ¡Â∂ ÍÂ∆ ⁄≈‘∂ «’ßÈ≈
‘∆ ◊πæ√∂ Ú≈Ò≈ ¡Â∂ ¡æ«Â¡≈⁄≈∆ «’™ È≈ ‘ØÚ∂, ¿π√ ˘ È‘∆∫ ¤æ«‚¡≈ ‹≈ √’Á≈Õ «Ú¡≈‘-ÂÒ≈’ Á∆ √Óæ«√¡≈ Á≈
√ÏßË «‘ßÁ±¡ª Á∆ ¿πµ⁄∆ ‹≈ È≈Ò ‘∆ ˛Õ ‘∂·Ò∆¡ª ‹≈Â∆¡ª «Úæ⁄ ª ¡æ‹ Ú∆ «Ú¡≈‘-ÂÒ≈’ ‘πßÁ∂ ‘ÈÕ «‘ßÁ±¡ª
«Úæ⁄ ÍπÙ ˘ ª «Ú¡≈‘-ÂÒ≈’ Á∆ ÓȘ±∆ «ÁæÂ∆ ◊¬∆ ˛, Ò∂«’È «¬√Â∆¡ª ˘ È‘∆∫Õ «¬√ Á≈ ’≈È √Ó≈‹
«Úæ⁄ ÍπÙª Á∆ ÍzË≈ÈÂ≈ ¡Â∂ «¬√Â∆¡ª Á∆ ‘∂·Ò∆ √Ó≈«‹’ √«ÊÂ∆ ˛Õ

‡≈√’ Ì≈ Á∂ √ÏßË «Úæ⁄ «Ú¡≈‘-ÂÒ≈’ Á∆ √Óæ«√¡≈ ˘ Âπ√∆∫ «’√ ±Í «Úæ⁄ Á∂÷Á∂ ‘Ø? «¬√
√Óæ«√¡≈ Á∂ ‘æÒ √ÏßË∆ ¡≈͉∂ ˜±∆ √πfi≈¡ Ú∆ «Á˙Õ

‹Á«’ Ì≈ Á∂ Úæ÷-Úæ÷ ÍzªÂª «‹Ú∂∫ «’ Ó‘≈≈Ù‡, Â≈«ÓÒÈ≈‚±, ◊π‹≈ ¡Â∂ ’∂Ò «Úæ⁄ ÂÒ≈’ È≈Ò √Ïß«ËÂ
¡Ë∆«ÈÔÓ Ï‰Á∂ ‘∂, Ò∂«’È √ßͱÈ Ì≈ Á∂ √ÏßË «Úæ⁄ √øÈ AIED «Úæ⁄ “«ÚÙ∂Ù «Ú¡≈‘ ¡Ë∆«ÈÔÓ” ¡Â∂ √øÈ
AIEE «Úæ⁄ “«‘ßÁ± «Ú¡≈‘ ¡Ë∆«ÈÔÓ” «Úæ⁄ ÂÒ≈’ Á∆ «ÚÚ√Ê≈ ‘ÀÕ ¡√∆∫ «¬æÊ∂ AIEE Á∂ «‘ßÁ± «Ú¡≈‘ ¡Ë∆«ÈÔÓ
«Úæ⁄ ’∆Â∂ ◊¬∂ ÂÒ≈’ Á∂ Úæ÷-Úæ÷ Íz≈ÚË≈Ȫ Á≈ Úȉ ’ª◊∂Õ

«‘ßÁ± «Ú¡≈‘ ¡Ë∆«ÈÔÓ 1955 (Hindu Marriage Act 1955)
AH Ó¬∆ AIEE ÂØ∫ ‹ßÓ± ¡Â∂ ’ÙÓ∆ ˘ ¤æ‚ ’∂ √ßͱÈ Ì≈ «Úæ⁄ «ÈÚ≈√ ’È Ú≈Ò∂ «‘ßÁ±¡ª, «‹√ «Úæ⁄ ‹ÀÈ,
ÏπæË, «√æ’Ó Ú∆ Ù≈«ÓÒ ‘È, “«‘ßÁ± «Ú¡≈‘ ¡Ë∆«ÈÔÓ” Ò≈◊± ’ «ÁæÂ≈ «◊¡≈, Ò∂«’È «¬‘ ¡Ë∆«ÈÔÓ ¡Èπ√±«⁄Â
‹È-‹≈Â∆¡ª ”Â∂ Ò≈◊± È‘∆∫ ‘πßÁ≈ ˛Õ «¬√ ¡Ë∆«ÈÔÓ È≈Ò «Ú¡≈‘ È≈Ò √Ïß«Ë ͱÚ «Úæ⁄ Í≈√ ’∆Â∂ ◊¬∂ √≈∂
¡Ë∆«ÈÔÓ æÁ ’ «ÁæÂ∂ ◊¬∂ ¡Â∂ √≈∂ “«‘ßÁ±¡ª ”Â∂ «¬’ Ï≈Ï ’≈˘È Ò≈◊± ’∆Â≈ «◊¡≈Õ «¬√ ¡Ë∆«ÈÔÓ «Úæ⁄
«‘ßÁ± «Ú¡≈‘ Á∆¡ª Íz⁄æ«Ò Úæ÷-Úæ÷ «ÚË∆¡ª ˘ Ó≈ÈÂ≈ ÍzÁ≈È ’∆Â∆ ◊¬∆ ˛, È≈Ò ‘∆ √≈∆¡ª ‹≈Â∆¡ª Á∆¡ª
«¬√Â∆¡ª-ÍπÙª ˘ «Ú¡≈‘ ¡Â∂ ÂÒ≈’ Á∂ ¡«Ë’≈ ÍzÁ≈È ’∆Â∂ ◊¬∂ ‘ÈÕ «¬√ ¡Ë∆«ÈÔÓ «Úæ⁄ «È¡≈«¬’
Í«‘Ò’ÁÓ∆, ÂÒ≈’, «Ú¡≈‘ Á≈ ÷≈ÂÓ≈ ¡≈«Á Á∂ ‘æÒ ’∆Â∂ ◊¬∂ ‘ÈÕ «¬√ «Úæ⁄ AIGF ¡Â∂ AIHA «Úæ⁄ ’¬∆ √Ø˪
Ú∆ ’∆Â∆¡ª ◊¬∆¡ª ‘ÈÕ «¬√ «Úæ⁄ «ÁæÂ∆¡ª ◊¬∆¡ª «Ú¡≈‘-ÂÒ≈’ √ÏßË∆ ÍzÓπæ÷ ◊æÒª «¬√ Â∑ª ‘È-

«Ú¡≈‘-√ÏßË Á∆ √Ó≈ÍÂ∆ (Void of Marriage)
‘∂· «Ò÷∆¡ª «ÁÙ≈Úª «Úæ⁄ «Ú¡≈‘ ‘؉ ”Â∂ Ú∆ ¿π√ ˘ æÁ ’∆Â≈ ‹≈ √’Á≈ ˛-
(i) «Ú¡≈‘ Á∂ √Ó∂∫ ÁØÚª Íæ÷ª «Úæ⁄ «’√∂ «¬’ Á≈ Ú∆ ‹∆ÚÈ-√≈Ê∆ «‹¿»∫Á≈ ‘ØÚ∂ ¡Â∂ ¿π√ È≈Ò ÂÒ≈’ È≈
‘Ø«¬¡≈ ‘ØÚ∂Õ
(ii) «Ú¡≈‘ Á∂ √Ó∂∫ «¬’ Íæ÷ ÈÍπß√’ ‘ØÚ∂Õ
(iii) «Ú¡≈‘ Á∂ √Ó∂∫ ’ج∆ Ú∆ «¬’ Íæ÷ ‹Û-ÏπæË∆ ‹ª Í≈◊Ò ‘ØÚ∂Õ
(iv) «Ú¡≈‘ Á∂ «¬’ √≈Ò Á∂ ¡ßÁ «¬‘ √≈«Ï ‘Ø ‹≈Ú∂ «’ Íz≈Ê∆ ‹ª ¿π√ Á∂ æ«÷¡’ Á∆ ÓȘ±∆ ˜Ø-
˜ÏÁ√Â∆ È≈Ò Ò¬∆ ◊¬∆ √∆Õ
(v) «Ú¡≈‘ Á∂ «¬’ √≈Ò Á∂ ¡ßÁ «¬‘ √≈«Ï ‘Ø ‹≈Ú∂ «’ «Ú¡≈‘ Á∂ √Ó∂∫ ÍÂÈ∆ «’√∂ ‘Ø ÍπÙ ÂØ∫ ◊ÌÚÂ∆
√∆ ¡Â∂ Íz≈Ê∆ «¬√ ◊æÒ ÂØ∫ ¡‰‹≈‰ ˛Õ

«È¡≈«¬’ Í«‘Ò’ÁÓ∆ (Judicial Separation)
«¬√ ¡Ë∆«ÈÔÓ Á∆ Ë≈≈ A@ «Úæ⁄ ’πfi ¡Ë≈ª ”Â∂ ÍÂ∆-ÍÂÈ∆ ˘ ¡Òæ◊ «‘‰ Á∆ ¡≈«◊¡≈ «ÁæÂ∆ ‹≈ √’Á∆
˛Õ ‹∂’ ¿π‘ Í«‘Òª «‘ ’∂ ÓÂÌ∂Áª ˘ ÌπÒ≈¿π‰ «Úæ⁄ √¯Ò ‘Ø ‹ªÁ∂ ‘È Âª «Ú¡≈‘πÂ≈ √Ïø˪ Á∆ ÍπÈ √Ê≈ÍÈ≈
’∆Â∆ ‹≈ √’Á∆ ˛Õ «È¡≈«¬’ Í«‘Ò’ÁÓ∆ Á∂ ¡Ë≈ ‘∂· «Ò÷∂ ‘È-
(i) «ÏȪ ’≈È Áæ√∂ ÍÃ≈Ê∆ ˘ Á»√∂ Íæ÷ «Úæ⁄ ÍÃ≈ÊÈ≈ ÍæÂ Á∂‰ ÂØ∫ B √≈Ò ÂØ∫ ¤æ«‚¡≈ ‘ØÚ∂Õ
(ii) ÍÃ≈Ê∆ È≈Ò Á»√∂ Íæ÷ ÚæÒØ∫ Ó≈Û≈ «ÚÚ‘≈ ’∆Â≈ ‹ªÁ≈ ‘ØÚ∂Õ
(iii) ÍÃ≈ÊÈ≈ ÍæÂ Á∂‰ ÂØ∫ Ï≈¡Á «¬’ √≈Ò Í«‘Òª Á»√≈ Íæ÷ ’πÙ‡ Ø◊ È≈Ò Í∆Û∑ ‘ØÚ∂Õ
(iv) Á»√∂ Íæ÷ ˘ ’ج∆ ¡«‹‘≈ √ø¥≈Ó’ ◊πÍ Ø◊ ‘ØÚ∂ ‹Ø ÍÃ≈Ê∆ Á∂ √ø√◊ È≈Ò È≈ ‘Ø«¬¡≈ ‘ØÚ∂Õ

84 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY