Page 280 - DPOL101_Political Theory

«¬’≈¬∆ñAD: √Ú‹È’ «‘æ ¡Â∂ ÒØ’ÂøÂ

‚≈‘Ò Ú«ÙÙ‡-Ú◊ Á∆ Ï‘πÒÂ≈ ¡Â∂ √Ó»‘ª Á∆ Ï‘πÒÂ≈ ˘ «¬’ ‘∆ Ș ÂØ∫ Á∂÷Á∂ ‘ÈÕ ¿πÈ∑ª ¡Èπ√≈ ‹È √Ë≈‰ È؇
⁄؉ª Á∆ Íë’«¡≈ ¡Â∂ √Ó»‘ Íë’«¡≈ ÁØÚª «Úæ⁄ Ì≈◊ ÒÀ∫Á∂ ‘ÈÕ «¬√ Â∑ª Á∂ ÒØ’ÂøÂ, «‹√ ˘ ‚≈‘Ò ÍØÒ∆¡≈’∆
Á≈ È≈Ó «ÁøÁ∂ ‘È, ”⁄ «È‰≈ ÒÀ‰ Á∂ ’¬∆ ’∂∫Á ‘πøÁ∂ ‘È, «‹Ú∂∫ ÚÍ≈’ √Ó»‘, ¿πÁÔØ◊ÍÂ∆ √Ó»‘, ؘ◊≈ √øÿ,
«’√≈Ȫ Á∂ √Ó»‘, ¿πÍÌØ◊Â≈, ≈‹È∆«Â’ È∂Â≈, Ú؇ ¡≈«Á ÂØ∫ «¬Ò≈Ú≈ Úæ÷-Úæ÷ ÍÃ’≈ Á∂ √ÓπÁ≈¬∂ ¡Â∂ √ø◊·È
Ú∆ √’≈ Á∆¡ª È∆Â∆¡ª ˘ ÍÃÌ≈«Ú ’È Á∆ ’Ø«ÙÙ ’Á∂ ‘ÈÕ «¬È∑ª «Úæ⁄Ø∫ ’ج∆ Ú∆ √Ó»‘ ¡≈͉∆¡ª Óø◊ª ˘
Í»∆ Â∑ª ÓÈÚ≈¿π‰ «Úæ⁄ √¯Ò È‘ƒ ‘πøÁ≈, ’πfi √ÓπÁ≈¬∂ Á»√«¡ª ÂØ∫ ÚË∂∂ Ù’Â∆Ù≈Ò∆ ¡Â∂ ÍÃÌ≈ÚÙ≈Ò∆ ‘Ø √’Á≈
‘ÈÕ ’πfi √Ó»‘ ¡«ÈÙ«⁄ È∆Â∆¡ª Á≈ «ÚØË ’È «Úæ⁄ √¯Ò ‘Ø ‹ªÁ∂ ‘ÈÕ ‚≈‘Ò ÒØ’ÂøÂ Á∆ «¬√ ÍØÒ∆¡≈’∆
Á∆ Ë≈È≈ ˘ «¬’ ¡«‹‘∆ ≈‹È∆«Â’ «ÚÚ√Ê≈ Áæ√Á∂ ‘È, «‹√ «Úæ⁄ ‹È√ø«÷¡≈ Á∂ √≈∂ √◊Ó ¡Â∂ ‹≈«¬˜
√ÓπÁ≈¬∂ «È‰≈ Íë’«¡≈ Á∂ Ó‘æÂÚÍ»È √∆Ó≈ «Úæ⁄ ¡≈͉∆ ◊æÒ ’«‘‰ Á∆ √ÓæÊ≈ æ÷Á∂ ‘ÈÕ ÍØÒ∆¡≈’∆-
ÒØ’ÂøÂ «Úæ⁄ Ù≈√È ÿæ‡ «◊‰Â∆ √Ó»‘ª Áπ¡≈≈ ‘πøÁ≈ ˛Õ
‚≈‘Ò Á∂ ¡Èπ√≈ √Ó’≈Ò∆È ÍË≈ª«Âz’ «ÚÚ√Ê≈Úª «Úæ⁄ Ú«ÙÙ‡-Ú◊ Á∆ √Ê≈ÍÈ≈ √πÌ≈«Ú’ ˛, ÍÃø» ¿π‘
“Ù’Â∆ Ú«ÙÙ‡-Ú◊” (Power Elite) ¡Â∂ “Ù≈√’-Ú◊” (Ruling Elite) ÁØÚª Ë≈È≈Úª ˘ ¡√Ú∆’≈ ’ «ÁøÁ∂
‘ÈÕ ¡≈͉∆ Íπ√Â’ ‘Who Governs’ (‹Ø «È¿» ˛ÚÈ È◊ Á∂ «ÚÚ‘≈«’ ¡«Ë¡ÀÈ ”Â∂ ¡Ë≈« ˛) «Úæ⁄ ¿π‘
«¬√ ÈÂ∆‹∂ ”Â∂ Í‘πø⁄∂ «’ ‹ÁØ∫ ¿π‘ È◊ √ø√«¥«Â’ ¡Â∂ ¡≈«Ê’ ÷∂Âª «Úæ⁄ Ú«ÙÙ‡-Ú◊ Á∂ ’πfi √Ó»‘ª Áπ¡≈≈
Ù≈«√ ‘Ø «‘≈ √∆, ÂÁ ¿πÈ∑ª «Úæ⁄Ø∫ «’√∂ ˘ Ú∆ Ù≈√’ Ú◊ «’‘≈ ‹≈ √’Á≈ ˛Õ ¡Ó∆’≈ Á∂ √ÏøË ”⁄ ¿π‘ «Ò÷Á∂
‘È «’ «¬√ Á≈¡Ú∂ È≈Ò «’‘≈ ‹≈ √’Á≈ ˛ «’ «¬æÊ∂ ÍË≈ª«Âz’ ÍÃÂ∆√ÍÁ≈ ”Â∂ ¡Ë≈« ϑπÒÚ≈Á∆ Ú«ÙÙ‡-Ú◊
√Ó≈‹ Á∂ Úæ÷-Úæ÷ ÷∂Âª «Úæ⁄Ø∫ ¡≈™Á∂ ‘ÈÕ √’≈ Áπ¡≈≈ ω≈¬∂ ◊¬∂ ’≈˘È Í»ø‹∆, «Ó‘ÈÂ∆ ¡Â∂ ¡È∂’ª √Ó»‘ª
Á∆¡ª √ø◊«·Â Ù’Â∆¡ª «Ú⁄≈ √ÓfiΩÂ∂ Á≈ ÈÂ∆‹≈ ‘πøÁ∂ ‘ÈÕ ‘≈Òª«’ ÒØ’ÂøÂ ¡Â∂ Â≈È≈Ù≈‘∆ ÁØÚª «Úæ⁄ Ù≈√È
ÿæ‡ «◊‰Â∆ Á∂ ‘æÊ «Úæ⁄ ‘πøÁ≈ ˛, «Î Ú∆ ÍØÒ∆¡≈’∆ «Úæ⁄ «¬È∑ª ÿæ‡ «◊‰Â∆¡ª Á∆ √ø«÷¡≈, ¡’≈ ¡Â∂ «Ú«ÌøÈÂ≈
’≈¯∆ «Ú¡≈Í’ ‘πøÁ∆ ˛, ÂÁ «¬È∑ª Á∆¡ª Óø◊ª ¡Â∂ √’≈ ¡Â∂ ’≈˘È-«ÈÓ≈‰ ˘ ÍÃÌ≈«Ú ’Á∆ ˛Õ
Ï‘πÒÚ≈ÁΔ ÒØ’ÂøÂ ÁΔ¡ª «ÚÙ∂ÙÂ≈Úª (Characteristics of Pluralist Democracy)

¿πÍØ’Â ⁄⁄≈ Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ Ï‘πÒÚ≈Á∆ ÒØ’ÂøÂ Á∆¡ª ‘∂· «Ò÷∆¡ª «ÚÙ∂ÙÂ≈Úª ‘∂· «Ò÷∂ ¡Èπ√≈ ‘È :
A. Ï‘πÒÚ≈Á∆ ÒØ’ÂøÂ «¬’ ¡«‹‘∆ ≈‹È∆«Â’ «ÚÚ√Ê≈ ˛ ‹Ø ÍÃÂ∆√øÍÃÁ≈ÂÓ’ ÿæ‡ «◊‰Â∆¡ª Áπ¡≈≈
⁄Ò≈¬∆ ‹ªÁ∆ ˛, «’™«’ «¬È∑ª Á∂ ‘æʪ «Úæ⁄ ‘∆ ‹È √Ë≈‰ Á∆ ≈‹È∆«Â’ √πÂøÂÂ≈ √πæ«÷¡Â «‘
√’Á∆ ˛Õ

B «È‰≈ «ÈÓ≈‰ Á∆ Íë’«¡≈ «Úæ⁄ «’√∂ «¬’ «Ú¡’Â∆ ‹ª √Ó»‘ Á≈ ¡«Ë’≈ È‘ƒ ‘؉≈ ⁄≈‘∆Á≈,
Ù’Â∆ «Ú’∂∫«ÁzÂ, √ªfi∆, ÍÃÂ∆√ÍÃÁ≈ÂÓ’ ¡Â∂ Úø‚∆ ‘؉∆ ⁄≈‘∆Á∆ ˛Õ

C. Ù’Â∆ Á∂ ’∂∫Á∆’‰ ”Â∂ Ø’ Ò◊≈¿π‰ Ò¬∆ √’≈ Á∂ Úæ÷-Úæ÷ «ÚÌ≈◊ª, «‹Ú∂∫ «ÚË≈È Óø‚Ò,
’≈‹’≈‰∆, «È¡≈ Í≈«Ò’≈ ¡Â∂ ÈΩ’Ù≈‘∆ «Úæ⁄ Ï≈ÏÂ≈ ¡Â∂ √øÂπÒÈ (Checks and Balances)
‘؉≈ ⁄≈‘∆Á≈ ˛Õ
D. ≈‹ Á≈ ’ÂÚ √Ó≈‹ Á∂ Úæ÷-Úæ÷ √Ó»‘ª «Úæ⁄ √ÓfiΩÂ≈ ’Ú≈¿π‰≈ ¡Â∂ √ÈÓ≈È √Ê≈«Í ’È≈ ‘πøÁ≈
˛Õ
E. √Ó≈‹ «Úæ⁄ Ù’Â∆, ÍÃÌ≈Ú ¡Â∂ ÍÃÂ∆√ÍÁ≈ Á∂ Úæ÷-Úæ÷ ’∂∫Á ‘؉∂ ⁄≈‘∆Á∂ ‘È ¡Â∂ «¬È∑ª ’∂∫Áª ’ØÒ
«¬øÈ∂ √Ø ¡Â∂ √π«ÚË≈Úª ‘؉∆¡ª ⁄≈‘∆Á∆¡ª ‘È «’ ¿π‘ È∆Â∆-«ÈÓ≈‰ ˘ ÍÃÌ≈«Ú ’ √’‰Õ
F. «¬È∑ª Úæ÷-Úæ÷ √Ó»‘ª «Ú⁄’≈ ÍË≈ª«Âz’ Íë’«¡≈, È∆Â∆ «Ú’Òͪ Á∆¡ª √∆Ó≈Úª ¡Â∂ ≈‹È∆Â∆
Á∂ ’≈‹ ÷∂Â √ÏøË∆ ¡≈Ó √«‘ÓÂ∆ ‘؉∆ ⁄≈‘∆Á∆ ˛Õ

¡≈ÒØ⁄È≈ ¡Â∂ ÓπÒª’‰ (Criticism and Evaluation)

ÒØ’ÂøÂ Á≈ Ï‘πÒÚ≈Á∆ «√˪ «¬‘ ÓøÈ ’∂ ⁄æÒÁ≈ ˛ «’ √Ó»‘ Íë’«¡≈ Ï≈Ï «¬æ¤≈ ¡Â∂ Ï≈Ï «‘æ Á∆
ÍÃÂ∆«ÈËÂ≈ ’Á∆ ˛, ÂÁ ÏÀ∆ ‘ØÒ‚È Á≈ «Ú⁄≈ ˛ «’ «¬‘ «¬’ ◊Ò Ë≈È≈ ˛, «’™«’ «¬‘ ˜»∆ È‘ƒ «’
√Ó»‘ Á∆ «¬æ¤≈ ¡Â∂ «Ú¡’Â∆◊ «¬æ¤≈ «¬’ ‘∆ ‘ØÚ∂Õ «¬√ Á∂ ÁØ ’≈‰ ‘È, √Ì ÂØ∫ Í«‘Òª ª «¬‘ √Ø⁄‰≈ ‘∆

LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY 273