Page 19 - DSOC102_SOCIAL_INSTITUTIONS_PUNJABI

√Ó≈«‹’ √√ßÊ≈Úª

È؇ Á∂ ¡≈«ÁÓ ‹∆ÚÈ, ¡Ê «ÚÚ√Ê≈, ≈‹È∆«Â’ ‹∆ÚÈ, ’Ò≈, Ì≈Ù≈, ÍË≈Â∆, ËÓ ¡≈«Á √≈∂ Íæ÷ª Á≈
¡«Ë¡ÀÈ ’∆Â≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ
J ÓÈπæ÷ ’∆ ˛ ‹ª √Ó≈‹ Ù≈√Â «Úæ⁄ ÓÈπæ÷ Á∆ Ë≈È≈ √ÏøË∆ «⁄øÂÈ, √Ó≈‹ Ù≈√Â Á∂ «Ú’≈√ Á∂ È≈Ò-
È≈Ò ÏÁÒÁ≈ «‘øÁ≈ ˛Õ Áπ«÷Ó Ú◊∂ √Ó≈‹ Ù≈√Â∆¡ª È∂ √Ó≈‹ Ù≈√Â ˘ ÁÙÈ Á∂ ÍÃÌ≈Ú ÂØ∫ Óπ’Â
’Ú≈ ’∂ ¿π√ ˘ «Ú«◊¡≈È Á∂ ȘÁ∆’ «Ò¡≈¿π‰ ¡Â∂ «Ú«◊¡≈È Á∆ ÙÃ∂‰∆ «Úæ⁄ æ÷‰ Á≈ ÔÂÈ ’∆Â≈
ª ÓÈπæ÷ √ÏøË∆ Ú∆ «Ú«◊¡≈«È’ ÍÃ∆÷‰ «Ú’«√ ‘Ø«¬¡≈Õ
J √Ó≈‹ Ù≈√Â «Úæ⁄ ÓÈπæ÷ Á∆ Ë≈È≈ ˘ ÁØ «ÁÃÙ‡∆’؉ª È≈Ò Á∂«÷¡≈ «◊¡≈ ˛- (i) «¬«Â‘≈«√’, ¡Â∂
(ii) «√ËªÂ’Õ «¬«Â‘≈«√’ ÍÃ∆÷‰ «Úæ⁄ «¬‘ Á∂÷‰ Á≈ ÔÂÈ ’∆Â≈ «◊¡≈ ˛ «’ ÏÁÒÁ∆ √Ó≈«‹’ ⁄È≈
«Úæ⁄ ÓÈπæ÷ Á∆¡ª √Óæ«√¡≈Úª ˘ √Ófi‰ «Úæ⁄ √Ó≈‹ Ù≈√Â Á≈ ’∆ ÔØ◊Á≈È «‘≈ ˛Õ «√˪’ ÍÃ∆÷‰
«Úæ⁄ √Ó≈‹ Ù≈√Â ”⁄ ÍÃ⁄æ«Ò «√˪ª ¡Â∂ ¿πÍ≈◊Óª «Úæ⁄ ÓÈπæ÷ ˘ «’√ »Í «Úæ⁄ Á∂«÷¡≈ «◊¡≈ ˛,
Á≈ ¡«Ë¡ÀÈ ’∆Â≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ
J ’≈Ó‡ ¡Â∂ √Í∂∫√ ÍÃÂæ÷Ú≈Á Á∂ ÍÃÓπæ÷ √ÓÊ’ √ÈÕ
J √Í∂∫√ È∂ ¡≈͉≈ »Í ‹∆Ú «Ú«◊¡≈È ÂØ∫ ¡Â∂ ’≈Ó‡ È∂ ÌΩ«Â’ Ù≈√Â ÂØ∫ ◊둉 ’∆Â≈ √∆Õ
J ’≈Ó‡ Á∆ ÓÈπæ÷ Á∆ Ë≈È≈ ¿π√ Á∆ «ÁÓ≈◊-«ÚÚ√Ê≈ Á∂ «√˪ ¡Â∂ ÏΩ«Ë’ «Ú’≈√ È≈Ò ‹πÛ∆ ˛Õ ¿π√
È∂ «ÁÓ≈◊ «ÚÚ√Ê≈ Á∂ «ÂøÈ ÍÃÓπæ÷ ¡ø◊ ÓøÈ∂ ‘È-Ì≈ÚÈ≈, «’«¡≈ ¡Â∂ ÏπæË∆Õ ’≈Ó‡ È∂ √Ó≈«‹’ ÍπÈ
«ÈÓ≈‰ Á∆ ÔØ‹È≈ Ú∆ Í∂Ù ’∆Â∆Õ
J Áπ«÷Ó ÍÃÂæ÷Ú≈Á∆ √Ó≈‹ Ù≈√Â∆¡ª «Úæ⁄ ¡≈͉≈ Ú«ÙÙ‡ √Ê≈È æ÷Á∂ ‘ÈÕ Áπ«÷Ó È∂ ÓÈπæ÷ ˘ √Ó≈«‹’
Íë’«¡≈Úª Á∆ ¿πÍ‹ Óø«È¡≈ ˛Õ ÓÈπæ÷ Á∆ Ë≈È≈ Á∂ «Ú’≈√ ˘ √Ó≈‹ Á∂ «Ú’≈√ È≈Ò ‹ØÛÁ≈ ˛, ¿π‘
√Ó≈‹ Á∂ «Ú’≈√ ˘ Ôª«Âz’ ¬∂’Â≈ Ú≈Ò∂ √Ó≈‹ È≈Ò √≈ÚÔÚ∆ ¬∂’Â≈ Ú≈Ò∂ √Ó≈‹ ÚæÒ ÓØÛÁ≈ ˛Õ
J Íë’«¡≈ÂÓ’ √Ó≈‹ Ù≈√Â «Úæ⁄ ÓÈπæ÷ Á∆ Ë≈È≈ ˘ ’¬∆ ÍæËª ”Â∂ Á∂«÷¡≈ ‹≈ √’Á≈ ˛Õ «‹Ú∂∫
«Ú¡’Â∆ÂÚ-«ÈÓ≈‰ ¡Â∂ Ïæ⁄∂ Á∂ Í≈Ò‰-ÍØÙ‰ «Úæ⁄ Í«‘Ò∆¡ª √ø√Ê≈Úª Á∆ Ì»«Ó’≈, √Ó≈«‹’ ⁄È≈
¡Â∂ ÓÈπæ÷ Á∂ ÍÃ’≈, ⁄È≈ÂÓ’ ¡Ω«÷¡≈¬∆ ¡Â∂ «ÚØËÂ≈ Á∆ Ì≈ÚÈ≈ ÂØ∫ ÓÈπæ÷ Á≈ ¡Ò◊≈Ú ¡≈«ÁÕ
ø
∂
∂
J Í≈√√ ÓÈ÷ ˘ «¬’ Ò⁄’∆Ò ¡Â ⁄ÂÈ Í≈‰∆ Á Í «Ú⁄ Á÷Á≈ ˛Õ ¿‘ «Ú¡’Â∆ÂÚ ˘ ÓÈ«Ú«◊¡≈«È’-
∂
π
æ
ø
∂
æ
Ø
π
»
∂
Ã
√≈ÚÔÚ∆ «ÚÚ√Ê≈ Á∂ È≈Ò-È≈Ò √Ó≈«‹’-√ø√«¥«Â’ «ÚÚ√Ê≈ ÂØ∫ ‹«È Ú∆ ÓøÈÁ≈ ˛Õ
J ÁøÁ≈ÂÓ’ ¡Â∂ «ÈÚ⁄È≈ÂÓ’ √Ó≈‹ Ù≈√Â∆¡ª Á≈ ÍÃÓπæ÷ √ÏøË ¡≈Ëπ«È’ √Ó≈‹ «Úæ⁄ ÓÈπæ÷ Á∆¡ª
√Óæ«√¡≈Úª È≈Ò ˛Õ
J Ó≈’√ Á∂ √Ó≈‹ Ù≈√Â «Úæ⁄ ÓÈπæ÷ Á∂ ¡Ò◊≈Ú (Alienation) Á∆ √Óæ«√¡≈ ’∂∫Á∆ «ÚÙ∂ ˛, ‹Á «’
