Page 8 - DEDU401_PHILOSOPHICAL_AND_SOCIOLOGICAL_FOUNDATIONS_OF_EDUCATION_PUNJABI
P. 8
f;Zfynk d/ dkoPfBe ns/ ;wkfie nXko
B'N ikDekoh (Introduction)
f;Zfynk Ppd ;z;feqs GkPk dh f;Zfyn Xks{ ftZu n XkoDk bZrD Bkb pfDnk j?. f;Zfyn dk
noE j? f;ZyDk ns/ f;ykT[Dk, fJ; bJh f;Zfynk dk noE j'fJnk^f;ZyD^f;ykT[D dh feqnk.
i/eo n;hA f;Zfynk d/ bJh tofsnk ikDk tkbk nzrq/Ih Ppd n?i{e/PB (Education) s/ ftuko
eohJ/ sK th T[; dk fJjh noE fBebdk j?. n?i{e/PB Ppd b?fNB GkPk d/ n?i{e/Nw
(Educatum) Ppd s'A pfDnk j? ns/ n?i{e/Nw Ppd T[;h GkPk d/ J/ (E) ns/ v:{e' (Duco) d'
PpdK s'A fwb e/ pfDnk j?. J/ dk noE j?^nzdo s'A ns/ v:{e' dk noE j?^nZr/ tXkT[Dk,
fJ; bJh n?i{e/PB dk noE j'fJnk^pZu/ dh nzdo{Bh PeshnK B{z pkjo tZb gqrN eoBk.
1H1 f;Zfynk dk noE ns/ gfoGkPk
(Meaning and Definition of Education)
f;Zfynk wB[Zyh ftek; dk w{b ;kXB j?. fJ; d/ d[nkok wB[Zy dhnK iBwiks PeshnK dk
ftek;, T[; d/ frnkB ns/ ebk^e"Pb ftZu tkXk ns/ fttjko ftZu gfotosB ehsk iKdk j?
ns/ T[;B{z ;ZfGn, ;z;feqs, :'r Bkrfoe pDkfJnk iKdk j?. ns/ fJj ekoi wB[Zy d/ iBw s'A
jh nkozG j' iKdk j?. pZu/ d/ iBw d/ e[ZM fdB pknd jh T[; d/ wksk^fgsk ns/ gfotko d/
j'o w?Apo T[; B{z ;[BDk ns/ p'bDk f;ykT[D bZrd/ jB. id'A pZuk e[ZM tZvk j[zdk j? sK T[; B{z^
p?mD, uZbD^fcoB, ykD^ghD ns/ ;wkfie nkuoD dhnK ftXhnK f;ykJhnK ikD bZrdhnK
jB. id'A T[; fszB^uko ;kb dk j[zdk j? sK T[; B{z gVQBk^fbyDk f;ykT[D bZrd/ jB. fJ;h
T[wo s/ T[; B{z ftfdnkb/ G/iDk nkozG ehsk iKdk j?. ftfdnkb/ ftZu T[; dh f;Zfynk pj[s
:'iBkpZX Yzr Bkb uZbdh j?. ftfdnkb/ d/ Bkb^Bkb T[; B{z gfotko ns/ ;w[dkfJ ftZu th
e[ZM Bk e[ZM f;ykfJnk iKdk ofjzdk j? ns/ f;ZyD^f;ykT[D dk fJj eqw ftfdnkb/ SZvD d/
pknd th uZbdk ofjzdk j? ns/ ihtB Go uZbdk j?. ns/ ft;Eko Bkb d/yhJ/ sK fe;h ;wki
ftZu f;Zfynk dh fJj gqfefonk jw/PK uZbdh ofjzdh j?. nkgD/ n;b noE ftZu fe;h ;wki
ftZu jw/PK uZbD tkbh f;ZyD^f;ykT[D dh fJj :'iBkpZX gqfefonk jh f;Zfynk j?.
i/eo n;hA gq:'r dh fdqPNh Bkb d/yhJ/ sK f;Zfynk Ppd d' o{gK ftZu j[zdk j?^fJZe gqfefonk
o{g ftZu ns/ d{ik gqfefonk d/ Bshi/ d/ o{g ftZu. id'A n;hA efjzd/ jK fe T[; dh f;Zfynk
;[uko{ o{g Bkb uZb ojh j? sK fJZE/ f;Zfynk dk gq:'r gqfefonk o{g ftZu j? ns/ id'A n;hA
fJj efjzd/ jK fe T[; B/ T[Zu f;Zfynk gqkgs ehsh j? sK fJZE/ f;Zfynk Ppd dk gq:'r Bshi/ d/
o{g ftZu j?. gozs{ nkX[fBe f;ZfyT[whd;soh f;Zfynk B{z gqfefonk o{g ftZu jh ;theko eod/
jB. T[jBK dk soe j? fe fe;h th gqfefonk ftZu T[; dk Bshik sK Pkfwb j[zdk jh j?.
toswkB ftZu f;Zfynk gqfefonk d/ Bshi/ B{z frnkB, e"Pb ns/ fttjko gfotosB d/ o{g
ftZu ftnes ehsk iKdk j?.
fJ; f;Zfynk gqfefonk d/ ;o{g dh ftnkfynk eoB ftZu w{b G{fwek dkoPfBeK,
;wkiPk;sohnK, okiBhshPk;sohnK, noEPk;sohnK, wB'ftfrnkBeK ns/ ftfrnkBeK B/
fBGkJh j? ns/ fJBQK ;kfonK B/ f;Zfynk B{z nkgD/^nkgD/ fdqPNhe'DK s'A d/fynk^gofynk j? ns/
gfoGkfPs ehsk j?. fJZE/ n;hA fJjBK ;kfonK d/ fdqPNhe'DK dk ;zy/g toDB gq;s{s eoe/
fJjBK d/ d[nkok do;kJ/ sZEK d/ nXko s/ f;Zfynk d/ ;o{g B{z ;wMD ns/ T[; B{z gfoGkfPs
eoB dk :sB eoKr/.
f;Zfynk dh dkoPfBe XkoDk
dkoPfBeK dk ftuko^e/Ado wB[Zy j[zdk j?. fJj wB[Zy d/ n;b o{g B{z ikDB ns/ T[; d/ ihtB
dk nkyoh T[d/P fBPfus eoB dk :sB eod/ jB. wB[Zyh ihtB d/ nkyoh T[d/P dh gqkgsh
dk ;kXB^wkor fBPfus eoB ftZu jh dkoPfBeK dh o{uh j[zdh j? ns/ fJ; ;ko/ d/ frnkB ns/
f;ybkJh d/ bJh fJj f;Zfynk B{z io{oh wzBd/ jB. fJ; soQK dkoPfBeK dh fdqPNh s'A f;Zfynk
2 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY