Page 52 - DPOL101_POLITICAL_THEORY_PUNJABI

«¬’≈¬∆ñB: Ù’ÂΔ ¡Â∂ √æÂ≈

’∆Â≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ ÍÃÌ≈«Ú’ Á≈ ÚÂÓ≈È ÍÃÌ≈Ú ¿π√ Á∂ √øÌ≈«Ú ÍÃÌ≈Ú È≈Ò Úæ÷ ‘Ø √’Á≈ ˛Õ ÓΩ’≈ «ÓÒÁ∂ ‘∆ «¬’ È؇
√Ë≈‰ «Ú¡’Â∆ È∂Â≈ ω √’Á≈ ˛Õ ¡«‹‘≈ ‘Ø √’Á≈ ˛ «’ ’ج∆ «Ú¡’Â∆ ≈Ù‡∆ ¡Â∂ ≈‹ ÍæË ”Â∂ ÚÂÓ≈È
√Ó∂∫ «Úæ⁄ ≈‹È∆«Â’ ÍÃÌ≈Ú È≈ æ÷Á≈ ‘ØÚ∂ Í ¿π√ ’ØÒ ‹Ø √≈ËÈ ‘È ¡Â∂ ¡≈͉∂ √≈ËȪ ˘ ÚÂÓ≈È √Ó∂∫ «Úæ⁄
¿π‘ ‹Ø ««‘æ ÍÃÁ≈È ’ «‘≈ ˛, ¿πÈ∑ª Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ ¿π√ Á∂ Ì«Úæ÷ «Úæ⁄ ÚË∂∂ ÍÃÌ≈Ú∆ ‘؉ Á∆¡ª √øÌ≈ÚÈ≈Úª
«Á÷≈¬∆ Á∂ √’Á∆¡ª ‘ÈÕ «¬√∂ ÍÃ’≈ «’√∂ ¿πÁÔØ«◊’ ÷∂Â «Úæ⁄ ÚÂÓ≈È √Ó∂∫ «Úæ⁄ «¬’ «ÚÙ∂Ù Ó˜Á» √øÿ
ÚË∂∂ ÍÃÌ≈Ú∆ ‘Ø √’Á≈ ˛ Í Ì«Úæ÷ «Úæ⁄ «’√∂ ‘Ø Ó˜Á» √øÿ Á∂ ÍÃÌ≈Ú∆ ‘؉ Á∆¡ª √øÌ≈ÚÈ≈Úª ‘Ø √’Á∆¡ª ‘ÈÕ
¡øÂ≈Ù‡∆ ≈‹È∆Â∆ «Úæ⁄ ¡æ‹ ¡Ó∆’≈ ¡Â∂ »√ Ó‘ª Ù’Â∆¡ª ‘È, ‹Á «’ ⁄∆È ¡Â∂ Ì≈ ˘ √øÌ≈«ÚÂ
Ó‘ª Ù’Â∆¡ª √Ó«fi¡≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ
ÚÂÓ≈È ÍÃÌ≈ÚÙ≈Ò∆ ¡Â∂ √øÌ≈«Ú ÍÃÌ≈ÚÙ≈Ò∆ ¿π√ √Ó∂∫ «ÚÙ∂Ù »Í È≈Ò ¡Òæ◊-¡Òæ◊ ‘Ø ‹ªÁ∂ ‘È, ‹Á «’
ÚÂÓ≈È ÍÃÌ≈ÚÙ≈Ò∆ ˘ «ÈøÂ √¯ÒÂ≈Úª ÍÃ≈Í È≈ ‘Ø ‘∆¡ª ‘؉, √øÌ≈«Ú ÍÃÌ≈ÚÙ≈Ò∆ Á∂ ’ØÒ Ú∆ ÍÃ≈ÍÂ
√≈ËÈ ‘؉ ¡Â∂ √øÌ≈«Ú ÍÃÌ≈ÚÙ≈Ò∆ ÚæÒØ∫ ÚÂÓ≈È ÍÃÌ≈ÚÙ≈Ò∆ ˘ ◊øÌ∆ ¸‰ΩÂ∆ «ÁæÂ∆ ‹≈ ‘∆ ‘ØÚ∂Õ Á√øÏ
AIHB «Úæ⁄ ¡ªË≈ Á∆ ≈‹È∆Â∆ «Úæ⁄ ¡ÀµÈ. ‡∆. ≈Ó ≈˙ ¡Â∂ ¿πÈ∑ª Á≈ ÁÒ “Â∂Ò◊» Á∂ÙÓ” √øÌ≈«Ú ÍÃÌ≈ÚÙ≈Ò∆
Á∆ ‘∆ ¿πÁ≈‘‰ ˛Õ ≈‹È∆Â∆ «Úæ⁄ Ú≈√«ڒ ¡Â∂ ÚÂÓ≈È ÍÃÌ≈Ú Âª Ó‘æÂÚÍ»È ‘È ‘∆ Í √øÌ≈«Ú ÍÃÌ≈Ú
Ú∆ ÿæ‡ Ó‘æÂÚÍ»È È‘ƒ ˛Õ Ì«Úæ÷ Á∆ ≈‹È∆«Â’ √«ÊÂ∆ Á∆ ’ÒÍÈ≈ √øÌ≈«Ú ÍÃÌ≈Ú Á∂ √øÁÌ «Úæ⁄ ‘∆ ’∆Â∆
‹≈ √’Á∆ ˛Õ
ÍÃÌ≈Ú Ó≈͉ ÁΔ √Óæ«√¡≈

ÍÃÌ≈Ú Á∂ √Ø Ì≈Ú: ◊πÍÂ, ¡Ω÷∂ ¡Â∂ ¡√ÍÙ‡ ‘πøÁ∂ ‘ÈÕ ÍÃÌ≈Ú Á≈ Ó≈͉≈ Ì≈Ú «¬’ ¡Ω÷∆ √Óæ«√¡≈ ω ‹ªÁ≈ ˛
Í ÒØ’ÂøÂ ÷πæÒ∑∆ ≈‹È∆«Â’ ÍÃÂ∆ÔØ◊Â≈ ¡Â∂ ÍÃÌ≈Ú ”Â∂ ¡Ë≈« Ù≈√È «ÚÚ√Ê≈ ‘؉ ’≈‰ ÍÃÌ≈Ú Á≈ Ó≈͉≈
˜»∆ ‘Ø ‹ªÁ≈ ˛Õ ÍÃÌ≈Ú «Ú¡’Â∆¡ª, √Ó»‘ª, √øÿª ¡≈«Á «Úæ⁄ «¬’ √ÏøË ˛, «¬È∑ª «Úæ⁄ √Ê≈«Í ÍÃÌ≈Ú Á∂ √ÏøË
˘ ¡Â∂ ¿π√ Á∆ ««‘æ ¡Â∂ ¡√«ÂÂÚ ˘ ‹≈«‰¡≈ ‹≈ √’Á≈ ˛Õ ÒØ’ÂøÂ «Úæ⁄ √Á≈ ‘∆ «¬‘ ‹≈ȉ≈ ˜»∆ ‘πøÁ≈ ˛
«’ Ú«ÙÙ‡ ≈‹ È∂Â≈Úª ¡Â∂ √Ë≈‰ È≈◊«’ª «Ú⁄’≈ ÍÃÌ≈Ú Á∆ √«ÊÂ∆ ’∆ ˛Õ ≈‹È∆Â∆ «Ú«◊¡≈È Á∂ ‹È’
¡√» È∂ Ú∆ ‹Á ≈‹È∆«Â’ «ÚÚ√Ê≈Úª Á≈ Ú◊∆’‰ √ø«÷¡≈ÂÓ’ ¡Ë≈ ”Â∂ ’∆Â≈, ÂÁ «¬√ Ú◊∆’‰ Á∂
¡Ë≈ ”Â∂ ¿π√ Á∆ «¬æ¤≈ «¬‘ ‹≈ȉ≈ √∆ «’ ¿π√ ≈‹ «ÚÚ√Ê≈ «Úæ⁄ «¬’ «Ú¡’Â∆ Á≈ ÍÃÌ≈Ú ˛, ÿæ‡ «◊‰Â∆ Á≈
ÍÃÌ≈Ú ˛ ‹ª Ï‘πÓ Á≈ ÍÃÌ≈ÚÕ ≈‹È∆«Â’ «ÚÙÒ∂Ù‰ «Úæ⁄ ÂπÒÈ≈ÂÓ’ ¡«Ë¡ÀÈ √Á≈ ‘∆ Ó‘æÂÚÍ»È ‘πøÁ≈ ˛Õ

≈Ï‡ ‚‘Ò È∂ ÍÃÌ≈Ú Á∆ «¬’ √Ë≈‰ ÍÃ∆Ì≈Ù≈ «ÁæÂ∆ ˛ ‹Ø ÂπÒÈ≈ Á∆¡ª √øÌ≈ÚÈ≈Úª ˘ Áæ√Á∆ ˛, ¡◊ “¬∂”
“Ï∆” ˘ ÍÃÌ≈«Ú ’Á≈ ˛ ¡Â∂ ¿π√ Á∆ Ó≈Â≈ “¡À’√” ˛ ª ¡√ƒ “¬∂” Á≈ “Ï∆” ”Â∂ “¡À’√-A” ÍÃÌ≈Ú ’‘ª◊∂, ¡◊
ÍÃÌ≈Ú Á∆ Ó≈Â≈ “¡À’√-B” ˛ ª ¡√ƒ ’‘ª◊∂ «’ ÍÃÌ≈Ú Á∆ Ó≈Â≈ «˜¡≈Á≈ ÚË ◊¬∆ ˛Õ «¬√∂ ¡Ë≈ ”Â∂ √≈∂
ÍÃÌ≈Úª Á∆ ÂπÒÈ≈ ’∆Â∆ ‹≈ √’Á∆ ˛Õ
‚‘Ò Á∂ ¡Èπ√≈, ÍÃÌ≈Ú Ó≈͉≈ ¡Â∂ «¬√ ÍÃ√ø◊ «Úæ⁄ ÂπÒÈ≈ Á≈ ’øÓ ‘∂· «Ò÷∂ ¡Ë≈ ”Â∂ ’∆Â≈ ‹≈ √’Á≈ ˛ :
(A) ÍÃÌ≈«Ú «Ú¡’Â∆¡ª Á∆ √«ÊÂ∆ «Úæ⁄ Í«ÚÂÈ Á∆ Ó≈Â≈ Á≈ «◊¡≈È ÍÃ≈Í ’∆Â≈ ‹≈‰≈ ⁄≈‘∆Á≈ ˛,
«¬√ Á∂ ¡Ë∆È «¬‘ ÍÂ≈ Ò◊≈«¬¡≈ ‹ªÁ≈ ˛ «’ Úæ÷-Úæ÷ «Ú¡’Â∆¡ª Á∆ Ùπ»¡≈Â∆ √«ÊÂ∆ ’∆ √∆ ¡Â∂
Ï≈¡Á «Úæ⁄ ¿π√ «Úæ⁄ ’∆ ¡Â∂ «’øÈ≈ ¡øÂ ¡≈«¬¡≈Õ
(B) ÍÃÌ≈Ú Á∆ Ó≈Â≈ ˘ ¿π√ Á∂ Í≈Ò‰ «Úæ⁄ ÷⁄ ’∆Â∆ ‹≈‰ Ú≈Ò∆ ÓÈØ«Ú«◊¡≈«È’ ’∆Ó Á∆ «ÁzÙ‡∆ È≈Ò Ú∆
Ô≈Á ’∆Â≈ ‹≈ √’Á≈ ˛ «’ ‹Á ’ج∆ ‘ÛÂ≈Ò ‘πøÁ∆ ˛, ÂÁ ‘ÛÂ≈Ò «Úæ⁄ «‘æ√≈ ÒÀ‰ Ú≈Ò∂ √≈∂ ’Ó⁄≈∆¡ª
Á∆ Ó≈È«√’ ÍÃÂ∆«’«¡≈ Úæ÷-Úæ÷ ‘πøÁ∆ ˛Õ
(C) «¬‘ ÍÂ≈ Ò◊≈«¬¡≈ ‹≈ √’Á≈ ˛ «’ Úæ÷-Úæ÷ «Ú¡’Â∆¡ª «Úæ⁄ ’≈‹ Í≈Ò‰ Á∆ √øÌ≈ÚÈ≈ Á∆ «’øÈ∆
Ó≈Â≈ ˛Õ «ÚÚ√Ê≈«Í’≈Úª «Úæ⁄ «’√∂ «ÚË≈«¬’ ”Â∂ ÍÃ≈Í ‘؉ Ú≈Ò∂ Íæ÷ ¡Â∂ «ÚØË∆ «Úæ⁄ Óª Á≈ ¡øÁ≈˜≈
«¬√∂ ÍÃ’≈ Ò◊≈«¬¡≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ
(D) ¡È∂’ª Ú≈ ¡Èπ«’«¡≈Úª Á∂ «Ú√Â≈ Á∆ «ÌøÈÂ≈ ÂØ∫ ÍÃÌ≈Ú Á≈ ¡øÁ≈˜≈ Ò◊≈«¬¡≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ «‹Ú∂∫, ⁄؉ª
«Úæ⁄ ÷Û∑∂ ‘؉ Ú≈Ò∂ Úæ÷-Úæ÷ ¿πÓ∆ÁÚ≈ «‹øÈ∆ «◊‰Â∆ «Úæ⁄ Óæ ÍÃ≈Í ’Á∂ ‘È, ¿πÈ∑ª Á∆ «◊‰Â∆ ˘
¿πÈ∑ª Á∂ «ÈÚ≈⁄È ÷∂Â «Úæ⁄ Í≈¬∂ ‹≈‰ Ú≈Ò∂ ÍÃÌ≈Ú «Úæ⁄ Á∂«÷¡≈ ‹≈ √’Á≈ ˛Õ

LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY 45