Page 115 - DPOL101_POLITICAL_THEORY_PUNJABI

≈‹È∆«Â’ «√˪Â

È؇ B. «Ú¡’ÂΔ Á≈ √ÏßË ‘Ø «¬’æ·ª È≈Ò ÚΔ ˛: «Ú¡’Â∆ ≈‹ Á∂ ÍzÂ∆ ÚÎ≈Á≈ È‘∆∫ ˛, ÏÒ«’ ¿πÈ∑ª √≈«¡ª «¬’æ·ª
ÍzÂ∆ ÚÎ≈Á≈ ‘À «‹√ Á≈ ¿π‘ «¬’æ· ˛Õ «˜¡≈Á≈Â «Ú¡’Â∆ ¡≈͉∂ Ë≈«Ó’ ¡Â∂ ¡≈«Ê’ «¬’æ·ª Á∂ ÍzÂ∆ «¬ßÈ∂
«˜¡≈Á≈ ÚÎ≈Á≈ ‘πßÁ∂ ‘È «’ ¿π‘ ≈‹ Á≈ Ú∆ «ÚØË ’È Ò¬∆ «Â¡≈ ‘Ø ‹ªÁ∂ ‘È ¡Â∂ ≈‹ «¬’æÒ∂ «Ú¡’Â∆
Á∆ ÚÎ≈Á≈∆ Á≈ ¡«Ë’≈∆ È‘∆∫ ˛ ¡Â∂ È≈ ‘∆ «¬’æÒ∂ ¿π√ ’ØÒ Íẕ√æÂ≈ ‘؉∆ ⁄≈‘∆Á∆ ˛Õ
C. ≈‹ Á≈ ’≈‹ ÷∂Â √Δ«Ó ‘؉≈ ⁄≈‘ΔÁ≈ ˛: ≈‹ Á≈ Óπæ÷ ¿πÁ∂Ù «Ú¡’Â∆ Á∂ ≈‹È∆«Â’ ‹∆ÚÈ Á∆ ¿πµÈÂ∆ ’È≈
‘πßÁ≈ ˛Õ Ï‘πÒÚ≈Á∆¡ª Á∂ ¡Èπ√≈ ¿πÈ∑ª ˘ ¡≈͉∂ ’ßÓ ≈‹È∆«Â’ ÷∂Â Âæ’ √∆«Ó æ÷‰∂ ⁄≈‘∆Á∂ ‘È, «‹√ È≈Ò
‘Ø «¬’æ· «Ú¡’Â∆ Á∂ «Ú’≈√ «Úæ⁄ ͱ≈ ÔØ◊Á≈È Á∂ √’‰Õ «√æ«÷¡≈ «’‘Ø «‹‘∆ ‘؉∆ ⁄≈‘∆Á∆ ˛, ¿πÂÍ≈ÁÈ Á∂
√≈ËȪ Á∆ ‘≈Ò ’∆ ‘؉∆ ⁄≈‘∆Á∆ ˛ ¡≈«Á ◊æÒª ÂØ∫ ≈‹ Á≈ ’ج∆ ÓÂÒÏ È‘∆∫ ‘؉≈ ⁄≈‘∆Á≈Õ

D. ≈‹ Á∂ ¡√«ÂæÂÚ ÁΔ ÓȘ»Δ : Ï‘πÒÚ≈Á∆ ≈‹ ˘ ÷ÂÓ ’È Á∂ Íæ÷ «Úæ⁄ È‘∆∫ ˛ Ï‘πÒÚ≈Á∆ ≈‹ ˘ ¿πÍÔØ◊∆
√ÓfiÁ∂ ‘È, Íøz± «¬√ Á∂ ¡Èπ√≈ ≈‹ Á∂ È≈Ò-È≈Ò ‘Ø «¬’æ·ª ˘ Ú∆ √πÂßÂÂ≈ Á∂‰≈ ⁄≈‘πßÁ∂ ‘È ¡Â∂ Ï‘πÒÚ≈Á∆
≈‹ Á≈ «¬’æÒ≈ Íẕ√æÂ≈ Á≈ «ÚØË∆ ˛ È≈ «’ ÷πÁ ≈‹ Á≈Õ
E. Íẕ√æÂ≈ Á≈ ¡Ë≈ √ßÿ≈ÂÓ’ ‘؉≈ ⁄≈‘ΔÁ≈ ˛ : Ï‘πÒÚ≈Á∆¡ª Á∂ «Ú⁄≈ ¡Èπ√≈ √Ó≈‹ Á≈ √ß◊·È √ßÿ≈ÂÓ’
˛, «‹√ Â∑ª √ßÿ ≈‹ «Úæ⁄ ’¬∆ ≈‹ «ÓÒ ’∂ √ßÿ Á∆ √Ê≈ÍÈ≈ ’Á∂ ‘È, Ízß± ¡≈͉∆ Íẕ√æÂ≈ Á≈ ¡ß ȑ∆∫
’Á∂, ¿π√∂ Â∑ª √ßÿ≈ÂÓ’ √Ó≈‹ «Úæ⁄ Úæ÷-Úæ÷ «¬’æ·ª ˘ ¡≈͉∂ ¿πÁ∂Ùª Á∆ ͱÂ∆ Ò¬∆ √πÂßÂÂ≈ ‘؉∆ ⁄≈‘∆Á∆
˛Õ √Ó≈‹ «Úæ⁄ Úæ÷-Úæ÷ «¬’æ· √Ë≈‰ «‘æª Á∆ æ«÷¡≈ Ò¬∆ √ß◊«·Â ˜± ‘ØÚ∂ Ízß±, ‘∂’ «¬’æ· ¡≈͉∆ √æÂ≈
˘ ˜± ω≈¬∂ æ÷∂Õ
F. ’≈˘È Á≈ Í≈Ò‰ ¿πÍÔØ◊Â≈ Á∂ ’≈È : Ï‘πÒÚ≈Á∆¡ª Á∂ «Ú⁄≈ ¡Èπ√≈ «Ú¡’Â∆ ≈‹ Á∆ ¡≈«◊¡≈ Á≈ Í≈Ò‰
«¬√ ’≈È È‘∆∫ ’Á≈ «’ ≈‹ Íẕ√æÂ≈ √ßÍÈ ˛ ¡Â∂ ¿π√ Á∆ ¡≈«◊¡≈ Á≈ ¿π¶ÿ‰ ’È ”Â∂ ¿π√ ˘ √˜≈ «ÓÒ∂◊∆
ÏÒ«’ ¿π‘ ’≈˘È Á≈ Í≈Ò‰ ¿πÍÔØ◊Â≈ Á∂ ’≈È ’Á≈ ˛Õ «¬√ Â∑ª Ï‘πÒÚ≈Á∆ ≈‹ ˘ «¬’ ¿πÍÔØ◊∆ √ß√Ê≈ ÓßÈÁ∂
‘È, «‹√ Â∑ª ‘Ø «¬’æ· «Ú¡’Â∆ Á∂ ‹∆ÚÈ ˘ «Ú’«√ ’È Ò¬∆ ’Ø«ÙÙ ’Á∂ ‘È, ¿π√∂ Â∑ª ≈‹ Ú∆ «Ú¡’Â∆
Á∂ ≈‹È∆«Â’ ‹∆ÚÈ Á≈ «Ú’≈√ ’Á≈ ˛Õ «¬√ Â∑ª ’≈˘È Á≈ ¡Ë≈ Ù’Â∆ È≈ ‘Ø ’∂ ¿π√ Á∆ ¿πÔØ◊Â≈ ˛Õ
G. «Ú’∂∫ÁΔ’È Á∂ Íæ÷ «Úæ⁄ : Ï‘πÒÚ≈Á∆ Íẕ√æÂ≈ Á≈ «Ú’∂∫Á∆’È ⁄≈‘πßÁ∂ ‘ÈÕ ¿π√ Á∂ «Ú⁄≈ ¡Èπ√≈ ’∂∫Á∆’È
ÂØ∫ «¬’æ·ª Á∆ √πÂßÂÂ≈ ÷ÂÓ ‘Ø ‹ªÁ∆ ˛Õ «¬√ Ò¬∆ Íẕ√æÂ≈ ≈‹ ¡Â∂ ‘Ø «¬’æ·ª «Úæ⁄ Úß‚∆ ‘؉∆ ⁄≈‘∆Á∆ ˛Õ
H. ≈‹ ÁΔ «Èß’πÙÂ≈ Á≈ «ÚØË : Ï‘πÒÚ≈Á∆ ≈‹ Á∆ «Èß’πÙÂ≈ ¡Â∂ ¡√∆«Ó ْÂ∆¡ª Á≈ «ÚØË ’Á∂ ‘È Í
¿π‘ «Ú¡’Â∆ È≈-’ø‡ØÒ √πÂßÂÂ≈ Á∂ Íæ÷ «Úæ⁄ È‘∆∫ ‘ÈÕ Ï‘πÒÚ≈Á∆ «Ú¡’Â∆ Á∆ ¿πÓ∆Á «¬’æ·ª Á∂ ¡«Ë’≈ª
¡Â∂ √πÂßÂÂ≈ ”Â∂ ˜Ø «ÁøÁ∆ ‘ÀÕ

I. ≈‹ ¡Â∂ √Ó≈‹ «Úæ⁄ ¡ßÂ : ¡≈ÁÙÚ≈Á∆¡ª Á∆ Â∑ª Ï‘πÒÚ≈Á∆ ≈‹ ¡Â∂ √Ó≈‹ ˘ «¬’ È‘∆∫ ÓßÈÁ∂ ‘ÈÕ
Ï‘πÒÚ≈Á Á∂ ¡Èπ√≈, ““Ϊ√∆Ú≈Á∆¡ª Á≈ «¬‘ ’ÊÈ ◊Ò ˛ «’ √≈≈ ’πfi ≈‹ Á∂ ¡ßÁ ˛, ≈‹ Á∂ Ï≈‘ ¡Â∂ ≈‹
Á∂ «ÚπæË ’πfi È‘∆∫Õ”” Ï‘πÒÚ≈Á∆¡ª Á∂ ¡Èπ√≈, ≈‹ √Ó≈‹ Á≈ ¿π‘ ¡ß◊ ˛ ‹Ø ¿πÁ∂Ù ¡Â∂ ’≈‹ ÷∂Â Á∆ «ÁzÙ‡∆
«Úæ⁄ √Ó≈‹ Á≈ √ªfi∂Á≈ È‘∆∫ ‘Ø √’Á≈Õ «¬√ √ÏßË «Úæ⁄ ÓÀ’≈¬ΔÚ (Maciver) È∂ «Ò«÷¡≈ ˛ «’, ““≈‹ «¬’
¡«‹‘≈ √ß◊·È ˛ «‹√ ˘ √Ó≈‹ Á≈ √Ó’≈Ò∆È ‹ª √Ó «Ú√Ê≈ Ú≈Ò≈ È‘∆∫ «’‘≈ ‹≈ √’Á≈Õ ≈‹ Á≈ «ÈÓ≈‰
ª √Ó≈‹ Á∂ ¡Ë∆È «¬’ «ÈÙ«⁄ ‘≈Ò Á∂ ±Í «Úæ⁄ ’πfi «ÚÙ∂Ù ¿πÁ∂Ùª Á∆ Íz≈ÍÂ∆ √ÏøË∆ ‘∆ ’∆Â≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ””
A@. ≈‹ √Ó≈«‹’ √ß√Ê≈Úª Á∂ ¡ËΔÈ : Ï‘πÒÚ≈Á∆¡ª Á≈ ’«‘‰≈ ˛ «’ «¬«Â‘≈√ «¬√ ◊æÒ Á∆ ◊Ú≈‘∆ «ÁßÁ≈ ˛ «’
≈‹ ‘Ó∂Ù≈ ‘∆ √Ó≈«‹’ √ß√Ê≈Úª Á∂ √≈‘Ó‰∂ fiπ’Á≈ ‘ÀÕ ÍzØ. Ò≈√’Δ Á≈ ’«‘‰≈ ˛ «’ ≈‹ ’Á∂ Ú∆ √Ú Ù’Â∆Ù≈Ò∆
¡Â∂ «Èß’πÙ È‘∆∫ «‘≈ ˛Õ Í«‘Ò∂ Ó‘ª ÔπæË «Úæ⁄ «Ïz«‡Ù √’≈ Ú∂Ò√ Á∆¡ª ÷≈Ȫ «Úæ⁄ «ÚÁØ‘∆ Ó˜Á±ª Á∂
«ÚπæË “Ù≈√Â ¡ËΔ«ÈÔÓ” (Munitions Act) ˘ Ò≈◊± È‘∆∫ ’ √’∆Õ «¬√ Â∑ª ¡Ó∆’È ∂ÒÚ∂ ’Ó⁄≈∆
√ßÿ È∂ ‘ÛÂ≈Ò Á∆ ËÓ’∆ Á∂ ’∂ √’≈ ÂØ∫ ¡æ· ÿø‡∂ Á≈ «ÁÈ √Ú∆’≈ ’Ú≈ «Ò¡≈ √∆Õ Ì≈ «Úæ⁄ ¡«‹‘∆¡ª
¿πÁ≈‘‰ª Á∆ ’Ó∆ È‘∆∫ ˛Õ «¬√ ÂØ∫ √ÍæÙ‡ ‘πßÁ≈ ˛ «’ √’≈ ˘ √Ó≈«‹’ √ß◊·Èª Á∆¡ª Óß◊ª ˘ √Ú∆’≈ ’È≈
ÍÀ∫Á≈ ˛Õ ¡√∆∫ Ï‘πÒÚ≈Á∆¡ª ˘ «√˪ ◊À‡∂Ò (Gettell) Á∂ ÙÏÁª «Úæ⁄ Úȉ ’Á∂ ‘ªÕ ◊À‡∂Ò (Gettell) Á∂
¡Èπ√≈, Ï‘πÒÚ≈Á∆ ≈‹ ˘ «¬’ ¡ÈØ÷∆ √ß√Ê≈ Óßȉ ÂØ∫ «¬È’≈ ’Á∂ ‘ÈÕ ¿πÈ∑ª Á∂ «Ú⁄≈ ¡Èπ√≈ Á±√∂ «¬’æ·
Ú∆ Ï≈ÏÂ≈ Á∂ Ó‘æÂÚͱÈ ¡Â∂ √πÌ≈«Ú’ ‘ÈÕ ¿πÈ∑ª Á≈ «Ú⁄≈ ˛ «’ «¬‘ «¬’æ· ¡≈͉∂ ÷∂Â «Úæ⁄ ¿π√∂ Â∑ª
Íẕ√æÂ≈ √ßÍÈ ‘È «‹Ú∂∫ ≈‹ ¡≈͉∂ ÷∂Â «Úæ⁄Õ

108 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY