Page 203 - DEDU506_SPECIAL_EDUCATION_PUNJABI

«¬’≈¬Δ-BB: ͤ«Û¡≈ ¡Â∂ ¡Í≈ËΔ Ïº⁄∂: Í«Ì≈Ù≈, ÍÃ’≈, ¡«ÌÒ’Ù‰

‘ΩÒΔ ‘ÀÕ Í«Í’ÚÂ≈ ¿∞Ó ¡Ω√ ÚÒØ∫ «‹¡≈Á≈ ‘ÀÕ ¿∞‘ «¬√ Ú◊ «Úº⁄ Úº÷ ‘Ø √’Á≈ ‘ÀÕ ¿∞‘ «Ú’«√ È؇
‘Ø √’Á≈ ‘À ’∞ºfi ¡√≈Ó≈«‹’ ‹ª ¡Úª¤ÈΔ¬∂ Òº¤‰Õ ¿∞‘ ¡≈͉∂ √≈ÊΔ¡ª Á∂ È≈Ò ◊ΔÏ √Ó≈ÔØ‹È ‘ÀÕ
D. «Ú«Á¡’ ¡«ÌÒ’Ù‰: «√º«÷¡≈ ÍÃ≈ÍÂΔ ¡Â∂ √’±Ò Á∂ ÍØ◊≈Ó «Úº⁄ Ì≈◊ ÒÀ‰ Á∂ ͤÛ∂ Ϻ⁄Δ¡ª Á∂

Ï∞«È¡≈ÁΔ ◊∞‰ªÕ ¿∞‘ «Ú«Á¡’ Âº’Δ «Úº⁄ Ú◊ Á∂ È≈Ò Â≈ÒÓ∂Ò È‘Δ∫ ’ √º’Á∂ ‘ÀÕ ¿∞‘ ’ ‘∂ ‘À
√≈∂ ӘӱȪ «Úº⁄ «¬º’ «ÚÙ≈ «Úº⁄ ◊ΔÏ ‹ª ÷≈Ï ‘Ø √’Á≈ ‘ÀÕ ¿∞‘ ÚΔ ÿ ’≈‹ ’‰ «Úº⁄ ◊ΔÏ
‘À ‹ª Ú◊ ¡√≈«¬ÈÓ∂∫‡Õ ¿∞‘ «√«÷¡’ ¡Â∂ ‹Ó≈ «Úº⁄ ◊ΔÏ Ì≈◊ΔÁ≈Δ Á∂ È≈Ò ◊ΔÏ ◊ºÒÏ≈ ‘À
◊ÂΔ«ÚËΔ¡ªÕ ¿∞‘ ÿº‡ ¿∞ÍÒÏËΔ ‘≈√Ò ’‰ ¡Â∂ ÍΔ«÷¡≈ ¡Â∂ Ú◊ ÍÃΔ«÷¡≈ «Úº⁄ ’Ó‹Ø ‘ÀÕ

BB.C ͤÛ∂ Ϻ⁄Δ¡ª ÁΔ ÍÃ’≈ (Types of Backward Children)

‹Ø Ó√ÂÙ’ Á∂ Òº¤‰ «Ú÷≈¿∞‰ Á∂: «¬‘ ͤÛ∂ Ϻ⁄Δ¡ª ˘ «ÂøÈ Ù∂‰Δ¡ª «Úº⁄ º«÷¡≈ ‹≈ √’Á≈ ‘À È∞’√≈È ‹ª
Â∑ª √È≈«¬«Ú’ ÿ≈‡≈ (Ú∂÷Á∂ ‘È ¡Â∂ ÙÏÁª ˘ Í«Û∑¡≈ ‘À, Ò∂«’È ÚÒØ∫ È‘Δ∫ ’«‘ √’Á≈ «’ «¬‘ ’Δ ’ √º’Á∂

‘È ÓÂÒºÏ ÙÏÁ ˘ √‘È ’ √º’Á∂ ‘È, Ò∂«’È ¿∞È∑ª Á∂ ÓÂÒºÏ √∞‰ √º’Á∂ ‘È ¡Â∂ ÙÏÁª ˘ Ú∂÷Á∂ ‘È, Ò∂«’È
«Ò÷‰ Ò¬Δ È‘Δ∫ ’ √º’Á∂ ‘È) È‘Δ∫ ’ √º’Á∂Õ ¿∞«⁄ ¿∞√≈Δ «Úº⁄ ¡ÍÃÌ≈«Ú √øÚ∂ÁΔ (Ș ‹ª √∞‰È)
√Óº◊Δ ¡Â∂ ‘ºÊ Á∂ ÚÂØ √≈Ê’ √øÿª «¬√ Ó≈ÓÒ∂ «Úº⁄ √’≈≈ÂÓ’ ÈÂΔ‹≈ ¿∞Í‹Õ «ÍØ‡ ÚÒØ∫ ÍÂ≈ ⁄ºÒÁ≈ ‘À
’∞ºfi Ϻ«⁄¡ª ‹ª ª ·Δ’ ÓÈÓ≈ÈΔ ¿∞È∑ª Á∂ α‘Â≈ ÚÒØ∫ ÏÁÒÈ Ò¬Δ ‹ª «¬º’ «ÚÌ≈‹È Ó±Ò≈Ê Ò¬Δ Ó‹Ï±

’ΔÂ≈ «◊¡≈ ‘À (ÍÃÌ∞ÂÚ ’≈√‚ È∂Â ‘ºÊ), Ô≈ÈΔ, ¿∞‘ «¬º’ ÷ºÏ∂ √øÂ∞«ÒÂÂ≈ Á∂ È≈Ò «¬º’ ·Δ’ ÍÌ≈ÚΔ ‘À ‹ª
Ë≈È≈ ¡Â∂ ¿∞È∑ª Á∂ ÷ºÏ∂ Í≈√∂ ¡Â∂Á≈Úª¡º÷ª Á∂ Ó≈«Ë¡Ó ÚÒØ∫ ⁄Δ˜ Á∂ √±Í «Úº⁄ ¡øÂÕ «¬‘ ÒØ’ª ˘ «Í¡≈≈ ‘À
Ó∞„ÒΔ ÍÛ∑È≈ «Ú’Òª◊Â≈ Á∂ ±Í «Úº⁄ ‹≈‰Á∂ ‘ÈÕ
ÒÈ Ϻ⁄Δ¡ª ‘ΩÒΔ: ¡È∞√øË≈È Ú÷≈«¬¡≈ ‘À «’ «ÚÙ∂Ù ÍÛ∑È∂ «Ú’Òª◊ («‚√Ò∂’«√¡≈) «Úº⁄ Ú∂«÷¡≈ ‹ªÁ≈ ‘À

√’±Ò Ì≈ÚÈ≈ Ϻ⁄Δ¡ª ˘ ‹Ø ÏΩ«Ë’ «¬º’Ø «‹‘∂ ‘È Á∂ Ï≈∂ «Úº⁄ A@-AB ÎΔ√ÁΔÕ ¿∞‘ «¬º’ ◊ΔÏ Ì≈ÚÈ≈ ‘À
¡≈ÂÓ√øÓ≈È ¡Â∂ ’∞ºfi Ϻ⁄Δ¡ª ˘ ‘Ò’∂ ¡Ú√≈Á Á∂ Òº¤‰ «Ú÷≈Õ ¿∞‘ √ÓºÊ Ș ‘À, Ò∂«’È ¿∞È∑ª ÁΔ ÍÛ∑È∂
’‰ ÁΔ √ÓºÊ≈ ÚÒØ∫ ÓøÁ ‘ÀÕ ¡≈Ó ÂΩ ¿∞μÂ∂ «¬√ «Ú’Òª◊Â≈ «‹¡≈Á≈ Ò‚’Δ¡ª ÁΔ Â∞Ò‰≈ «Úº⁄ Ó∞ø‚∂ «Úº⁄
√ͺه ‘ÀÕ Ï‘∞ ¡’√, «¬√ Ϻ⁄Δ¡ª Á∂ √Δ Á∂ ¡ø◊ª ÁΔ ¡≈Á ‘∂Î∂ «Úº⁄ ÂÈ≈Ú Á∂ Òº¤‰ «Ú÷≈¿∞‰ Á∂

Ò¬Δ, ¡Â∂ Í«‘Ò’≈ √∞Ì≈¡Õ «¬√ Ϻ⁄Δ¡ª ˘, Ô≈Áª, ¡’√ ’Δ ’øÓ Á∂ «ÏȪ ÙÏÁ ‹ª √ø«÷¡≈Úª ‹≈Á± ¿∞‘
ÚÂÈΔ ’ ‘∂ ‘À ‹ª «¬º’ «◊‰ÂΔ Ì≈ÚÈ≈ ’ ‘Δ ‘ÀÕ

√ÚÀ Ó∞Òª’‰ (Self-Assessment)

A. ÷≈ÒΔ √Ê≈Ȫ ÁΔ Í±ÂΔ:
(i) ͤ«Û¡≈ Ϻ⁄∂ ˘ «¬º’ «Ú«Á¡’ «‹√Á≈ Ì≈◊ÎÒ ‘À .................... ‹ª ‘∂·ªÕ

(ii) ................ ¡√≈Ó≈«‹’ √∞Ì≈¡ Ϻ⁄Δ¡ª ˘, ‹Ø «¬º’Ø «‹‘∂ ÚÒØ∫ ÿº‡ ⁄Ó ÈØ’ ¿∞μÂ∂ ‘È √≈Ó≈‹’ √Â∂
Á∂ Úø‚Õ
(iii) Ó≈È«√’ ¿∞Ó ͤÛ∂ Ϻ⁄∂ ¿∞√ÁΔ Â∞Ò‰≈ «Úº⁄ ¤Ø‡∂ ‘À .......................... ¿∞ÓÕ

(iv) Ϻ⁄Δ¡ª ˘ ‹Ø ¡·≈ª √≈Ò ÁΔ ¿∞Ó ÚÒØ∫ ‘∂·ª ‹≈«‰¡≈ ‹ªÁ≈ ‘À................
(v) «Íº¤Û∂͉ Á≈ ÍÃÓ∞º÷ ÷∂Â ÷∞«Î¡≈ ‘À, ¿∞È∑ª Á∂ .................. ¡Ω√ ÚÒØ∫ ÿº‡ ‘ÀÕ

LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY 195