Page 218 - DPOL101_POLITICAL_THEORY_PUNJABI

«¬’≈¬∆ñAB: ÒØ’ ’«Ò¡≈‰ ¡Â∂ ’«Ò¡≈‰’≈Δ ≈‹

«¬√ ÂØ∫ «¬Ò≈Ú≈ «¬‘ Ú∆ √Ø«⁄¡≈ ‹≈‰ Òæ◊≈ «’ ÍË≈ÂøÂ Á≈ ¡Ê ’∂ÚÒ ÓÂÁ≈È Á≈ ¡«Ë’≈ È‘ƒ ˛Õ ÚÈ È؇
‹ÈÂ≈ ˘ ≈‹È∆«Â’, √Ó≈«‹’, √ø√«¥Â’ ¡Â∂ ¡≈«Ê’ ÷∂Â «Úæ⁄ ¡È∂’ª √π«ÚË≈Úª Óπ‘æ¬∆¡≈ ’’∂ ¿π√ Á∂
‹∆ÚÈ ˘ √πæ÷ Í»È √ÈÓ≈«È ¡Â∂ ÈÀ«Â’ »Í È≈Ò ¿πµÂÓ Ï‰≈™Á≈ ˛Õ ÍË≈ÂøÂ ˘ Ú≈√«ڒÂ≈ ÍÃÁ≈È ’È
Ò¬∆ ÒØ’ ’«Ò¡≈‰ Á∆ ÍëÚÂ∆ ˘ ¡Í‰≈¿π‰≈ ˜»∆ √∆ ¡Â∂ ¡«‹‘≈ ‘∆ ’∆Â≈ «◊¡≈Õ

¿πÍØ’Â Íz«ÚÂ∆¡ª Á∂ ÈÂ∆‹∂ Ú‹Ø∫ ¡æ‹ «ÚÙÚ Á∂ «˜¡≈Á≈Â ≈‹ª Áπ¡≈≈ ÒØ’-’«Ò¡≈‰ Á∆ Ë≈È≈ ˘ ¡Í‰≈
«Ò¡≈ «◊¡≈ ˛Õ

AB.A.A ÒØ’-’«Ò¡≈‰’≈Δ ≈‹ ÁΔ ÍÃΔÌ≈Ù≈ (Definition of Welfare State)
¡≈͉∂ ÚÂÓ≈È ±Í «Úæ⁄ ÒØ’-’«Ò¡≈‰’≈∆ ≈‹ Á∆ ÍzÓπæ÷ ±Í È≈Ò «¬√ Íz’≈ Á∆¡ª Íz∆Ì≈Ù≈Úª ’∆Â∆¡ª
◊¬∆¡ª ‘È-
AIAH «Úæ⁄ Íz’≈«Ù “Encyclopedia of Social Science” «Úæ⁄ ÒØ’-’«Ò¡≈‰’≈∆ ≈‹ Á∆ Íz∆Ì≈Ù≈ ’Á∂
‘ج∂ «’‘≈ «◊¡≈ ˛ «’ ““ÒØ’-’«Ò¡≈‰’≈∆ ≈‹ Á≈ √ÏøË «¬’ ¡«‹‘∂ ≈‹ È≈Ò ˛ ‹Ø ¡≈͉∂ √≈∂ È≈◊«’ª ˘
«È¿»ÈÂÓ ‹∆ÚÈ ÍæË ÍzÁ≈È ’È≈ ¡≈͉∆ ˜±∆ «˜ßÓ∂Ú≈∆ √ÓfiÁ≈ ˛Õ””
‡Δ. ‚ÏÒÔ± Á∂ ¡Èπ√≈ √Ó≈‹ √∂Ú≈Úª Á∂ ’¬∆ ±Í ‘πßÁ∂ ‘ÈÕ ¿πÈ∑ª Á∂ ¡Èπ√≈ «√æ«÷¡≈, «√‘Â, ؘ◊≈ ¡Â∂ Ïπ„≈Í∂
«Úæ⁄ ÍÀÈÙÈ ¡≈«Á Á≈ ÍzÏßË ‘πßÁ≈ ˛Õ «¬È∑ª Á≈ Óπæ÷ ¿πÁ∂Ù È≈◊«’ª ˘ √≈∂ Íz’≈ Á∆ √πæ«÷¡≈ ÍzÁ≈È ’È≈ ‘πßÁ≈
˛Õ
‚≈. ¡Ï≈‘Ó Á∂ ¡Èπ√≈, ““’«Ò¡≈‰’≈∆ ≈‹ ¿π‘ ˛ ‹Ø ¡≈͉∆ ¡≈«Ê’ «ÚÚ√Ê≈ Á≈ √ß⁄≈ÒÈ Á∂ «˜¡≈Á≈Â
√Ó≈È Úß‚ Á∂ ¿πÁ∂Ù È≈Ò ’Á≈ ˛Õ””
‹Ú≈‘ Ò≈Ò È«‘± È∂ ¡≈͉∂ «¬’ Ì≈Ù‰ «Úæ⁄ ÒØ’-’«Ò¡≈‰’≈∆ ≈‹ ˘ Íz∆Ì≈«Ù ’Á∂ ‘ج∂ «’‘≈ √∆, ““√≈«¡ª
Á∂ Ò¬∆ √Ó≈È ¡Ú√ ÍzÁ≈È ’È≈, ¡Ó∆ª ¡Â∂ ◊∆Ϫ «Úæ⁄ ¡ßÂ ÷ÂÓ ¡Â∂ ‹∆ÚÈ ÍæË ˘ ¿πµÍ ¸æ’‰≈ ÒØ’
«‘æÂ’≈∆ ≈‹ Á∂ ¡Ë≈ «‘æ Âæ ˛Õ”” ¿πÍØ’Â √≈∂ Íz∆Ì≈«Ùª «Úß⁄ ÒØ’-’«Ò¡≈‰ Á∂ ¡≈«Ê’ Íæ÷ ”Â∂ «˜¡≈Á≈
˜Ø «ÁæÂ≈ «◊¡≈ ˛, Ízß± ’«Ò¡≈‰ Á∆ Ë≈È≈ ’∂ÚÒ ÌΩ«Â’ ‘∆ È‘∆∫, ÚÈ ÓÈπæ÷∆ √ÚÂßÂÂ≈ ¡Â∂ Íz«’Â∆ È≈Ò
Ú∆ √Ïß«Ë ˛Õ √øÈ AIED «Úæ⁄ ÓÀ√± «ÚÙÚ-«Ú«Á¡≈Ò≈ ”⁄ ÍÃÌ≈ÚÙ≈Ò∆ Ì≈Ù‰ «ÁßÁ∂ ‘ج∂ «È¡≈Ó»Â∆ ¤≈◊Ò≈
È∂ ÒØ’-’«Ò¡≈‰’≈∆ ≈‹ Á∆ √‘∆ Ë≈È≈ ˘ Í∂Ù ’Á∂ ‘ج∂ «’‘≈ √∆, ““ÒØ’-’«Ò¡≈‰’≈∆ ≈‹ Á≈ ’ßÓ «¬’
¡«‹‘∂ ÍπÒ Á≈ «ÈÓ≈‰ ’È≈ ˛ «‹√ Áπ¡≈≈ ÓÈπæ÷∆ ‹∆ÚÈ Á∆ ͫ ¡Ú√Ê≈ ÂØ∫ «È’Ò ’∂ «¬’ ¡«‹‘∆ ¡Ú√Ê≈
«Úæ⁄ ÍzÚ∂Ù ’ √’∂ ‹Ø ¿πÊ≈È’≈∆ ¡Â∂ ¿πÁ∂ÙͱÈ ˛Õ ÒØ’-’«Ò¡≈‰’≈∆ ≈‹ Á≈ ¡√Ò ¿πÁ∂Ù È≈◊«’ Áπ¡≈≈
√ÚÂßÂÂ≈ «Úæ⁄ ¿πÍÔØ◊ ˘ √ßÌÚ Ï‰≈¿π‰≈ ˛Õ””
«¬√ Íz’≈ ÒØ’-’«Ò¡≈‰’≈∆ ≈‹ Á≈ ¡Ê ˛ ≈‹ Á∂ ’≈‹ ÷∂Â Á≈ «Ú√Ê≈Õ ≈‹ Á∂ ’≈‹ ÷∂Â Á∂ «Ú√Ê≈
Á≈ ¡Ê «Ú¡’Â∆◊ √ÚÂßÂÂ≈ ”Â∂ ÏßÈ∑ «Ò¡≈ ‹ªÁ≈ ˛, Ò∂«’È ’«Ò¡≈‰’≈∆ ≈‹ Á≈ ¡Ê ≈‹ Á∂ ’≈‹
÷∂Â Á≈ «¬√ Íz’≈ «Ú√Ê≈ ’È≈ ‘πßÁ≈ ˛ «’ «Ú¡’Â∆◊ √ÚÂßÂÂ≈ ”Â∂ ’ج∆ «ÚÙ∂Ù ÏßËÈ È≈ Òæ◊∂, ≈‹ Á∂
’≈‹ ÷∂Â Á∂ È≈Ò ‘∆ È≈Ò «Ú¡’Â∆ Á≈ Ú∆ ¡≈͉≈ √ÚÂßÂ ’≈‹ ÷∂Â ‘ØÚ∂Õ ¡√Ò «Úæ⁄ ÒØ’-’«Ò¡≈‰’≈∆
≈‹ Á∆ Ë≈È≈ Íæ¤Ó∆ Íz‹≈ÂßÂ ¡Â∂ √≈ÓÚ≈Á∆ ¡«ËÈ≈«¬’ÂøÂ ÁØÚ∂∫ ÂØ∫ ‘∆ Úæ÷ ˛Õ Íæ¤Ó∆ ÍË≈ÂøÂ ≈‹È∆«Â’
√ÚÂøÂÂ≈ ˘ «¬’ ¡«‹‘∆ √«ÊÂ∆ ÍÃÁ≈È ’Á≈ ˛, «‹√ ¡Ë∆È È≈◊«’ª ˘ ¡≈«Ê’ √πæ«÷¡≈ ÍÃ≈Í ȑƒ ‘πøÁ∆,
«¬√ Á∂ ¿πÒ‡ ¡≈«Ê’ √πæ«÷¡≈ Á∂ «Ú⁄≈ ”Â∂ ¡Ë≈« √≈ÓÚ≈Á∆ ¡«ËÈ≈«¬’ÂøÂ «Úæ⁄ ≈‹È∆«Â’ √ÚÂßÂÂ≈
Á≈ ¡«‘√≈√ ‘πßÁ≈ ˛Õ

ÒØ’ ’«Ò¡≈‰’≈∆ ≈‹ Á∆ Ë≈È≈ ≈‹È∆«Â’ √ÚÂßÂÂ≈ ¡Â∂ ¡≈«Ê’ √πæ«÷¡≈ «Úæ⁄ √Óæ«√¡≈ Á∆ √ÎÒ ’Ø«ÙÙ
˛Õ ‘ØÏÓ∂È (Hobman) Á∂ ÙÏÁª «Úæ⁄, ““«¬‘ (’«Ò¡≈‰’≈∆ ≈‹) ÁØ Ó«‘Ó≈Ȫ «Úæ⁄ «¬’ √ÓfiΩÂ≈ ˛ «‹√ «Úæ⁄ «¬’
Í≈√∂ √≈ÓÚ≈Á ˛ ª Á±√∂ Í≈√∂ ¡«ÈÔø«Âz «Ú¡’Â∆Ú≈ÁÕ”” ÒØ’-’«Ò¡≈‰’≈∆ ≈‹ ÒØ’«‘æ ”Â∂ ¡Ë≈« ‘πßÁ≈ ˛
¡Â∂ «¬√ √ÏßË «Úæ⁄ ÒØ’«‘æ ÂØ∫ √≈‚≈ Ì≈Ú ≈‹È∆«Â’, √Ó≈«‹’ ¡Â∂ ¡≈«Ê’ «ÁzÙ‡∆ È≈Ò ÓΩ’∂ Á∆ ¡√Ó≈ÈÂ≈
˘ Á± ’’∂ ¿π√ Á∆¡ª √Ë≈‰ ˜±ª Á∆ ͱÂ∆ ’È≈ ‘πßÁ≈ ˛Õ «¬√ «ÚÚ√Ê≈ Á≈ ¿πÁ∂Ù «’√∂ «¬’ √ÓπÁ≈«¬ ‹ª
Ú◊ «ÚÙ∂Ù Á∂ «‘ª Á∆ √≈ËÈ≈ È≈ ‘Ø ’∂ ‹ÈÂ≈ Á∂ √≈∂ Ú◊ª ˘ ˜±∆ «‘ª Á∆ √≈ËÈ≈ ‘πßÁ∆ ˛Õ

LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY 211