Page 117 - DPOL101_POLITICAL_THEORY_PUNJABI

≈‹È∆«Â’ «√˪Â

È؇ F. ÍÃÌ»√æÂ≈ ÁΔ Úø‚ ’È≈ ≈‹ ˘ ÈÙ‡ ’È≈ ˛ : Ï‘πÒÚ≈Á∆ ÍÃÌ»√æÂ≈ Á∆ Úø‚ ’Á∂ ‘È, ÍÃø» ÍÃÌ»√æÂ≈ Á∆ Úø‚
’È≈ ¿π√ ˘ ÈÙ‡ ’È≈ ˛Õ ÍÃÌ»√æÂ≈ «¬’ Í»È «¬’≈¬∆ ˛, «‹√ ˘ Úø«‚¡≈ È‘ƒ ‹≈ √’Á≈Õ ¡◊ ÍÃÌ»√æÂ≈ ˘
Úø«‚¡≈ ‹≈Ú∂ ª ≈‹ ÈÙ‡ ‘Ø ‹≈Ú∂◊≈Õ Ï‘πÒÚ≈Á∆¡ª Á≈ «√˪ ÏÛ≈ ¡ÈØ÷≈ ˛, «’™«’ «¬‘ ÍÃÌ»√æÂ≈ ˘ Úø‚‰≈
Ú∆ ⁄≈‘πøÁ∂ ‘È ¡Â∂ ≈‹ ˘ Ú∆ æ÷‰≈ ⁄≈‘πøÁ∂ ‘ÈÕ «¬‘ ÁØÚ∂∫ ◊æÒª «¬æ’Ø Ú≈ È‘ƒ ‘Ø √’Á∆¡ªÕ
G. √≈∂ «¬’æ· Ï≈Ï ÍæË Á∂ È‘ƒ ‘È : Ï‘πÒÚ≈Á Á∆ ¡≈ÒØ⁄È≈ «¬√ ¡Ë≈ ”Â∂ ’∆Â∆ ‹ªÁ∆ ˛ «’ «¬‘ √Ó≈‹
Á∂ √≈∂ ÓÀ∫Ïª ˘ Ï≈Ï ÍæË Á≈ ÓøÈÁ≈ ˛Õ ‘∂’ «¬’æ· ˘ ≈‹ Á∂ Ï≈Ï Óøȉ≈ Ï‘π Úæ‚∆ ÌπæÒ ˛Õ «ÚÙ∂Ù ’øÓª
’≈‰ ≈‹ Á∆ √«ÊÂ∆ Ú∆ ‘Ø «¬’æ·ª ÂØ∫ ¡Òæ◊ ¡Â∂ «ÚÙ∂Ù ‘πøÁ∆ ˛Õ ‚≈. ◊≈È (Garner) Á∂ ÙÏÁª «Úæ⁄ ““Úæ÷-
Úæ÷ ÙÃ∂‰∆¡ª ¡Â∂ Ú◊ª ˘ ¡Â∂ «¬’-Á»√∂ È≈Ò ÍÃÂ∆ÔØ◊Â≈ ’È Ú≈Ò∂ «¬’æ·ª ˘ √‘∆ Ó«Ô≈Á≈ «Úæ⁄ æ÷‰ Á≈
’øÓ ’’∂ ≈‹ «¬’ Ó‘æÂÚÍ»È √∂Ú≈ ’Á≈ ˛Õ ¿πÈ∑ª Á∂ «ÈøÂ «ÚØË∆ «‘æª Á≈ «È͇≈≈ ’È ¡Â∂ ¿πÈ∑ª Ó∂Ò
√Ê≈«Í ’È Ò¬∆ ≈‹ «¬’ «È‰≈È≈«¬’ Á≈ ’øÓ ’Á≈ ˛Õ””
H. «¬’æ·ª Á∂ ÓÀ∫Ïª ”Â∂ ˜πÒÓ Ø’‰ Ò¬Δ ≈‹ Á≈ √Ú¿πµ⁄ ‘؉≈ ˜»Δ ˛ : ¡◊ «¬’æ·ª ˘ Í»È ÂΩ ”Â∂ √πÂøÂÂ≈ Á∂
«ÁæÂ∆ ‹≈Ú∂ ª «¬’æ·ª Á∂ ÍÃÏøË’ ÓÀ∫Ïª ”Â∂ ˜πÒÓ ’È Òæ◊‰◊∂Õ «¬È∑ª «¬’æ·ª ˘ ÍÃÏøË’ª Á∂ ˜πÒÓª ÂØ∫ Ï⁄‰ Ò¬∆
«¬‘ ˜»∆ ˛ «’ ≈‹ ’ØÒ √Ú¿πµ⁄Â≈ ¡Â∂ ÍÃÌ»√æÂ≈ ‘ØÚ∂ ª «’ ≈‹ «¬’æ·ª ”Â∂ ’ø‡ØÒ ’ √’‰Õ ≈‹ «¬’æ·ª
˘ ¡≈͉∂ ’øÓª Á∂ «ÈÔÓª ¡Èπ√≈ ’È Ò¬∆ Ú⁄ÈÏæË ¡Â∂ ÓÀ∫Ïª Á∂ ¡«Ë’≈ª Á∆ æ«÷¡≈ ’ √’Á≈ ˛Õ

√Ú-ÓπÒª’‰ (Self Assessment)
‘∂· «Ò÷∂ ’ʪ «Úæ⁄ √‘∆/fi»· Áæ√Ø-
(State whether the following statements are True/False):
G. Ï‘πÒÚ≈Á «’√∂ «¬’ «ÚÁÚ≈È Á∆ Á∂‰ È‘ƒ ˛Õ
H. Ï‘πÒÚ≈Á∆ ÍÃÌ»√æÂ≈ ˘ Úø‚Á∂ ‘ÈÕ
I. ÍÃÌ»√æÂ≈ ˘ ≈‹ Á∆¡ª Á»√∆¡ª √ø√Ê≈Úª «Úæ⁄ Úø‚‰ È≈Ò ¡≈‹’Â≈ ¡Â∂ Áπ«ÚÚ√Ê≈ È‘ƒ ÎÀÒ∂◊∆Õ

E.B √≈ ¡øÙ (Summary)

J Ï‘πÒÚ≈Á Á∂ ¡Èπ√≈ ÍÃÌ»√æÂ≈ ≈‹ ’ØÒ È≈ ‘Ø ’∂ ≈‹ ¡Â∂ ¡È∂’ª «¬’æ·ª «Úæ⁄ Úø‚∆ ‘ج∆ ˛Õ «¬‘ ’∂ÚÒ
≈‹ Á∆ √øÍÂ∆ È‘ƒ ˛Õ

J Ï‘πÒÚ≈Á Á≈ «Ú’≈√, ‹Á «’ AIÚƒ √Á∆ Á∂ ¡ø ¡Â∂ B@Úƒ √Á∆ Á∂ Ùπ» «Úæ⁄ ‘Ø«¬¡≈ ˛, ÍÃø» «Î Ú∆
«¬√ «√˪ Á∂ «⁄øÈ∑ª Á∆ ÂÒ≈Ù ÓæË’≈Ò «Úæ⁄ ’∆Â∆ ‹≈ √’Á∆ ˛Õ
J ¡≈Ëπ«È’ ≈‹ Á∆ ¡ÔØ◊Â≈ Ú∆ Ï‘πÒÚ≈Á Á∂ «Ú’≈√ Á≈ ’≈‰ ˛Õ ¡≈Ëπ«È’ Ôπæ◊ «Úæ⁄ ≈‹ Á≈ ’≈‹
÷∂Â Ï‘π ÚË «◊¡≈ ˛ ¡Â∂ ÚËÁ≈ ‘∆ ‹≈ «‘≈ ˛Õ
J ≈‹ ¿πÈ∑ª Ï‘π √≈∂ «¬’æ·ª ‹ª √ø◊·Èª «Úæ⁄Ø∫ «¬’ «¬’æ· ˛, «‹È∑ª Á∂ ¡≈͉∂ √Ó≈«‹’ «Ú¡’Â∆ÂÚ
¡Â∂ ⁄ø«◊¡≈¬∆ ˛ ¡Â∂ ‹Ø ≈‹ Úª◊ Ï‘π √≈∂ √Ú‹È’ ’øÓª «Úæ⁄ Òæ◊∂ ‘ج∂ ‘ÈÕ
J «Ú¡’Â∆ ≈‹ ÍÃÂ∆ ‘∆ Ú¯≈Á≈ È‘ƒ ˛, ÏÒ«’ ¿πÈ∑ª √≈∂ «¬’æ·ª ÍÃÂ∆ Ú¯≈Á≈ ˛, «‹È∑ª Á≈ ¿π‘ ÓÀ∫Ï
˛Õ
J Ï‘πÒÚ≈Á∆ ÍÃÌ»√æÂ≈ ˘ Úø‚Á∂ ‘È, ÍÃø» ÍÃÌ»√æÂ≈ ˘ Úø‚‰≈ ¿π√ ˘ ÷ÂÓ ’È≈ ˛Õ ÍÃÌ»√æÂ≈ «¬’ Í»È
«¬’≈¬∆ ˛, «‹√ ˘ Úø«‚¡≈ È‘ƒ ‹≈ √’Á≈Õ

E.C ÙÏÁ’ØÙ (Keywords)

A. Ï‘πÒÚ≈Á (Pluralism) : Ï‘πÂÚÚ≈Á, ÍÃÍø⁄Ú≈Á, «¬√ «√˪ Á∆ «√ÃÙ‡∆ ¡È∂’ª Âæª È≈Ò Ï‰∆ ˛Õ
B. «¬’æ· (Community) : ÁÒ, √Ó»‘, fiπø‚, √ø«÷¡≈Õ

110 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY