Page 225 - DSOC202_SOCIAL_STRATIFICATION_PUNJABI

ÇÂÕÅÂÆ-AA: ÃîÅÇÜÕ ×åÆôÆñåÅ

B¯N

ÕÆ å°Ãƺ ÜÅäç¶ Ô¯? åìçÆñ êð³êðÅ×å ×åÆôÆñåÅ ù êÌî°¼Ö ð±ê Çò¼Ú òêÅðÕ ×åÆôÆñåÅ òÆ
ÜÅÇäÁÅ Ü»çÅ ÔËÍ

ÕÅðä (Factors) - ìñ¯ Áå¶ â³Õé (AIGF) ç¶ Áé°ÃÅð ÇÕö ÇòÁÕåÆ ù ÁÅêä¶ Õ³î ç¶ ê½óÆ-çð-ê½óÆ ÇÃè»å Òå¶
À°µêð Úó·ä Çò¼Ú Ô¶á ÇñÇÖå ×¼ñ» çÅ êÌíÅò ê˺çÅ ÔË :-

A. ÇüÇÖÁÅ çÆ îÅåðÅÍ
B. ÇòÁÕåÆ ç¶ êÇÔñ¶ Õ³î çÆ ÃÇæåÆ, Áå¶
C. ÇêåÅ çÅ ÇÕ¼åÅÍ
×åÆôÆñåÅ çÆ ÃÆîÅ (Range of Mobility) - ÇòÁÕåÆ ÃîÅÇÜÕ êËîÅé¶ éÅñ À°µêð Ü» éÆÚ¶ ò¼ñ Ü»ç¶ Ã
ÇÂ¼Õ Ü» Áé¶Õ» ê¼èð» 寺 ×°÷ð ÃÕçÅ ÔËÍ ÇÂà êÌÕÅð ÇéôÇÚå ÕÆåÆ ×ÂÆ ÃîÅÇÜÕ ÃÆîÅ çÆ ð¶ºÜ (ÃÆîÅ) çÅ éÅî

Çç¼åÅ Ç×ÁÅ ÔËÍ ÇÂà åð·» çÆ ×åÆ Çò¼Ú ÃÆîå ÃîÅÇÜÕ ÃÆîÅ îÔ¼åò ؼà ç±ðÆ å¼Õ åìçÆñ Ô¯ ÃÕçÅ ÔËÍ
ìñ¯ Áå¶ â³Õé é¶ ÁÇèÁËé Çò¼Ú ÇÂÔ êÅÇÂÁÅ ÔË ÇÕ ÁîðÆÕÅ Çò¼Ú Ç÷ÁÅçÅ ç¶Ú ô̶äÆåÅ çÆ ×åÆôÆñåÅ ÔË Áå¶
Ç÷ÁÅçÅ ÃÆîÅ òÅñÆ (ñ»× ð¶ºÜ) ×åÆôÆñåÅ éÅ ìðÅìð ÔËÍ ë̶ºÕ êÅðÇÕ³é é¶ ÁÅêä¶ ÁÇèÁËé (AIFC) Çò¼Ú Ô³×ðÆ Çò¼Ú

ê±ðò ÃîÅÇÜÕ ôÅÃé Çò¼Ú Ç÷ÁÅçÅ ÃÆîÅ òÅñÆ (ñ»× ð¶ºÜ) ×åÆôÆñåÅ ç¶ Ç÷ÁÅçÅ À°çÔÅðä ç¶Ö¶Í
æ¼ñ¶ ò¼ñ ×åÆôÆñåÅ (Descending Mobility) :- ¶éà¯éÆ Ç¼âé ç¶ Áé°ÃÅð æ¼ñ¶ ò¼ñ ×åÆôÆñåÅ À°µêð ò¼ñ
çÆ ×åÆôÆñåÅ çÆ å°ñéÅ Çò¼Ú ؼà êÌåÆôå ÔËÍ À°ÃçÆ Ö¯Ü ç¶ Áé°ÃÅð, dz×ñ˺â Çò¼Ú B@ êÌåÆôå 寺 Ç÷ÁÅçÅ
ÇòÁÕåÆ æ¼ñ¶ ò¼ñ Áêð³êÇðÕ ð±ê Çò¼Ú ×åÆôÆñ ÔéÍ êð Ç÷ÁÅçÅåð, ×åÆôÆñåÅ ÃÆîå ÔËÍ æ¼ñ¶ ò¼ñ åìçÆñ
×åÆôÆñåÅ ÁÅî ×¼ñ ÔËÍ ç¶ÇÖÁÅ Ç×ÁÅ ÔË ÇÕ Áè¶ó ÇòÁÕåÆ å¶ À°Ô ÇòÁÕåÆ ÇÜé·» çÅ Õ³î Û°¼à Ç×ÁÅ ÔË, À°Ô

êÇÔñ» 寺 ؼà ÁÅîçé òÅñ¶ Õ³î Õðé ñ¼×ç¶ ÔéÍ
ÁÇèÁ¶é 寺 ÇÂÔ êåÅ ñ¼×çÅ ÔË ÇÕ åìçÆñ ×åÆôÆñåÅ ç¶ ÔòÅñ¶ Çò¼Ú æ¼ñ¶ ò¼ñ ×åÆôÆñåÅ Çò¼Ú Ç÷ÁÅçÅåð
ÇÂÃåðÆÁ» Ô°³çÆÁ» Ôé, ÇÕÀ°ºÇÕ Ç÷ÁÅçÅåð ÇÂÃåðÆÁ» ÁÅêäÅ ÚÅÔÆçÅ Õ³î ì¼Ú¶ ç¶ Üéî Ã Û¼â Çç³çÆÁ» ÔéÍ

êÇðòÅð çÅ êÅñä-ê¯ôä ÕðÕ¶ À°Ô Õ°¼Þ ÃÅñ» ìÅÁç À°Ô ÁÅîçé í¯×Æ Õ³î Õðé ñ¼× Ü»çÆÁ» Ôé, êð ÇÂÔ Õ³î Ü»
ÁÔ°çÅ ÁÕÃð êÇÔñ» 寺 ؼà ÁÅîçé òÅñÅ Ô°³çÅ ÔËÍ
À°µêð ò¼ñ ×åÆôÆñåÅ (Ascending Mobility) :- ÁÅè°ÇéÕ ÃîÅÜ» Çò¼Ú èé Áå¶ Ã³êåÆ êÌÅêå ÕðéÅ ÇÃÖð ç¶ î°¼Ö
ÃÅèé ÔËÍ À°çÅÔðä ç¶ å½ð Òå¶, Ǽ÷åçÅð Õ³î (ÇÜò¶ºÇÕ Ü¼Ü çÅ Õ³î) ÕðéÅ, âÅÕàð çÆ À°êÅèÆ êÌÅêå ÕðéÅ, Ü» Çëð
ÁîÆð êÇðòÅð Çò¼Ú ÇòÁÅÔ ÕðéÅ ÁÅÇçÍ

×åÆôÆñåÅ çÆÁ» óíÅòéÅò» (Possibilties of Mobility) ÇÕö ÃîÅÜ çÆ ô̶äÆòÅð ðÚéÅ Çò¼Ú ÇÕö óÚÅð
çÆ ÇÂ÷ÅÜå éÅ Ô¯ä Òå¶ À°Ã Çò¼Ú ×åÆôÆñåŠóíò éÔƺ ÔËÍ ÇÂÃç¶ À°ñà ܯ ÃîÅÜ ñÚÆñÅ Ô°³çÅ ÔË, À°Ã Çò¼Ú
×åÆôÆñåÅ ÁÅÃÅéÆ éÅñ Ô¯ Ü»çÆ ÔËÍ

å³× ÃîÅÜ Çò¼Ú À°µÚÆ ×åÆôÆñåÅ ì¶ÇøÕð Ô°³çÆ ÔËÍ Õ¯ñ³ìÆÁÅ Áå¶ íÅðå Çò¼Ú ÁÅè°ÇéÕåŠ寺 êÇÔñ» Õî¯òô
ÃîÅÜ ÇÂà åð·» çÅ ÃéÍ ÇÂ¼Õ î°Õå ÃîÅÜ Çò¼Ú Ç÷ÁÅçÅ À°µÚÆ ÃîÅÇÜÕ ×åÆôÆñåÅ Ô°³çÆ ÔË, ÇÕÀ°ºÇÕ Ö°¼ñ·¶ ÃîÅÜ
Çò¼Ú òÆ ñ¯Õ ÇÂ¼Õ ê¼èð 寺 ç±Ü¶ ê¼èð Çò¼Ú Çìé» ð°ÕÅòà ç¶ éÔƺ ÜÅ ÃÕç¶Í Ôð ÇÂ¼Õ ÃîÅÜ Çò¼Ú ÇÂ¼Õ ÃæÅÇêå
îÅêç³â Ô°³çÅ ÔË, ܯ À°ÇÚå ÇôÌôàÅÚÅð êÇðòÅð çÆ ô̶äÆ Ü» ÜÅå óì³è ÁÅÇç ç¶ ð±ê Çò¼Ú ÔÆ Ô¯ ÃÕçÅ ÔËÍ À°µÚ

224 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY