Page 203 - DSOC202_SOCIAL_STRATIFICATION_PUNJABI

ÇÂÕÅÂÆ-A@ : ÇÂÃåðÆÁ» ç¶ ÁÇèÕÅð

B¯N ÁÇèÕÅð» ÁÅÇç ù ñË Õ¶ ÇÂÃåðÆ ê°ðô» ç¶ Çò¼Ú ÁÃîÅéåÅò» çÆ ÕîÆ ÁÅÂÆÍ ÇÂ¼æ¶ ÁÃƺ êÇðòðåé ç¶ À°é»
êÇÔñ±ÁÅ çÆ ÇòÁÅÇÖÁÅ Õð»×¶ ÇÜé·» é¶ îÇÔñÅò» çÆ ÃÇæåÆ ù êÌíÅÇòå ÕÆåÅÍ F îÔ¼åòê±ðé ê¼Ö Ç÷é·» é¶
îÇÔñÅ çÆ ÃÇæåÆ Çò¼Ú¯ êÇðòðåé ÕÆåÅ ÇÂà êÌÕÅð Ôé (A) À°çï¯×ÆÕðä (B) ÇüÇÖÁÅ çÅ ÇòÃåÅð (C) ÜÅåÆ
êÌæÅò» Õîܯð Ô¯äÅ (D) Õ°¼Þ ì°¼è é¶åÅò» ç°ÁÅðÅ ÚñŶ ׶ ÃîÅÇÜÕ Á³ç¯ñé (E) ÇÂÃåðÆÁÅ ç¶ Ã³×áéÅ çÅ
ÇòÕÅà Á³å (F) ÃîÅÇÜÕ ÇòèÅé» çÅ çÅì ÕÆåÅ ÜÅäÅÍ
ÇìÌÇàô ÕÅñ ç¶ ÁÅðÇæÕ êÇðòðåé ìó¶ ÇéðéÅÁÕ ÃéÍ îôÆé çÆ À°çï¯× ç¶ ÇòÕÅà Áå¶ Ô¼æ ÇîñÅê çÅ ÇòéÅô
ç¯éÅ é¶ ÔÆ ÇÂÃåðÆ Áå¶ ê°ðôÅ çÆ ÁÜÆÇòÕÅ å¶ ×³íÆð ÜÖî ÕÆåÅÍ Á³×ð¶ÜÅ ç°ÁÅðÅ ÇòÕÇÃå ÕÆåÆ ×ÂÆ
ÁÅðÇæÕ ³ðÚéÅ ç¶ô-í×å ÜÅ ÜéÇÔ¼å ç¶ ñÂÆ ÔÆ ÕÆåÆ ×ÂÆ ÃÆÍ ÁÃñ ÇòµÚ ôÅôÕ òð× ç¶ ÇÔ¼å» òÆ ð¼ÇÖÁÅ ç¶
ñÂÆ ÔÆ ç¶ô ç¶ ÃÅèéÅ çÅ ô¯ôä ÕÆåÅ Ç×ÁÅ ÃÆÍ ñ¶ÇÕé À°çï¯×ÆÕðä é¶ Áé¶Õ êÇðòðåéÅ ç¶ ñÂÆ îÅð× Ö¯ÇñÁÅÍ
ÇÜò¶º ñ¯Õ» çÆ ×åÆÇîÕåŠóÚÅð Áå¶ ÁÅò×îé ç¶ ÃÅèéÅ çÅ ÇòÕÅÃ, ÜÜîÅéÆ êÌæÅ Õîܯð Ô¯äÅ ð¯Ü×Åð ç¶ éò¶º
î¯ÇÕÁÅ çÆ À°êé³ìåð, ÁÅÇçÍ ÇÂé·» Ãí éÅñ éò¶º î°¼ñÅ éò¶º ÇòòÔÅð ç¶ îðÆÕÆÁÅ çÅ À°ç¯ Ô¯ÇÂÁÅÍ
A@.B.A ÇÃÇÖÁÅ çÅ ÇòÃæÅð
ÇÂÃåðÆÁÅ ù ÇüÇÖÁÅ ç¶ä çÅ ÇòÚÅð ÇìÌÇàô ÕÅñ Çò¼Ú À°ç¯ Ô¯ÇÂÁÅÍ ÇÂà éÅñ ê±ðò ÇÂÔ ÇÂÕ Ãðò-ÇòÁÅêÆ
îÅéåÅ ÃÆ ÇÕ ÇÂÃåðÆÁÅ ù ÇüÇÁÅçÆ Õ¯ÂÆ Üð±ðå éÔÆ ÔË ÇÕÀ°º ÇÕ À°°ÔéÅ é¶ ÁÅÜÆÇòÕÅ çÆ êzÅêåÆ éÔÆ ÕðéÆ
ÃÆ¢í×åÆ Á³ç¯ñé ç¶ ìÅÁç ÇÂÃÅÂÆ ÇîôéðÆÁÅ é¶ ÇÂÃåðÆÁÅ çÆ ÇüÇÖÁÅ Çò¼Ú ð±ÚÆ ñËä ÁÅð³í ÕÆåÅÍ AHBD
Çò¼Ú Ãí å¯ êÇÔñÆ òÅð ñóÕÆÁ» çÅ ÃÕ±ñ ì³ìÂÆ Çò¼Ú ÁÅð³í Ô¯ÇÂÁÅÍ ñÅðâ âñÔ¯ÜÆ é¶ òÆ Ø¯±ôäÅ ÕÆåÆ ÇÕ
êÇðòÅð ç¶ ì¼Ú¶ ù ÇüÇÖÁÅ ç¶ä çÆ ìÜŶ Ô¯ð Õ¯ÂÆ òÆ êÇðòðåé íÅðå ç¶ ñ¯Õ» ç¶ ÜÆòé ç¶ ñÂÆ ñÅíÕÅðÆ Áå¶
ì³ìÂÆ ÇòôÇòçÅÇñÁÅ ç¶ ñóÕÆÁÅ çÆ êÌò¶ô çÆ ÁÅÇ×ÁÅ éÔÆ Çç¼åÆ ÃÆÍ Õ¶òñ AHHB ç¶ ìÅÁç ÔÆ ñóÕÆÁÅ çÅ
À°¼Ú ÇÃÇÖÁÅ êÌÅêå Õðé çÆ ÁÅÇ×ÁÅ êÌçÅé ÕÆåÆ ×ÂÆÍ À°ç¯ å¯ ÇÂÃåðÆÁÅ çÆ ÇüÇÖÁÅ ç¶ Ö¶åð Çò¼Ú Çéð³åð
êÌ×åÆ Ô°³çÆ ðÔÆ ÔËÍ íÅðå Çò¼Ú ÇÂÃåðÆÁÅ çÆ ÃÅÖðåÅ êÌåÆôå Çò¼Ú òÅèÅ ÇÂà êÌÕÅð ðÔÆ ÔËÍ AI@A Çò¼Ú @.F%
寺 AICA Çò¼Ú B.IC%, AIDA Çò¼Ú G.C@%, AIFA Çò¼Ú AB.IE%, AIGA Çò¼Ú AH.FI%, AIHA Çò¼Ú BD.HH%
Áå¶ AIIA Çò¼Ú CI.DB% (Handbook of Social Welfare Statistics, Ministry of Social Welfare,
Government of India, 1981, 1985; and Census of India, 1991) îÇÔñÅò» çÆ ÇüÇÖÁÅ ôÇÔðÆ îÇÔñÅò»
çÆ å°ñéÅ Çò¼Ú ìÔ°å ؼà ÔËÍ AIHA Çò¼Ú ×ÌÅîÆä Ö¶åð» Çò¼Ú AG.II% ÇÃÇÖÁå DG.FE %ÃÆÍ AIGI -H@ Çò¼Ú
êÌÅÂÆîðÆ Ãåð å¶ ÓêÇÔñÆ å¯ ê³Üòƺ ÕñÅÃ) êó·é òÅñ¶ GHI ñ¼Ö ÇòÇçÁÅðæÆ Çò¼Ú¯ CH.IE% ñÙÕÆÁÅ ÃÆÍ Çîâñ
Ãåð å¶ (Û¶òƺ å¯ Á¼áòƺ ÕñÅÃ) AHG ñ¼Ö ÇòÇçÁÅðæÆÁ» Çò¼Ú CB.I@% ñóÕÆÁÅ Ãé, ÔÅÂÆ ÃÕ±ñ (é½òƺ Áå¶
çÃòƺ ÕñÅÃ) Çò¼Ú êó·é òÅñ¶ GE ñ¼Ö ÇòÇçÁÅðæÆÁÅ Çò¼Ú¯ BI.BD % ñóÕÆÁÅ Ãé Áå¶ ÕñÅà AA Áå¶ AB
ÇòÚ¯ ÇòÇåÁÅðæÆÁÅ çÆ A@ ñ¼Ö óÇÖÁÅ ÇòÚà CB.BE% ñóÕÆÁÅ ÃéÍ ÇÂÔ ÔË ÇÕ ÃÕ±ñ Ãåð å¶ ÇòÇçÁÅðæÆ Áå¶
ÇòÇçÁÅðæäÅ çÅ Áé°êÅå C:A ÔËÍ À°¼ú ÇÃÇÖÁÅ Áå¶ òêÅÇðÕ ÇüÇÖÁÅ (âÅÕàð dzÜÆéÆÁð, òÕÆñ, ÁÇèÁÅêÕÅ)
êÌÅÜêå Õðé òÅñÆÁÅ ñóÕÆÁÅ çÅ êÌåÆôå À°îÆç 寺 ؼà ÔËÍ
ÃÕ±ñ Çò¼Ú¯ ÁÇèÁËé Áé°ÃÅð Ôð ÇÂ¼Õ A@@ ñóÕÆÁÅ Çò¼Ú¯ FB êÌÅÂÆîðÆ Ãåð å¶ BF Çîâñ Ãåð å¶ Áå¶ AB ÔÅÂÆ
ÃÕ±ñ Ãåð å¶ ÁÇèÁËé Áé°ÃÅð ÔËÍ Á³å ÇÂÔ ÇÕÔÅ ÜÅ ÃÕçÅ ÔË ÇÕ Ü¶Õð ÇÂé·» ÇòÇòè Ãåð» å¶ ÁÇèÁËé Áé°ÃÅð
ñóÕÆÁÅ çÆ Ã³ÇÖÁŠؼà ÔË, Çëð òÆ ÇÂÔ Ãê¼ôà ÔË ÇÕ AIDA ç¶ ìÅÁç å¯ ñóÕÆÁÅ çÆ Ã³ÇÖÁÅ Çò¼Ú¯ Ôð ÇÂÕ Ãåð
å¶ ÔÆ ÁÃèÅðé òÅèÅ Ô¯ÇÂÁÅ ÔËÍ
A@.B.C Õ°¼Þ ì°¼è é¶åÅò» ç°ÁÅðÅ ÚñŶ ׶ ÃîÅÇÜÕ Á³ç¯ñé
AIòƺ ôåÅìçÆ å¶ Á³å Çò¼Ú íÅðå ÇòÇçÁÅðæÆÁÅ ç¶ Áé¶Õ ù í¯×äÅ ÇêÁÅ, ÇÜò¶º ìÅñ ÇòÁÅÔ, ìÔ°êåéÆ
ÇòÁÅÔ, ÇòÁÅÔ ç¶ À°ç¶ô éÅñ ñóÕÆÁÅ çÆ ÇòÕðÆ, ÇòèòÅòÅ å¶ Õá¯ð êÌÇåì³è, ÇüÇÖÁÅ êÌÅêå Õðé å¶
êÌåÆì³è, Á³å ×ÌÇÔÃæ ÕÅðÜ Áå¶ ì¼Ú¶ ç¶ êÅñä ê¯ôä å¼Õ ÔÆ ÁÅêä¶ ÁÅê ù ÃÆîå ð¼ÖäÅ ÁÅÇçÍ ÇéÁ»î±ðåÆ
×éÅⶠç°ÁÅðÅ ÁÅï¯ÇÜå íÅðåÆ ðÅôàðÆ ÃíÅ AHHE é¶ À°êð¯Õå çÆ Çé³çÅ ÕÆåÆÍ ðÅÜÅ ðÅî î¯Ôé ÃíÅ ÇÜé·» é¶
ÃåÆ êÌæÅ õÅåî¶ ç¶ ñÂÆ îÔ¼åòê±ðé Õ³î ÕÆåÅ, ìÅñÇòÁÅÔ Áå¶ êðçÅ êÌæÅ ç¶ Çòð¯è ÁÅòÅÜ À°áÅÂÆ Áå¶
ÇÔÃåðÆÁÅ ç¶ À°¼åðÅÇèÕÅð ç¶ ñÂÆ òÆ Ã³Øðô ÕÆåÅÍ ÇÂôòðÚ³çð ÃÅ×ð é¶ ÇòèòÅòÅ ç¶ ê°éðÇòòÅÔ ç¶ ñÂÆ
Á³ç¯ñé ÚñÅÇÂÁÅ Áå¶ ÇÂÃåðÆÁÅ çÆ ÇüÇÖÁÅ ñÂÆ òÆ òÕÅñå ÕÆåÆÍ îÔź ÇðôÆ Õðò¶ é¶ òÆ ÇòèòÅ ÇòÁÅÔ
Áå¶ ÇÂÃåðÆÁÅ çÆ ÇüÇÖÁÅ çÆ Ãî¼ÇÃÁÅ ù À°áÅÇÂÁÅ À°ÔéÅ é¶ AIAF Çò¼Ú ÁËÃ.ÁËé.âÆ.àÆ. ÇòôòÇòçÅÇñÁÅ
îÔÅðÅôàðÅ Çò¼Ú ÃæÅÇêå ÕÆåÅÍ ìó¯çÅ ðÅÜ ç¶ ôÅôé, îÔÅðÅÜÅ îÅÇÂÁÅ ÜÆ ×ä ×ÅÇÂÕìó é¶ òÆ ìÅñ ÇòÁÅÔ
Áå¶ ìÔ°êåéÆ ÇòÁÅÔ ð¯Õé, ÇÂÃåðÆÁÅ ù ÇüÖÁÅ çÅ ÁÇèÕÅð ÇçòÅÀ°ä Áå¶ ÇòèòÅòÅ ù ê°éðÇòòÅÔ çÅ

202 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY