Page 329 - DHIN401_HINDI_SAHITYA_KA_ITIHAAS

bdkbZ 27 % x| lkfgR; dh vU; fo/k,¡μjs[kkfp=k] thouh] laLej.k dk fodkl

jek'kadj 'kekZ Ñr ^usiksfy;u cksuk ikVZ dk thou&pfj=k* vkfnA blosQ vfrfjDr bZlkbZ fe'kufj;ksa }kjk uksV
fy[kh xbZ oqQN thofu;k¡ rFkk thofu;ksa osQ oqQN vuqokn Hkkjrsanq&;qx osQ thouh lkfgR; osQ varxZr gSaA
vkjfEHkd iz;kl gksus osQ dkj.k bl ;qx dh thofu;ksa esa 'kq"drk dh ek=kk vfèkd gS vkSj thou esa
pfj=kksfpr&vkSnkR; ,oa dykRedrk dk vHkko gSA MkW- gjn;ky osQ 'kCnksa esa ^^Hkkjrsanq&;qx esa ftu yksxksa
dh thofu;k¡ fy[kh xb±] muesa izkphu HkDr] dfo] lar] èkkfeZd usrk] ns'kh&fons'kh jktk&jkfu;ksa]
ns'k&fons'k osQ egkiq#"kksa vkSj ledkyhu lkfgR;dkj vkfn vkrs gSaA bu thofu;ksa eas èkkfeZd Hkko ls
fy[kh x;h thofu;ksa dks NksM+dj 'ks"k thofu;ksa esa dykRedrk dk vHkko gSA buesa pfjr&uk;dksa osQ
thou dh frfFk;ksa] ?kVukvksa vkfn dks rF;kRed <ax ls izLrqr Hkj dj fn;k x;k gSA**
2- f}osnh&;qxμbl ;qx esa thouh&lkfgR; ys[ku dh fn'kk esa larks"ktud fodkl gqvk vkSj ;g ijaijk
mÙkjksÙkj fodkl osQ iFk ij c<+rh jghA f}osnh&;qx okLro esa lekt&lqèkkj vkSj jk"Vªh; vkanksyu dk
;qx FkkA bl ;qx esa jk"Vªoknh usrkvksa] ns'k&HkDrksa] lekt&lqèkkjdksa] egkiq#"kksa dh thofu;k¡ i;kZIr ek=kk
esa fy[kh x;haA f}osnh&;qx esa Lokeh n;kuan] jkeÑ".k ijegal rFkk foosdkuan ij thouh fy[kus okyksa
osQ oqQN izeq[k uke gSaμjke foykl] ^'kkjnk*] ^n;kjke] vf[kykuan 'kekZ] lR;kuan Lokeh vkfn
eUeFkukFk Ñr ^xq#ukud*] jkeukjk;.k feJ Ñr ^egkRek bZlk*] lqanj yky Ñr ^gtjr eqgEen*]
izsepan Ñr ^nqxkZnkl*] cynso mikè;k; Ñr ^'kadjkpk;Z vkfn f}osnh&;qx dh egÙoiw.kZ thofu;k¡ gSaA
vLrq] bl ;qx esa fyf[kr thofu;ksa dh Hkk"kk ifj"Ñr gS] rF;ksa esa izekf.kdrk gS vkSj Hkkjrsanq&;qx dh
vis{kk buesa lkfgfR;drk dh ek=kk vfèkd gSA

uksV~l ik'pkR; izHkko osQ iQyLo:i vU; x|&fo/kvksa dh Hkk¡fr fganh esa thouh fy[kus dh ijaijk
dk vkjaHk Hkh Hkkjrsanq&;qx ls gksrk gSA

3- izko~Q&Lokra=;&;qxμf}osnh&;qx dh lekfIr osQ ckn vkSj Lora=krk izkfIr ls iwoZ dh vofèk dks
izko~Q&Lokra=;&;qx dh laKk nh x;h gSA Hkkjrh; bfrgkl dk ;g ;qx vfr egÙoiw.kZ gSA bl ;qx esa
ys[kdksa us jk"Vª&HkfDr ,oa Lora=krk&izse ls ;qDr vkSj jktuhfr ijd thofu;k¡ fy[khaA eUeFkukFk xqIr
Ñr ^panz'ks[kj vktkn*] NfoukFk ik.Ms; Ñr ^usrkth lqHkk"kpanz cksl*] jkeo`{k csuhiqjh Ñr ^t; izdk'k
ukjk;.k*] nsojkt feJ Ñr ^jktf"kZ V.Mu*] lhrkjke prqosZnh Ñr ^egkeuk ekyoh;*] nsohnÙk 'kkL=kh
Ñr ^x.ks'k 'kadj fo|kFkhZ*] gfjHkkmQ mikè;k; Ñr ^teukyky ctkt*] cyjkt eèkksd Ñr ^';kek
izlkn eq[kthZ*] eqoqaQnhyky oekZ Ñr ^deZohj xk¡èkh*] MkW- laiw.kkZuan Ñr ^deZohj xk¡èkh*] txnh'k >k
^foey* Ñr ^ekSykuk vcqy dyke vktkn* vkfn bl ;qx dh egÙoiw.kZ thofu;k¡ gSaA blosQ vfrfjDr
bl ;qx esa vaxzsth rFkk vU; Hkk"kkvksa esa fy[kh gqbZ thofu;ksa dk ¯gnh vuqokn Hkh gqvkA ^^bl ;qx esa
,d vksj xk¡èkh th osQ usr`Ro esa dkaxzsl v¯glkRed yM+kbZ yM+ jgh Fkh] nwljh vksj ozQkafrdkjh ;qok oxZ
izk.kksa dks gFksyh ij ysdj Hkkjr&ekrk dks Lora=k djkus osQ fy, la?k"kZjr FksA ,sls le; esa lekt dks
ozQkafrdkfj;ksa] ns'k&HkDrksa ls izsj.kk izkIr djus dh vko';drk FkhA blfy, ys[kdksa us ns'k&izsfe;ksa]
cfynkfu;ksa dh thouh fy[kdj mDr vko';drk dh iwfrZ dhA**
4- Lokra=;ksÙkj&;qxμizko~Q&Lokra=;&;qx osQ ckn Lokèkhu Hkkjr ns'k esa fyf[kr thouh&lkfgR; dks
vkèkqfud ;qx dk thouh lkfgR; Hkh dgrs gSaA vkt Hkh thouh&lkfgR; osQ HkaMkj.k esa fujarj Jho`f¼
gks jgh gSA MkW- jkeofykl 'kekZ] fo".kq izHkkdj] ve`rjk;] 'kkafr tks'kh] MkW- Hkxorh izlkn flag]
f'kolkxj feJ] Jh 'kksHkkdkar] y{ehukjk;.k yky vkfn bl ;qx osQ egÙoiw.kZ thouh&ys[kd gSA MkW-
jkefoykl 'kekZ fyf[kr ^fujkyk dh lkfgR;&lkèkuk*] 'kkafr tks'kh fyf[kr ^lqfe=kkuanu iar&thou vkSj

LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY 323