Page 53 - DECO404_PUBLIC_FINANCE_PUNJABI

«¬’≈¬∆-D: √Ú‹«È’ «Úæ Á∂ √≈ËÈ : Ï‹‡ Á≈ ¡Ê ¡Â∂ Ì»«Ó’≈

(i) √ß«ÚË≈È Á∆ H@Ú∆∫ √ØË ÂØ∫ Í»È Ì≈ √’≈ ÁπÚ≈≈ Ú√±Ò∂ ‹≈‰ Ú≈Ò∂ ’ª «Úæ⁄Ø∫ ’πfi Á∆¡ª √≈∆¡ª ’Ó˜Ø È؇
Íz≈ÍÂ∆¡ª ¡Â∂ ’πfi Á∆¡ª ¡ßÙ’ ’Ó˜Ø Íz≈ÍÂ∆¡ª ≈‹ √’≈ ˘ ‹ªÁ∆¡ª √ÈÕ «¬√ Ò¬∆ «ÚÚ√Ê≈ «¬√ Â∑≈
Á∆ √∆ «’ ¡≈ÓÁÈ ’ Á∆¡ª Íz≈ÍÂ∆¡ª «Úæ⁄ ≈‹ ˘ «ÓÒ‰ Ú≈Ò∂ «‘æ√∂ Á∂ «¬Ò≈Ú≈ ‘Ø √Ì ’ Íz≈ÍÂ∆¡ª Ì≈Â
Á∆ «¬’æ·≈ ’È Á∆ «ÈË∆ «Úæ⁄ ‹ªÁ∆¡ª √È ¡Â∂ «¬√ «¬’æ·≈ ’È Á∆ «ÈË∆ «Úæ⁄Ø∫ ≈‹ª ˘ «ÓÒ‰ Ú≈Ò∆¡ª ’
Íz≈ÍÂ∆¡ª Á≈ «‘æ√≈ (¡≈ÓÁÈ ’ Á∆¡ª Íz≈ÍÂ∆¡ª ÂØ∫ «ÓÒ‰ Ú≈Ò∂ «‘æ√∂ ˘ ¤æ‚ ’∂) ¿πÈ∑ª ˘ ‘√ª« ’∆Â≈
‹ªÁ≈ √∆∂Õ «ÏÈ≈ «ÚË≈È √Ì≈ Ú≈Ò∂ √ßÿ ≈‹ ÷∂Âª Á∂ Ï‹‡ Ì≈ √’≈ Á∂ Ï‹‡ «Úæ⁄ «¬’æ·∂ ‘πßÁ∂ ‘ÈÕ «¬√ Ò¬∆
√ßÿ ≈‹ ÷∂Âª Á∆¡ª ’ Íz≈ÍÂ∆¡ª Ú∆ Ì≈ Á∆ «¬’æ·≈ ’È Á∆ «ÈË∆ «Úæ⁄ ‹ªÁ∆¡ª √ÈÕ ‘π‰ √«ÊÂ∆ «¬‘
˛ «’-(’) ¡Èπ¤∂Á BFH ¡Â∂ BFI Á∂ ¡Ë∆È Ò◊≈¬∂ ◊¬∂ ’ª (÷) ’ª ¿πÂ∂ √⁄≈‹ ¡Â∂ (◊) «ÚÙ∂Ù ÍzÔØ‹È≈
Á∂ Ò¬∆ Ò◊≈¬∂ ◊¬∂ ’ª ˘ ¤æ‚ ’∂ Ì≈ √’≈ Á∂ √Ì ’ª Á∆ ’Ó˜Ø Íz≈ÍÂ∆¡ª Á≈ «¬’ ͱÚ «ÈÙ«⁄ «‘æ√≈
≈‹ ˘ ‹ªÁ≈ ˛ ¡Â∂ Ì≈ Á∆ «¬’æ·≈ ’È Ú≈Ò∆ «ÈË∆ ÂØ∫ Ï≈‘ «‘ßÁ≈ ˛Õ
(ii) Ì≈ √’≈ Á∂ Úæ÷-Úæ÷ Â∑ª Á∂ ’, Úæ÷-Úæ÷ ≈‹√Ú Íz≈ÍÂ∆¡ª Ú∆ ‘πßÁ∆¡ª ‘È ¿π‘ √Ì Ú∆ Ì≈ «¬æ’·∆ ’∆Â∆
‘ج∆ «ÈË∆ «Úæ⁄ ‹ªÁ∆¡ª ‘ÈÕ «¬È∑ª Íz≈ÍÂ∆¡ª Á∂ ¿πÁ≈‘‰ª «Úæ⁄Ø∫ ““’À√∆”” «√æ’≈ „Ò≈¬∆ ¡Â∂ ‡’√≈Ò (Currency,
Coinage and Mint)”” «Ú¡≈‹ Íz≈ÍÂ∆¡ª”” ““Ò≈Ì¡ßÙ ¡Â∂ Ò≈Ì”” «ÚÁ∂Ù∆ ¡ÈπÁ≈È √‘≈«¬Â≈ ¡Â∂ ¡ßÙÁ≈È (External
Grants-in-aid and Contributions) √ßÿ ≈‹ ÷∂Âª Á≈ ’ Úæ÷ ≈‹√Ú ¡Â∂ ““‘Ø ’ Úæ÷ ≈‹√Ú”” ¡≈«Á √≈«ÓÒ ‘ÈÕ
(iii) ͱߋ∆ ÷≈Â∂ «Úæ⁄ ‘؉ Ú≈Ò∆¡ª ’¬∆ Íz≈ÍÂ∆¡ª Ì≈ Á∆ «¬’æ·≈ ’È Á∆ «ÈË∆ «Úæ⁄ ‘∆ ‹ªÁ∆ ˛Õ «¬È∑ª «Úæ⁄
Ì≈ √’≈ Áπ¡≈≈ Ò¬∂ ◊¬∂ ’¬∆ Â∑ª Á∂ ¡ßÁ±È∆ ¿πË≈ «ÚÁ∂Ù∆ ¿πË≈ ¡Â∂ Ì≈ √’≈ Áπ¡≈≈ Í«‘Òª ÂØ∫
«ÁæÂ∂ ◊¬∂ ¿πË≈ª ¡Â∂ ¡æ◊∂ Á∆¡ª Ú√±Ò∆¡ª ¡≈«Á Ù≈ÓÒ ‘ÈÕ √«ÚË≈È’ √«ÊÂ∆ «¬‘ ÓßÈ∆ ‹ªÁ∆ ˛ «’ «‹‘Û∆¡ª
’˜ Íz≈ÍÂ∆¡ª «¬’æ·∆¡ª ’È Á∆ «ÈË∆ «Úæ⁄ æ÷∆¡ª ‹ªÁ∆¡ª ‘È, ¿πÈ∑ª ˘ √’≈ È∂ ÚÂÓ≈È «Úæ⁄ ¿πÍÒæÏË
¡Â∂ Ì«Úæ÷ «Úæ⁄ Íz≈Í ≈Ù∆¡ª Á∆ ‹Ó≈È ¿πÂ∂ ¿πË≈ «Ò¡≈ ˛ ¡Â∂ «’ √’≈ ¿πÈ∑ª Á≈ Ìπ◊Â≈È Ú∆ «¬’æ·∆
’È Á∆ «ÈË∆ È≈Ò ‘∆ ’∂◊∆∂Õ Ì≈ √’≈ Á∆ ¿π‘ √Ì Á∂‰Á≈∆¡ª «‹‘Û∆¡ª Ì≈ Á∆ «¬’æ·∆ ’∆Â∆ ‘ج∆
«ÈË∆ È≈Ò Á∂¡ ‘È, √Ó±«‘’ ÂΩ ”Â∂ ““Ì≈ √’≈ Á≈ √Ú‹«È’ ’˜”” ‹ª ““ÒØ’ ’˜”” ¡÷Ú≈™Á∆ ˛Õ «¬√
«ÈË∆ Á∂ √Ó±Í ‘ ≈‹ Á∆ Ú∆ «¬’ «¬’æ·≈ ’È Á∆ «ÈË∆ ‘πßÁ∆ ˛Õ
B. ÒØ’ ÷≈Â≈ (Public Account) Ì≈ √’≈ Áπ¡≈≈ ¡Â∂ «¬√ Á∂ Ò¬∆ Íz≈Í ‘Ø √Ì ≈Ù∆¡ª ÷≈«Â¡ª «Úæ⁄
æ÷∆¡ª ‹ªÁ∆¡ª ‘È, ¿πÈ∑ª ˘ √Ó±«‘’ ÂΩ ”Â∂ Ì≈ Á∂ ÒØ’ ÷≈Â≈ (Public Account of India) «’‘≈ ‹ªÁ≈ ‘ÀÕ
«¬‘ √Ì ≈Ù∆¡ª √’≈ Á∂ ’ØÒ «¬’ Â∑≈ È≈Ò ¡Ó≈È Á∂ ±Í «Úæ⁄ ‹Ó∑≈ «‘ßÁ∆ ˛Õ «¬√ Ò¬∆ ¿πÈ∑≈ ˘ Ú≈«Í√
’È Á∂ Ò¬∆ √’≈ ˘ √ß√Á Á∆ ÓȘ±∆ ÒÀ‰ Á∆ ˜± ȑ∆∫ ‘πßÁ∆Õ ‘Ø Á∂‰Á≈∆¡ª Á∂ Óπæ÷ ¿πÁ≈‘‰ ‘È-(’)
ÿæ‡ Ï⁄ª, ‹Ó∑≈ ≈Ù∆¡ª ¡Â∂ ÒØ’ Ì«Úæ÷ «ÈË∆¡ª (Small Savings, Deposits and PPF) (÷) ≈‹ Ì«Úæ÷
«ÈË∆¡ª (State Provident Funds) (◊) ‘Ø ÷≈Â∂ (Other Accounts) ¡Â∂ (ÿ) √ß’‡’≈Ò Á∂ √Ó∂∫ Ò¬∆ √πæ«÷¡≈
«ÈË∆¡ª ¡Â∂ ‹Ó∑≈ ≈Ù∆¡ª (Reserve Funds and Deposits) «¬È∑ª ¿πË≈ª Á∆ ¡Á≈«¬◊∆ √ß√Á ÂØ∫ Í≈ ’≈¬∂
«ÏÈ≈ ’∆Â∆ ‹≈ √’Á∆ ‘ÀÕ «¬√ «ÈË∆ Á∂ √Ó±Í ‘ ≈‹ Á≈ Ú∆ «¬’ ÒØ’ ÷≈Â≈ ‘πßÁ≈ ˛Õ

‡≈√’ «¬’æ·≈ ’È Ú≈Ò∆ «ÈË∆ ÂØ∫ ’∆ √ÓfiÁ∂ ‘Ø?

C. Ì≈ ÁΔ ¡⁄È⁄∂ «ÈËΔ (Contingency Fund of India)—Á∂Ù ˘ ’Á∆ «’√∂ ¡«‹‘∆ √«ÊÂ∆ Á≈ √≈‘Ó‰≈
’È≈ ÍÀ √’Á≈ ‘À «‹√ «Úæ⁄ √’≈ ˘ «¬’ ÁÓ ÷⁄ ’È Á∆ ˜± ¡≈ ‹≈Ú∂ Í √ß√Á ÂØ∫ ¿π√ Á∆ ÓȘ±∆ ÒÀ‰
Á≈ √Óª ¡Â∂ ÓΩ’≈ È≈ ‘ØÚ∂Õ ¡«‹‘∆ √«ÊÂ∆ È≈Ò È«‹æ·‰ Á∂ Ò¬∆ √’≈ Á∂ ’ØÒ Â‹∆‘ ‹ª Í∂Ù◊∆ Á∂ ±Í «Úæ⁄
’πfi ≈Ù∆ Á≈ «‘‰≈ ·∆’ √Ó«fi¡≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ «¬√ Á∂ Ò¬∆ √ß√Á Áπ¡≈≈ «¬’ ¡Òæ◊ «ÈË∆ Á∂ ±Í «Úæ⁄ ’πfi ≈Ù∆
æ÷ «ÁæÂ∆ ‹ªÁ∆ ˛ «‹√ ˘ ““Ì≈ Á∆ ¡⁄È⁄∂ «ÈË∆”” (Contingency Fund of India) Á∂ Ȫ È≈Ò ‹≈«‰¡≈
‹ªÁ≈ ˛Õ √Ó∂∫-√Ó∂∫ ”Â∂ «¬√ «ÈË∆ È≈Ò ’∆Â∂ ◊¬∂ ÷⁄ ˘ √ß√Á Áπ¡≈≈ Í≈ ’∆Â≈ ‹ªÁ≈ ˛ ¡Â∂ «¬√ Á∆ ’πæÒ
≈Ù∆ «Úæ⁄ ÔØ◊ ¿π«⁄ √ØË Ú∆ ’∆Â≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ

«¬√ Â∑ª ‘ ≈‹ Á∆ ¡≈͉∆ ““¡⁄È⁄∂ «ÈË∆”” «‘ßÁ∆ ˛Õ

LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY 47