Page 49 - DPOL101_POLITICAL_THEORY_PUNJABI

≈‹È∆«Â’ «√˪Â

È؇ «Ú⁄≈Ù∆ÒÂ≈ Á∆¡ª ¿πÍÔπ’ Íz∆Ì≈Ù≈Úª È≈Ò «¬‘ √ÍæÙ‡ ˛ «’ «Ú⁄≈Ù∆ÒÂ≈ Á≈ ¡Ê ¿π√ √«‘ÓÂ∆ ‹ª √Ú∆’≈
ÂØ∫ ˛ ‹Ø ÒØ’ª Áπ¡≈≈ ≈‹È∆«Â’ «ÚÚ√Ê≈ Á∂ √ÏßË «Úæ⁄ «ÁæÂ∆ ‹ªÁ∆ ‘ÀÕ ‹∂’ «’√∂ ≈‹È∆«Â’ «ÚÚ√Ê≈ ‹ª «’√∂
√ß√Ê≈ ˘ ÒØ’ª Á∆ ¡«‹‘∆ √Ú∆’≈Â≈ Íz≈Í ȑ∆∫ ‘πßÁ∆ ª ¿π√ «ÚÚ√Ê≈ «Úæ⁄ √Ó∂∫ Á∆ ’Ó∆ ‘Ø ‹ªÁ∆ ‘À ¡Â∂ ¡«‹‘∆
«ÚÚ√Ê≈ «˜¡≈Á≈ √Ó∂∫ Âæ’ ¡√«ÂæÂÚ «Úæ⁄ È‘∆∫ «‘ √’Á∆Õ Ù’Â∆ Á∂ «¬√Â∂Ó≈Ò È≈Ò «¬‘ Ù’Â∆ Á≈ ÍzÔØ◊
’È Á∆ ËÓ’∆ È≈Ò Íz≈Í ’∆Â∆ ◊¬∆ ÒØ’ª Á∆ √Ú∆’≈Â≈ «’√∂ ≈‹È∆«Â’ «ÚÚ√Ê≈ ‹ª √ß√Ê≈ ˘ √Óª ÍzÁ≈È
È‘∆∫ ’ √’Á∆Õ Á±√∂ ÙÏÁª «Úæ⁄, ÒØ’ª Á∆ ¡«‹‘∆ √Ú∆’≈Â≈ ¿π√ Á∂ «¬√ «ÚÙÚ≈√ ”Â∂ ¡Ë≈« ‘؉∆ ⁄≈‘∆Á∆
«’ ¿π‘ ≈‹È∆«Â’ «ÚÚ√Ê≈ ‘Ø «ÚÚ√Ê≈Úª Á∆ ¿πÓ∆Á «˜¡≈Á≈ √‘∆ ¡Â∂ √Ó≈È ˛, «¬‘ ≈‹È∆«Â’ «ÚÚ√Ê≈
ÒØ’ª Á∂ Ó≈È«√’ ÓπæÒª Á∂ ¡Èπ√≈ ˛ ¡Â∂ ¿π√ ≈‹È∆«Â’ «ÚÚ√Ê≈ Áπ¡≈≈ ÒØ’ª Á∆¡ª √‘∆ ˜±Â≈ ‹≈«¬˜ ±Í
«Úæ⁄ ͱ∆¡ª ‘πßÁ∆¡ª ‘ÈÕ ‹∂’ «’√∂ ‚ ‹ª Ò≈Ò√≈ Á∂ ’≈È ÒØ’ ≈‹È∆«Â’ «ÚÚ√Ê≈ ‹ª ‘Ø √ß√Ê≈Úª Á∂ ÍzÂ∆
√«‘ÓÂ∆ ÍÃ◊‡ ’Á∂ ‘È Âª ¡√∆∫ «¬‘ È‘∆∫ ’«‘ √’Á∂ «’ ¿π√ «ÚÚ√Ê≈ ˘ √Óª ‹ª «Ú⁄≈Ù∆ÒÂ≈ Íz≈Í ˛Õ
√Ë≈‰ ÙÏÁª «Úæ⁄, «Ú⁄≈Ù∆ÒÂ≈ Á≈ √Ø ‚ ‹ª ÍzÒØÌÈ Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ Íz≈Í ’∆Â∆ ◊¬∆ ÒØ’ª Á∆ √Ú∆’≈Â≈
È‘∆∫ Í ¿πÈ∑ª Á∂ “«ÚÙÚ≈√ª ¡Â∂ ÓπæÒª” (Beliefs and Values) ”Â∂ ¡Ë≈« «¬¤æπ’ √Ú∆’≈Â≈ ˛Õ

«Ú⁄≈ÙΔÒÂ≈ ÁΔ¡ª «ÚÙ∂ÙÂ≈Úª (Characteristics of Legitimacy)

√Óª ‹ª «Ú⁄≈Ù∆ÒÂ≈ ’ج∆ ÌΩ«Â’ Ú√± È‘∆∫ ˛ «‹√ Á∂ ’ج∆ «È√«⁄ «ÈË≈’ Âæ ‹ª «ÈÓ≈‰’≈∆ Âæ Áæ√∂
‹≈ √’‰ Í «¬‘ ª «¬’ Ë≈È≈ ˛, ≈‹È∆«Â’ ‹∆ÚÈ Á∆ «¬’ √«ÊÂ∆ ˛ «‹√ Á∆¡ª ¡≈͉∆¡ª ’πfi «ÚÙ∂ÙÂ≈Úª
Áæ√∆¡ª ‹≈ √’Á∆¡ª ‘ÈÕ «Ú⁄≈Ù∆ÒÂ≈ Á∆¡ª «ÚÙ∂ÙÂ≈Úª Á≈ ÍæË ¡Â∂ ÍzÌ≈Ú «ÚÙÚ Á∂ √≈∂ Á∂Ùª «Úæ⁄ «¬æ’Ø
«‹‘≈ È‘∆∫ ‘Ø √’Á≈ Í «¬‘ «ÚÙ∂ÙÂ≈Úª √Ïß«Ë Á∂Ù Á∂ ÒØ’ª Á∂ Ó≈È«√’ ÍæË, ≈‹È∆«Â’ ÓπæÒ «ÚÙÚ≈√ ¡Â∂
¡≈Áª Â∂ ¿πÈ∑ª Á∆ ≈‹È∆«Â’ ⁄∂ÂÈ≈ Á∆ Ó≈Â≈ ”Â∂ «ÈÌ ’Á∆ ˛Õ
«Ú⁄≈Ù∆ÒÂ≈ Á∆¡ª ’πfi Óπæ÷ ¡Â∂ √Ë≈‰ «ÚÙ∂ÙÂ≈Úª ‘∂· «Ò÷∂ ¡Èπ√≈ Áæ√∆¡ª ‹≈ √’Á∆¡ª ‘ÈÕ
A. «Ú⁄≈ÙΔÒÂ≈ ÁΔ Ë≈È≈ «Úæ⁄ «¬’ «ÚÙ∂Ù «ÚÙÚ≈√ «Ú’«√ ’È ÁΔ «ÚÚ√Ê≈ ÁΔ √ÓÊ≈ Ù≈«ÓÒ ˛ : «’√∂
≈‹È∆«Â’ «ÚÚ√Ê≈ Á≈ «Ú⁄≈ «¬√ ◊æÒ ”Â∂ «ÈÌ ’Á≈ ˛ «’ ¿πµÊ∂ Á∂ ÒØ’ ¡≈͉∂ «ÚÙÚ≈√ª Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ ¿π√
Íz‰≈Ò∆ ˘ «’√∂ ‘æÁ Âæ’ ‹≈«¬˜ √ÓfiÁ∂ ‘ÈÕ ‹∂’ «Ú¡’Â∆¡ª È∂ ¡≈͉∂ √ß’π«⁄ «‘æª ˘ √≈‘Ó‰∂ æ÷ ’∂ Ò‘»
¥ªÂ∆ ‹ª ‘Ø «’√∂ ¡ÚË≈«È’ √≈ËÈ Áπ¡≈≈ Ù’Â∆ ˘ ¡≈͉∂ ‘æÊ «Úæ⁄ ÒÀ «Ò¡≈ ˛ ª ¡«‹‘∂ «Ú¡’Â∆¡ª Á∆
Ù’Â∆ ˘ ÒØ’ª Á∆ √πÌ≈«Ú’ √Ú∆’≈Â≈ Íz≈Í ȑ∆∫ ‘Ø √’Á∆Õ Ízß± √ßÌÚ ˛ «’ ’πfi √Ó∂∫ Ï≈¡Á ÒØ’ «¬‘ √Ú∆’≈
’È Òæ◊∂ «’ ÈÚ∆∫ √’≈ ¿πÈ∑ª Á∂ «‘æª Á∂ ¡Èπ’±Ò ˛Õ ‹∂’ ÒØ’ª «Úæ⁄ ¡«‹‘≈ «ÚÙÚ≈√ ÍÀÁ≈ ‘Ø ‹≈Ú∂ ª ¿π√
≈‹È∆«Â’ «ÚÚ√Ê≈ ˘ √Óª Íz≈Í ‘Ø ‹ªÁ≈ ‘ÀÕ «¬√ Íz’≈ «Ú⁄≈Ù∆ÒÂ≈ Á∆ Ë≈È≈ «Úæ⁄ ≈‹È∆«Â’ «ÚÚ√Ê≈
Á∆ «¬‘ ÔØ◊Â≈ Ù≈«ÓÒ ˛ «’ ¿π‘ ÒØ’ª «Úæ⁄ «¬√ «ÚÙÚ≈√ ˘ ÍÀÁ≈ ’∂ ¡Â∂ ω≈¬∆ æ÷∂ «’ «¬‘ ≈‹È∆«Â’
«ÚÚ√Ê≈ ¡Â∂ ¿π√ Á∂ ¡Ë∆È √Ê≈«Í ’∆Â∆¡ª ◊¬∆¡ª √ß√Ê≈Úª ¿πÈ∑ª Á∂ «‘æª Á∆ «ÁzÙ‡∆ È≈Ò √Ì ÂØ∫ «˜¡≈Á≈
¿πÍÔπ’ ‘ÈÕ
B. «Ú⁄≈ ÁΔ Ë≈È≈ Á∂ È≈Ò ÍzÌ≈Ú’Â≈ ÁΔ Ë≈È≈ √ÏßË ˛-ÍzØ. «ÒÍ√∂‡ Á≈ ’ÊÈ ˛ «’ «’√∂ ≈‹È∆«Â’ «ÚÚ√Ê≈
Á∆ √«ÊÂ≈ ¡Â∂ ¿π√ Á≈ √Óª, ¿π√ Á∆ ÍzÌ≈Ú’Â≈ ”Â∂ «ÈÌ ˛Õ «’√∂ «ÚÚ√Ê≈ ˘ √Óª ª ‘∆ Íz≈Í ‘Ø √’Á≈
˛ ‹ÁØ∫ «’ ¿π√ È∂ ’πfi ‘æÁ Âæ’ ÍzÌ≈«Ú’Â≈ Íz≈Í ’ Ò¬∆ ˛Õ √Ó∫ Á∆ √«ÊÂ∆ Íz≈Í ’È Á∂ Ò¬∆ ˜±∆ ˛ «’
≈‹È∆«Â’ «ÚÚ√Ê≈ ’∂ÚÒ ’È Âæ’ ‘∆ È≈ ‘ØÚ∂, «¬√ ÚæÒØ∫ È≈◊«’ª Á∂ ‹∆ÚÈ ”Â∂ ˜±∆ ÍzÌ≈Ú∆ «ÈÔßÂ‰
æ«÷¡≈ ‹≈ √’∂Õ “√≈Ê∆ Á∆ æ«÷¡≈ ¡Â∂ «‘æ «Úæ⁄ Ú≈Ë≈ ¡Â∂ ¡Í≈Ë∆ ˘ √˜≈” ’Ω‡«ÒÔ Á∂ ¡Èπ√≈ ≈‹ Á≈ ˜±∆
’ßÓ ˛ ¡Â∂ ≈‹È∆«Â’ «ÚÚ√Ê≈ ˘ √Óª ª ‘∆ Íz≈Í ‘πßÁ≈ ˛ ‹ÁØ∫ «’ ¿π√ Á∂ Áπ¡≈≈ ÍzÌ≈ÚÙ≈Ò∆ ±Í «Úæ⁄ «¬√
’ßÓ ˘ Í»≈ ’∆Â≈ ‹≈Ú∂Õ
C. «’√∂ «ÚÚ√Ê≈ Á≈ «Ú⁄≈ÙΔÒ √Ïß«Ë ÒØ’ª Á∂ ÓπæÒª ”Â∂ «ÈÌ ’Á≈ ˛:- «’√∂ «ÚÚ√Ê≈ ˘ ÒØ’ª Á∆ √πÌ≈«Ú’
‹ª «¬¤æπ’ √«‘ÓÂ∆, Á±√∂ ÙÏÁª «Úæ⁄, √Óª ª ‘∆ Íz≈Í ‘πßÁ≈ ˛ ‹ÁØ∫ «’ ¿π‘ Á∂Ù Á∆ √Ú-√Ë≈‰ ‹ÈÂ≈ Á∂
ÓπæÒª ¡Â∂ «ÚÙÚ≈√ª ”Â∂ ¡Ë≈« ‘ØÚ∂Õ ¿πÁ≈‘‰ Á∂ ÂΩ ”Â∂ ‹∂’ «’√∂ Á∂Ù «Úæ⁄ ÒØ’ÂßÂ Á∆¡ª ‹Û∑ª ◊«‘∆¡ª
‹ßÓ∆¡ª ‘ج∆¡ª ‘È Âª ¡«‹‘∆ √’≈ ˘ √Ó∂∫ Á∆ √«ÊÂ∆ Íz≈Í ‘؉≈ Ï‘π «˜¡≈Á≈ ¡Ω÷≈ ‘Ø ‹ªÁ≈ ˛, «‹√ È∂
◊À ÒØ’Âß«’ ¡Â∂ ◊À-√ß«ÚË≈«È’ Â∆«’¡ª È≈Ò √æÂ≈ Íz≈Í ’∆Â∆ ‘ØÚ∂Õ
D. √Óª Ù’ÂΔ ˘ √æÂ≈ «Úæ⁄ Í«ÚÂÈ ’È Á≈ ◊π‰ ˛:- «¬’ ≈‹È∆«Â’ ’‘≈Ú ˛, “¿π«⁄ ْÂΔ ‘Δ √æÂ≈ ‘πßÁΔ
˛” (Legitimate Power is Authority), «¬√ Á≈ ¡Ê «¬‘ ˛ «’ Ù’Â∆ ˘ √æÂ≈ Á∆ √«ÊÂ∆ ª ‘∆ Íz≈Í ‘πßÁ∆
˛ ‹ÁØ∫ ¿π√ È∂ ‹È-√Ë≈‰ Á∆ «ÁzÙ‡∆ «Úæ⁄ √Ó∂∫ ˘ Íz≈Í ’ «Ò¡≈ ‘ØÚ∂Õ ‹∂’ «’√∂ «Ú¡’Â∆ ‹ª √ß√Ê≈ Á∂ ’ØÒ
Ù’Â∆ Á≈ ¡√«ÂæÂÚ ˛ ¡Â∂ ¿π√ ÚæÒØ∫ ÁÏ≈¡ ‹ª ‚ Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ ¡≈͉∂ ¡≈Á∂Ùª Á≈ Í≈Ò‰ ’Ú≈«¬¡≈ ‹ªÁ≈ ˛

42 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY