Page 17 - DHIS101_HISTORY_OF_ANCIENT_INDIA_UPTO_1000_A.D_PUNJABI

Íz≈⁄∆È Ì≈ Á≈ «¬«Â‘≈√

È؇ «Úæ⁄ ’Ê≈Úª ˘ «¬√ „ø◊ È≈Ò Í∂Ù ’∆Â≈ «◊¡≈ ˛, «‹√ È≈Ò «¬«Â‘≈√’≈ ˘ ÂæÊ «¬’æ·∂ ’È «Úæ⁄ ÓπÙ«’Ò
È‘ƒ ‘πøÁ∆Õ ¡⁄≈«¡≈◊ √»Â «Úæ⁄ ‹ÀÈ «Ì’Ù»¡ª Á∂ ¡≈⁄≈ «ÈÔÓª Á≈ Úȉ ˛Õ Í««ÙÙ‡ ÍÚÈ Á∆ ⁄È≈
¡⁄≈«¡≈ ‘∂Ó ⁄øÁ È∂ ’∆Â∆Õ Ó‘≈Ú∆ √Ú≈Ó∆ Á∂ √Ó∂∫ ÂØ∫ ≈«‹¡ª ¡Â∂ ‹ÀÈ √Ó≈‡ª Á≈ «Ú√Ê≈Í»Ú’ Úȉ
«¬√ ◊ÃøÊ «Úæ⁄ «ÓÒÁ≈ ˛Õ ¡ÙØ’ Á≈ ÍØÂ √øÍÃÂ∆ (⁄øÁ ◊πÍ Á»√≈) ‹ÀÈ ¡Â∂ «¬√ Á≈ Úȉ «¬√ ◊ÃøÊ «Úæ⁄ ¡Â∂
‘Ø ‹ÀÈ ◊Ãøʪ «Úæ⁄ «ÓÒÁ≈ ˛Õ ÌæÁ Ï≈‘» ⁄«æÂ «Úæ⁄ √Ó≈‡ √øÍÃÂ∆ Á∂ ◊π» ¡⁄≈«¡≈ ÓÁ Ï≈‘» Á≈ ⁄«æÂ ˛Õ
‹ÀÈ ¡≈◊ÓÈ ◊Ãøʪ «Úæ⁄ AB ¡ø◊ª Á≈ ÍÃÓπæ÷ √Ê≈È ˛Õ

(Ï) ÒΩ«’’ √≈«‘ (secular Literature)- Íπ≈‰∂ Ì≈ Á∂ «¬«Â‘≈√ Á∂ √Ø «Úæ⁄ ÒΩ«’’ ‹ª ËÓ∂Â √≈«‘Â
Á≈ Ú∆ ¡Í‰≈ √Ê≈È ˛Õ «¬√ √≈∂ √≈«‘ ˘ «ÂøÈ «‘æ«√¡ª «Úæ⁄ ÍÃ◊‡ ’∆Â≈ ‹≈ √’Á≈ ˛-

(’) √≈«‘Â’ ◊ÃøÊ, (÷) «¬«Â‘≈«√’ ◊ÃøÊ ¡Â∂ (◊) ‹∆ÚÈ ⁄«æÂÕ
(’) √≈«‘Â’ ◊ÃøÊ (Literary Works)- ÍÃ≈⁄∆È Ì≈Â∆ √≈«‘ ¡«‹‘∂ ◊Ãøʪ Á≈ Ìø‚≈ ˛ ‹Ø «¬«Â‘≈√ Á∆
«ÁzÙ‡∆ È≈Ò Ï‘π ӑæÂÚÍ»È ‘ÈÕ ÍÂø‹ÒΔ ÁΔ Ó‘≈Ì≈Ù≈ Ùπø◊ ÚøÙ Á∂ Ùπ»¡≈Â∆ √Ó∂∫ Á∆ ‹≈‰’≈∆
«ÁøÁ≈ ˛Õ ÓΩ«¡≈ ÚøÙ Á≈ Úȉ Í≈«È‰∆ Á∂ ¡Ù‡≈«Ë¡≈¬Δ ÂØ∫ «ÓÒÁ≈ ˛Õ «¬√ Â∑ª ⁄≈¨«’¡≈ ÚøÙ
√Ó≈‡ «Ú’Ó≈’ Á∂Ú Á∆ ÍÃÙø√≈ «Úæ⁄ «⁄ «ÚÒ‘‰ Á≈ «Ú’Ó≈’ Á∂Ú ⁄«æÂ ¿π√ √Ó∂∫ Á∆¡ª ÍÃÓπæ÷
ÿ‡È≈Úª Á≈ Úȉ Í∂Ù ’Á≈ ˛Õ Ùπø◊ ’≈Ò∆È Ì≈ Á∆ ≈‹È∆«Â’ ÁÙ≈ Á≈ Úȉ ’≈Ò∆ Á≈√ Á≈
Ó≈ÒÚΔ’≈«◊È«ÓÂ ÂØ∫ Ú∆ ÍÃ≈Í ‘πøÁ≈ ˛Õ ÈøÁ ÚøÙ Á∂ ¡ø«ÂÓ √Ó∂∫ ¡Â∂ ÓΩ«¡≈ ÚøÙ Á∂ Ùπ»¡≈Â∆ √Ó∂∫ Á∆
≈‹È∆«Â’ ÁÙ≈ Á≈ ⁄«æÂ «ÚÙ≈÷Á Á∂ ÓπÁ≈’Ù È≈‡’ ÂØ∫ «ÓÒÁ≈ ˛Õ Áø‚Δ ÁΔ ÁÙ≈ ’πÓ≈ ⁄ΔÂÓ
Á∂ Ó≈«Ë¡Ó ÂØ∫ GÚƒ ÙÂ≈ÏÁΔ «Úæ⁄ ÏπæË ËÓ Á∆ ¿πÈÂ∆ Á≈ «⁄æÂ Í∂Ù ’∆Â≈ «◊¡≈ ˛Õ «¬√ √ÏøË «Úæ⁄
≈‹∂ÙÚ Á≈ ÍÃÏøË ’ØÙ, √ØÓ∂ÙÚ Á∆ «¥Â∆’ØÓÁ∆ ¡Â∂ ¡∆«√øÿ Á∆ √π’π √ø’∆ÂÈ Ó‘æÂÚÍ»È ‘ÈÕ
(÷) «¬«Â‘≈«√’ ◊ÃøÊ- «¬«Â‘≈«√’ ◊Ãøʪ «Úæ⁄ √Ì ÂØ∫ «˜¡≈Á≈ Ó‘æÂÚÍ»È ¡Â∂ ÌØ√∂ÔØ◊ ’؇«Ò¡≈ Á≈ ¡Ê
Ù≈√Â ˛Õ «¬√ «Úæ⁄ √Ó≈‡ ⁄øÁ ◊πÍ Á∂ Ó‘≈ ÓøÂ∆ ⁄≈‰«’¡≈ È∂ ¿π√ √Ó∂∫ Á∆ ≈‹È∆«Â’ √«ÊÂ∆,
Ù≈√È ÍæÁÂ∆ ¡Â∂ √Ó≈«‹’, ¡≈«Ê’ ¡Â∂ Ë≈«Ó’ ‹∆ÚÈ Á≈ «Ú√Ê≈Í»Ú’ Úȉ Í∂Ù ’∆Â≈ ˛Õ
Á»√≈ Ó‘æÂÚÍ»È ◊ÃøÊ ’ÙÓ∆∆ Í≥«‚ ’«Ò¡≈‰ Á∆ ≈‹Âzø◊‰Δ ˛Õ «¬√ «Úæ⁄ ’ÙÓ∆ Á∂ ABÚ∆∫ √Á∆ Á∂
Á«Ó¡≈È Á∂ «¬«Â‘≈√ ”Â∂ √Óπ«⁄ ⁄≈ȉ≈ ÍÀ∫Á≈ ˛Õ Ï≈‰Ìæ‡ «⁄ ‘Ù ⁄«æÂ Á≈ Ú∆ Ï‘π «¬«Â‘≈«√’
Ó‘æÂÚ ˛, «¬√ «Úæ⁄ GÚ∆∫ √Á∆ Á∂ «¬«Â‘≈√ ˘ ⁄«æÂ ’∆Â≈ «◊¡≈ ˛Õ Áæ÷‰ Ì≈ Á∂ ≈‹ª Á≈ Úȉ
Â≈«ÓÒ ¡Â∂ Íz≈¥Â Ì≈Ù≈Úª «Úæ⁄ «Ò÷Â∆ ◊zßÊ≈ ”⁄ «ÓÒÁ≈ ˛Õ Íz≈¥Â Ì≈Ù≈ Á∂ Ú≈’ÍÂΔ È≈Ò «⁄ ◊ßÊ
◊Ω‚Ú‘Ø «Úæ⁄ ’ÈΩ‹ È∂Ù ÔÙ≈ÚÓ≈ Á∂ Ù≈√È ’≈Ò Á≈ Úȉ ˛Õ
(◊) ‹ΔÚÈ ⁄«æÂ- Ï≈‰ Á∂ ‘Ù ⁄«æÂ «Úæ⁄ ‘Ù’≈Ò∆È Ì≈Â, √ßË≈«¬¡≈’ ÈßÁΔ Á∂ ≈Ó ⁄«æÂ «Úæ⁄
Í≈Ò ÚßÙ Á≈ Úȉ, ¡≈ÈßÁ Ìæ‡ Á∂ ÏæÒ≈Ò ⁄«æÂ «Úæ⁄ √ÀÈ ÚßÙ Á≈ Úȉ ¡Â∂ ‹ÀÈßÁ Á∆ «ÍzÊÚ∆≈‹
«‹æ ¡Â∂ ⁄ßÁ ÏÁ≈¬∆ Á≈ «ÍzÊÚ∆≈‹ ≈√Ø ÂæÂ’≈Ò∆È Ì≈ Á∆ ≈‹È∆«Â’ √«ÊÂ∆ Á∂ Úȉ Á∂
Ò¬∆ Ó‘æÂÚͱÈ ‘ÈÕ «¬√∂ Â∑ª «Ú¥Óª’ Á∂Ú ⁄«æÂ «Úæ⁄ ⁄≈Ò±«’¡≈ ÚßÙ Á≈ Úȉ ’∆Â≈ «◊¡≈ ˛Õ
ÈÚ√≈‘√ª’ ⁄«æÂ «Úæ⁄ ÍÃÓ≈ ÚßÙ Á≈ «¬«Â‘≈√ «ÓÒÁ≈ ˛Õ

iii. «ÚÁ∂ÙΔ Ô≈ÂΔ¡ª Á∂ «Ïª (Accounts of foreign travellers)
Íz≈⁄∆È Ì≈ Á∂ «¬«Â‘≈√ Á∆ ‹≈‰’≈∆ Á∂ Ò¬∆ Ì≈ «Úæ⁄ ¡≈¬∂ «ÚÁ∂Ù∆ Ô≈Â∆¡ª Á≈ Úȉ Ú∆ «ÚÙ∂Ù
Ó‘æÂÚͱÈ ˛Õ «¬È∑ª «ÚÁ∂Ù∆¡ª ÂØ∫ Ì≈ Á∆ ÚË∂∂ ÍzÌ≈ÚÙ≈Ò∆ ÍzÙß√≈ È‘∆∫ ’∆Â∆ ‹≈ √’Á∆Õ ¿πÈ∑ª Á∂ Úȉ
«˜¡≈Á≈Â √≈Î «Á÷≈¬∆ «ÁßÁ∂ ‘È Í Ì≈Â∆ √Ó≈‹ ¡Â∂ ¿π√ Á∆ Ì≈Ù≈ Á∆ ‹≈‰’≈∆ È≈ ‘؉ Á∂ ’≈È ¿πÈ∑ª È∂ ’πfi
√Ê≈Ȫ ”Â∂ ’≈ÒÍ«È’ ◊æÒª Ú∆ «Ò÷∆¡ª ‘ÈÕ ’πæÒ «ÓÒ≈ ’∂ «¬‘ «Ïª Ì≈Â∆ «¬«Â‘≈√ Á∂ Ò¬∆ Ó‘æÂÚͱÈ
‘ÈÕ «¬È∑ª Ô≈Â∆¡ª «Úæ⁄ (’) «¬≈ÈΔ (÷) Ô±È≈ÈΔ (◊) ⁄ΔÈΔ ¡Â∂ (ÿ) Óπ√ÒÓ≈È Ô≈ÂΔ¡ª Á∂ «Ïª «ÓÒÁ∂
‘È, ‹Ø ¿π√ √Ó∂∫ Á∆ Ì≈ Á∆ √«ÊÂ∆ Á≈ √‹∆Ú «⁄æÂ ÓΩ‹±Á ’Á∂ ‘ÈÕ
(’) «¬≈ÈΔ Ô≈ÂΔ- ‹ÁØ∫ Ì≈ Á∆ √«ÓzË∆ Á∆ ⁄⁄≈ Íæ¤Ó∆ Á∂Ù≈ «Úæ⁄ ˜Ø-ÙØ È≈Ò ‘؉ Òæ◊∆ ª «¬≈È
Á∂ ≈‹≈ È∂ ¬∆. ͱÚ FÚ∆∫ √Á∆ Á∂ Ùπ± «Úæ⁄ √’≈«¬ÒÀ’√ È≈Ó Á∂ «ÚÁÚ≈È ˘ Ì≈ Ì∂«‹¡≈, ¿π√ È∂ √ÀÈ≈
√Ó∂ Ì≈ ¡≈ ’∂ «¬æÊ∂ Á∆ Ìπ◊Ω«Ò’ √«ÊÂ∆ Á≈ ¡«Ë¡ÀÈ ’∆Â≈Õ ¿π√ Á≈ Ì≈ «Ïª ÏÛ≈ Ø⁄’ ˛Õ
«¬ßÈ≈ ‘∆ È‘∆∫ «¬≈È Á∂ √Ó≈‡ ‚∂∆¡È È∂ Ú∆ Ì≈ «Úæ⁄ Ò∂÷ «Ò÷∂ ‘ÈÕ «¬È∑ª Ò∂÷ª È≈Ò Ì≈ ¡Â∂

10 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY