Page 14 - DSOC102_SOCIAL_INSTITUTIONS_PUNJABI

«¬’≈¬∆ñA: ÓÈπæ÷ Á∆ Ë≈È≈

√Í∂∫√ È∂ «Ú¡’Â∆ ˘ √Ó≈‹ Á≈ ¡ø◊ Óø«È¡≈Õ ¿π√ È∂ «’‘≈ «’ «¬√ Â∑ª È≈Ò «¬’ ÌÚÈ Á≈ «ÈÓ≈‰ «¬æ‡, È؇
ÍæÊ, ⁄»È≈, Òæ’Û∆ ¡≈«Á «¬’≈¬∆¡ª È≈Ò «ÓÒ ’∂ ‘πøÁ≈ ˛Õ «¬√ Â∑ª √Ó≈‹ Á≈ «ÈÓ≈‰ Ú∆ Úæ÷-Úæ÷ «¬’≈¬∆¡ª
Á∂ ÔØ◊ È≈Ò ‘πøÁ≈ ˛Õ √Ó≈‹ Á∆¡ª «¬’≈¬∆¡ª Á≈ √Ó≈‹ Í«‘Ò∆ ‘Ø∫Á ˛ Í √Ó≈‹ Á∆ ‘Ø∫Á «¬’≈¬∆¡ª Á∂ ¡«‘√≈√
«Úæ⁄ ÓΩ«÷’ ‘Ø √’Á≈ ˛, ¡√Ò ”⁄ È‘ƒÕ ¿π√ È∂ «’‘≈ «’ ‘∂’ «¬’≈¬∆ Á∆ ¡≈͉∆ ÚÀ«’«Â’Â≈ ˛Õ
√Í∂∫√ Á∆ ÓÈπæ÷ Á∆ Ë≈È≈ ÍÃÂæ÷Ú≈Á Á∆ Â≈«’’ ¿πÍÔØ◊Ú≈Á∆ ÍÃøÍ≈ È≈Ò ‹πÛ∆ ‘ج∆ ˛, ¿π√ È∂ √Ó≈‹ Á≈
Ú◊∆’‰ ’È ÁΩ≈È ‘∆ ÓÈπæ÷ √ÏøË∆ ¡≈͉∂ «Ú⁄≈ ÍÃ◊‡ ’∆Â∂Õ
¡≈◊√‡ ’≈Ó‡ Á∂ √Ó≈‹ Ù≈√Â «Úæ⁄ ÓÈπæ÷ Á∆ Ë≈È≈ √ÏøË∆ «¬’ ¡Òæ◊ Â∑ª Á∆ ÍÃ∆Í∂’Ù Í≈«¬¡≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ
«Ú¡’Â∆ ¡Â∂ √Ó≈‹ Â∂ «Ú¡’Â∆ ¡Â∂ ≈‹ Á∂ «ÈøÂ √Ïø˪ √ÏøË∆ ’≈Ó‡ Á∂ «Ú⁄≈ ¿πÈ∑ª Á∆¡ª ÁØ ⁄È≈Úª-
Philosophic Positive ¡Â∂ Polity «Úæ⁄ Á∂÷‰ ˘ «ÓÒÁ∂ ‘ÈÕ “Í≈«Ò‡∆” «Úæ⁄ ’≈Ó‡ È∂ «Ú¡’Â∆ √Ó≈«‹’ √≈ÚÔÚ
«Úæ⁄ Ï≈ÏÂ≈ √Ê≈«Í ’∆Â∆Õ «¬È∑ª ÁØÚª «Úæ⁄ Î’ Á≈ Úȉ ’Á∂ ‘ج∂ ’≈Ó‡ «Ò÷Á≈ ˛ «’ «Ú¡’Â∆ «Úæ⁄
(√∆«’ ⁄È≈ Á∆ «ÁzÙ‡∆) ÏÁÒ‰≈ √øÌÚ È‘ƒ ˛, ‹Á «’ √Ó≈‹ Á≈ «Ú’≈√ ’∆Â≈ ‹≈ √’Á≈ ˛Õ «Ú¡’Â∆ Á∂
’øÓª «Úæ⁄ √Ó≈‹ Á∆ ÂπÒÈ≈ ”⁄ Ï‘π ◊æ‡ ‘∆ Î’ Í≈«¬¡≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ √Ó≈‹ Á≈ ’ø‡ØÒ ÍÃ◊Â∆ Á∂ «Ú«◊¡≈«È’
«ÈÔÓª Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ ’∆Â≈ ‹≈ √’Á≈ ˛ Í «¬‘ «ÈÔÓ «Ú¡’Â∆ ”Â∂ Ò≈◊» È‘ƒ ’∆Â∂ ‹≈ √’Á∂Õ
’≈Ó‡ È∂ «Ú¡’Â∆ ˘ È‘ƒ, ÚÈ √Ó≈‹ «Úæ⁄ Í«Ú≈ ˘ «¬’≈¬∆ Óø«È¡≈ ˛ ‹Ø Ì≈Ú≈ÂÓ’ √Ïø˪ ”Â∂ ¡Ë≈« ‘πøÁ≈
˛Õ Í«Ú≈ ”Â∂ ‘∆ ≈‹, È◊ ¡Â∂ ⁄⁄ Á∆ ⁄È≈ «ÈÌ ˛Õ ’≈Ó‡ Á∆ ÓÈπæ÷ Á∆ Ë≈È≈ ¿π√ Á∂ «ÁÓ≈◊∆-«ÚÚ√Ê≈
Á∂ «√˪ ¡Â∂ ÏΩ«Ë’ «Ú’≈√ È≈Ò ‹πÛ∆ ˛Õ ¿π√ È∂ «ÁÓ≈◊∆ «ÚÚ√Ê≈ Á∂ «ÂøÈ ÍÃÓπæ÷ ¡ø◊ ÓøÈ∂ ‘È-Ì≈ÚÈ≈, «’«¡≈
¡Â∂ ÏπæË∆ (Feeling, Action and Intellect)Õ Ì≈ÚÈ≈Úª ÈÀ«Â’Â≈ Á≈ ¡Ë≈ ‘ÈÕ ÓÈπæ÷∆ ÈÀ«Â’Â≈ Á≈ √ÚØÍ∆ »Í
ÍÁ≈ÊÚ≈Á ˛ ‹Ø Í«Ú≈ «Úæ⁄ Á∂÷‰ ˘ «ÓÒÁ≈ ˛Õ ’≈Ó‡ È∂ ËÓ Á∂ «Ú’≈√ Á∂ Ú∆ «ÂøÈ Ì≈◊ ÓøÈ∂ ‘È-«‹¿»∫Á≈,
√æÂ≈Ú≈Á, Ï‘πÁ∂ÚÚ≈Á ¡Â∂ ¬∂’Á∂ÚÚ≈ÁÕ «¬È∑ª Á∂ È≈Ò ‘∆ ÓÈπæ÷∆ Ì≈ÚÈ≈Úª «Úæ⁄ Ú∆ Í«ÚÂÈ ¡≈™Á≈ «◊¡≈Õ
’≈Ó‡ È∂ √Ó≈«‹’ ÍπÈ-«ÈÓ≈‰ Á∆ ÔØ‹È≈ Ú∆ Í∂Ù ’∆Â∆Õ ’≈Ó‡ Á∆ Ì≈ÚÈ≈ Á∆ Ë≈È≈ ÓÈπæ÷∆ Íë’Â∆ Á∆ √ø⁄È≈
¡Â∂ ¿π√ Á∆ √Ó≈«‹’-√ø√«¥«Â’ ÍÃ◊‡ ’È √ÏøË∆ ¿π√ Á∂ «Ú⁄≈ª ÂØ∫ Ú∆ Ô≈Á ’∆Â∆ ‹≈ √’Á∆ ˛Õ
√Í∂∫√ ¡Â∂ ’≈Ó‡ ÂØ∫ Ï≈¡Á «¬’ ‘Ø ÍÃÂæ÷Ú≈Á∆ √Ó≈‹ Ù≈√Â∆ ÍÀ∂‡Ø ‘ج∂ ‘ÈÕ ÓÈπæ÷ √ÏøË∆ ÍÀ∂‡Ø Á∂ «Ú⁄≈ ¿π√
Á∆ √Ó≈«‹’ «’«¡≈ Á∆ Ë≈È≈ ¡Â∂ Ì≈ÚÈ≈Úª (Sentiments) Á∆ √ø⁄È≈ √ÏøË∆ ÍÃ◊‡ «Ú⁄≈ª «Úæ⁄ Á∂÷∆ ‹≈
√’Á∆ ˛Õ ÍÀ∂‡Ø Á∆ Ú«ÙÙ‡ ⁄≈Ò’ª ‹ª ¡ÚÙ∂Ùª (Residues) Á∆ Ë≈È≈ Ú∆ Ó‘æÂÚÍ»È ˛Õ ÓÈπæ÷ Á∆¡ª «’«¡≈Úª
«˜¡≈Á≈Â ⁄≈Ò’ª (Drives) ”Â∂ «ÈÌ ˛Õ «¬‘ ⁄≈Ò’ Ó»Ò ÍëÚÂ∆¡ª ¡Â∂ Ì≈ÚÈ≈Úª ˘ ÍÃ◊‡ ’Á∂ ‘ÈÕ
ÍÀ∂‡Ø, ÓÈπæ÷∆ «ÚÚ‘≈ ˘ √Ófi‰ «Úæ⁄ ¡ÚÙ∂Ùª (Residues) ˘ Ï‘π ¿πÍÔØ◊∆ ÓøÈÁ∂ ‘ÈÕ «¬‘ ÓÈπæ÷∆ «ÚÚ‘≈ª
˘ ’ø‡ØÒ ’Á∂ ‘È, ¿πÈ∑ª ˘ ÍÃ∂« ’Á∂ ‘È, ¿πÈ∑ª ˘ «ÈË≈« ¡Â∂ √ø⁄≈«Ò ’Á∂ ‘ÈÕ «Ú¡’Â∆ÂÚ Á≈
«ÈÓ≈‰ ¡Â∂ «Ú¡’Â∆ ˘ √Ó≈«‹’ ÍÃ≈‰∆ ω≈¿π‰ «Úæ⁄ «¬‘ Ó‘æÂÚÍ»È ÔØ◊Á≈È «ÁøÁ∂ ‘ÈÕ
Áπ÷∆Ó ÍÃÂæ÷Ú≈Á∆ √Ó≈‹ Ù≈√Â∆¡ª «Úæ⁄ ¡≈͉≈ Ú«ÙÙ‡ √Ê≈È æ÷Á∂ ‘ÈÕ Áπ÷∆Ó È∂ ÓÈπæ÷ ˘ √Ó≈«‹’
Íë’«¡≈Úª Á∆ ¿πÍ‹ Óø«È¡≈ ˛Õ ÓÈπæ÷ √ÏøË∆ Áπ÷∆Ó Á∂ «Ú⁄≈ ¿πÈ∑ª Á∆¡ª ⁄È≈Úª-√Ó≈«‹’ «Ó‘ÈÂ-Úø‚,
“¡≈ÂÓ ‘æ«Â¡≈” ¡Â∂ Ë≈«Ó’ ‹∆ÚÈ Á∂ Ùπ»¡≈Â∆ »Íª «Úæ⁄ Á∂÷ √’Á∂ ‘ªÕ Áπ÷∆Ó ¡≈͉∆ «’Â≈Ï √Ó≈‹ «Úæ⁄
«Ó‘ÈÂ-Úø‚ «Úæ⁄ ÓÈπæ÷ Á∆ Ë≈È≈ Á∂ «Ú’≈√ ˘ √Ó≈‹ Á∂ «Ú’≈√ È≈Ò ‹ØÛÁ≈ ˛Õ ¿π‘ √Ó≈‹ Á∂ «Ú’≈√ ˘ Ôª«Âz’
¬∂’Â≈ Ú≈Ò∂ √Ó≈‹ È≈Ò √≈ÚÔÚ∆ ¬∂’Â≈ Ú≈Ò∂ √Ó≈‹ ÚæÒ ÓØÛÁ≈ ˛Õ √Ò ¡≈«ÁÓ ¡Â∂ ÍÃ≈⁄∆È √Ó≈‹ª «Úæ⁄ Ôª«Âz’
¬∂’Â≈ Í≈¬∆ ‹ªÁ∆ √∆Õ «¬√ Â∑ª Á∂ √Ó≈‹ª «Úæ⁄ ÷≈ÂÓ∂ Á∂ ’≈˘È ÍÃ⁄æ«Ò √È, «‹È∑ª Á≈ Í≈Ò‰ «Ú¡’Â∆ ¡æ÷ª ÏøÁ
’’∂ ’Á≈ √∆Õ «Ú¡’Â∆ Á≈ «Ú¡’Â∆ÂÚ √Ó»‘ Á∂ «Ú¡’Â∆ÂÚ Á∂ È≈Ò ÿπÒ-«ÓÒ ‹ªÁ≈ √∆Õ «Ú¡’Â∆ √Ó»‘
Á∂ È≈Ò ÔøÂÚ √Ø⁄Á≈, ’øÓ ’Á≈ ¡Â∂ ¡≈«◊¡≈ Í≈Ò‰ ’Á≈ √∆Õ √Ó»‘ Á∂ «ÚπæË ’øÓ ¡Í≈Ë √∆, «‹√ Ò¬∆
√Ó»‘ ‘∆ √˜≈ «ÁøÁ≈ √∆Õ «Ó‘ÈÂ-Úø‚ «ÚÙ∂Ù∆’‰ ¡Â∂ ‹È √ø«÷¡≈ «Úæ⁄ Ú≈Ë≈ ‘؉ ”Â∂ √Ó≈‹ «Úæ⁄ Í«ÚÂÈ
¡≈«¬¡≈ ¡Â∂ ¡«‹‘≈ √Ó≈‹ ‘Ø∫Á «Úæ⁄ ¡≈«¬¡≈, «‹√ «Úæ⁄ √≈ÚÔÚ∆ ¬∂’Â≈ ÍÀÁ≈ ‘ج∆Õ ¡≈Ëπ«È’ ¡Ω÷≈ ¡Â∂ ¿πÁÔØ«◊’
√Ó≈‹ √≈ÚÔÚ∆ ¬∂’Â≈ Ú≈Ò∂ √Ó≈‹ ‘ÈÕ «¬È∑ª √Ó≈‹ª «Úæ⁄ Íë’«Â’ ’≈˘È Í≈¬∂ ‹ªÁ∂ ‘È ¡Â∂ «Ú¡’Â∆◊Â
√πÂøÂÂ≈ ˘ ÏÛ∑≈Ú≈ «ÁæÂ≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ «¬√ «Úæ⁄ √Ó»«‘’ ⁄∂ÂÈ≈ Á∆ Ì≈ÚÈ≈ ’Ó˜Ø ÍÀ ‹ªÁ∆ ˛, «Ú¡’Â∆ «ÈøÂ
√Ïø˪ ˘ ÚË∂∂ Ó‘æÂÚ «ÁøÁ≈ ˛ ¡Â∂ ¿π‘ √Ó»‘ È≈Ò ÍÃÂæ÷ »Í «Úæ⁄ ‹π«Û¡≈ È‘ƒ ‘πøÁ≈ ˛Õ √Ó≈‹ Á∆ √≈ÚÔÚ∆
¬∂’Â≈ √∆«’ ¬∂’Â≈ Á∂ Ï≈Ï ˛Õ √∆ Á≈ √ÏøË Úæ÷-Úæ÷ ¡ø◊ª È≈Ò ‘πøÁ≈ ˛Õ «¬‘ ¡ø◊ ª ‘∆ ’øÓ ’ √’Á∂
‘È, ‹Á ¿π‘ «ÈøÂ ‹πÛ∂ ‘ج∂ ‘Ø‰Õ «¬√ Â∑ª È≈Ò √∆ Á∂ Úæ÷-Úæ÷ ¡ø◊ª «Úæ⁄ Í≈¬∆ ‹≈‰ Ú≈Ò∆ ¬∂’Â≈ ˘ ‘∆
√≈ÚÔÚ∆ ¬∂’Â≈ ’«‘øÁ∂ ‘ÈÕ ¡≈Ëπ«È’ √Ó≈‹ª «Úæ⁄ ¡«‹‘∆ ‘∆ ¬∂’Â≈ Í≈¬∆ ‹ªÁ∆ ˛, «‹√ «Úæ⁄ √Ó≈‹ Á∂ Úæ÷-Úæ÷
¡ø◊ ¡Òæ◊-¡Òæ◊ ’øÓ ’Á∂ ‘ج∂ Ú∆ «ÈøÂ ‹πÛ∂ ‘ج∂ ‘ÈÕ «¬√ Â∑ª √Ó≈«‹’ ‹∆ÚÈ ‘∆ «Ú¡’Â∆◊ ‹∆ÚÈ ˘

LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY 7