Ú∂Ï ¡≈Ëπ«È’ Í»ø‹∆Ú≈Á∆ √Ó≈‹ ¡Â∂ ¿π√ Á∂ Â≈«’’ ÈΩ’Ù≈‘∆ √ø◊·È ¡Â∂ √æÂ≈ Á∂ Úæ÷-Úæ÷ »Íª
Á∂ √ÏøË «Úæ⁄ ÓÈπæ÷ ¡Â∂ √Ó≈‹ Á∂ √Ïø˪ Á∆ ⁄⁄≈ ’Á≈ ˛Õ Ó≈’√ ’«‘øÁ≈ ˛ «’ «Ó‘ÈÂ∆ «Ú¡’Â∆
Á≈ Ú«ÙÙ‡ «ÈÙ≈È≈ ˛Õ «¬√ Á∂ √‘≈∂ ‘∆ ¿π√ È∂ «¬«Â‘≈√ Á∆ ⁄È≈ ’∆Â∆ ˛, Íë’Â∆ ”Â∂ «‹æ ÍÃ≈ÍÂ
’∆Â∆ ˛Õ
J Ú∂Ï È∂ ÓÈπæ÷ Á∆ Ë≈È≈ Á∂ «Ú’≈√ ˘ √Ó≈‹ «Úæ⁄ ÈÀ«Â’Â≈ Á∂ Í«ÚÂÈ È≈Ò ‹Ø«Û¡≈ ˛Õ
J √Ó≈‹ Ù≈√Â∆¡ª È∂ ÓÈπæ÷ Á∆ Ë≈È≈ ˘ ÈÀ«Â’ ÍæË ”Â∂ Ú∆ Á∂÷‰ Á≈ ÔÂÈ ’∆Â≈ ˛Õ ¿π‘ √Ó≈‹ Ù≈√Â
˘ «Ú⁄«Ò «ÚÚ‘≈ Á≈ «ÚÙÒ∂Ù‰ ’È Ú≈Ò∂ «Ú«◊¡≈È Á∆ Ì»«Ó’≈ ÂØ∫ Ï≈‘ ÒÀ ‹ªÁ∂ ‘ÈÕ ¿π‘ √Ó≈‹
Ù≈√Â «Úæ⁄ ÓÈπæ÷Â≈Ú≈Á∆ «ÁzÙ‡∆’؉ ˘ ¡Í‰≈¿π‰ ”Â∂ ˜Ø «ÁøÁ∂ ‘È, «‹√ Á≈ √Ø √Ó≈‹ Á∆ ÈÀ«Â’
⁄È≈ ˛Õ
1.13 ÙÏÁ ’ØÙ (Keywords)
A. √À«È’ √Ó≈‹-«ÚÚ√Ê≈- «¬√ «Úæ⁄ «Ú¡’Â∆ Á∆ ¿πÓ∆Á ≈‹ ˘ √≈«¡ª Á∂ «‘æ ”⁄ Óø«È¡≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ
B. ¿πÁÔØ«◊’ √Ó≈‹-«ÚÚ√Ê≈- «¬√ «Úæ⁄ «Èø’πÙ Ù≈√È Á≈ √Ê≈È ÍË≈ÂøÂ ÒÀ ÒÀ∫Á≈ ˛Õ
1.14 ¡«Ì¡≈√ ÍÃÙÈ (Review Questions)
A. ÓÈπæ÷ Á∆ Ë≈È≈ Á∂ √øÁÌ «Úæ⁄ √Ó≈‹ Ù≈√Â∆ «⁄øÂÈ ”Â∂ ⁄≈ȉ≈ Í≈˙Õ
B. ÍÃÂæ÷Ú≈Á∆ √Ó≈‹ Ù≈√Â∆ «√˪ «Úæ⁄ ÓÈπæ÷ Á∆ Ë≈È≈ Á≈ »Í √ÍÙ‡ ’ØÕ
C. ÁøÁ≈ÂÓ’ √Ó≈‹ Ù≈√Â «Úæ⁄ ÓÈπæ÷ Á∆ Ë≈È≈ Á≈ »Í √Ófi≈˙Õ

12 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY