Page 100 - DPOL102_INDIAN POLITICAL SYSTEM

«¬’≈¬∆ñF: √øÿ∆ √ø√Á : ÒØ’ √Ì≈ ¡Â∂ ≈‹ √Ì≈

√◊Ó ÓÀ∫Ï Ï«‰¡≈ «‘≈ «’™«’ ¿π√ √Ó∂∫ ≈‹ √Ì≈ «Úæ⁄ ª ’ª◊√ Á≈ Ï‘πÓ √∆ Í ÒØ’ √Ì≈ «Úæ⁄ ‹ÈÂ≈ È؇
Í≈‡∆ Á≈ Ï‘πÓ √∆Õ «¬√ È∂ DCÚ∆∫ ¡Â∂ DDÚ∆∫ √ØË «ÏæÒª Á∆¡ª ’πfi «ÚÚ√Ê≈Úª «Úæ⁄ √ØË ’∆Â∆ ‹ª ’æ‡ «ÁæÂ∆
«‹È∑ª ˘ ÒØ’ √Ì≈ ÚæÒØ∫ Í≈√ ’ «ÁæÂ≈ «◊¡≈ √∆Õ «¬√ Â∑ª AIHI-I@ ¡Â∂ AIIF-B@@C Á∂ ÁΩ≈È ¡«‹‘∂ ‘∆
Ú≈Â≈ÚÈ Á∂ ’≈È ‘∆ ≈‹ √Ì≈ «Î √◊Ó Ï‰∆ ‘∆ Í AIE@-GG ¡Â∂ AIH@-HI ÁΩ≈È ≈‹ √Ì≈ ÚæÒØ∫
«ÈË≈« ¡Â∂ √ß«ÚË≈«È’ ±Í «Úæ⁄ «ÈÙ«⁄ ’∆Â∆ ◊¬∆ ̱«Ó’≈ «ÈÌ≈¿π‰ «Úæ⁄ «¬√ Á∆ ¡√ÎÒÂ≈ Á≈ Óπæ÷
’≈È «¬’ ÁÒ Á∂ ‘≈Ú∆ ‘؉ Á∆ Íz‰≈Ò∆ Ú≈Ò∆ Ì≈Â∆ ÁÒ Íz‰≈Ò∆ Á∆ Íz«’Â∆ ‘∆ √∆ ¡Â∂ «¬√ «Úæ⁄ ’ج∆
⁄È≈ÂÓ’ ‹ª √ß«ÚË≈«È’ Âπ‡∆¡ª È‘∆∫ ‘ÈÕ «‹™-«‹™ ’ª◊√ Á∆ Ï‘π ْÂ∆Ù≈Ò∆ √«ÊÂ∆ ÿæ‡ ‘πßÁ∆ ◊¬∆
¡Â∂ Á±√∂ ≈‹È∆«Â’ ÁÒª Á∆ √«ÊÂ∆ √◊Ó ¡Â∂ Ù’Â∆Ù≈Ò∆ ‘πßÁ∆ ◊¬∆, ≈‹ √Ì≈ Á∆ ̱«Ó’≈ Ú∆ Í«ÚÂÈ
‘πßÁ∆ ◊¬∆Õ ¡æ‹ ’æÒ∑ ’¬∆ ¡Òæ◊-¡Òæ◊ ≈‹È∆«Â’ ÁÒª ˘ √ßÿ Á∂ ¡Òæ◊-¡Òæ◊ ≈‹ª «Úæ⁄ Ï‘πÓ Íz≈Í ˛,
≈‹ √Ì≈ √≈∆¡ª ÁÒª Á≈ ¡ÈπÍ≈«Â’ ¥Ó «Úæ⁄ ÍzÂ∆«ÈËÂ≈ ’Á∆ ˛Õ «¬È∑ª «Úæ⁄Ø∫ ’ج∆ Ú∆ ÁÒ ÁØ-«Â‘≈¬∆ √∆‡ª
Á≈ Ï‘πÓ Íz≈Í ’È Á∂ Ò¬∆ ‘Ω∫√Ò≈ È‘∆∫ ‘Ø √’Á≈ ¡Â∂ «¬√ Á∂ Ò¬∆ ≈‹ √Ì≈ ¡≈͉∆ «¬æ¤≈ Á∂ ¡Èπ√≈ ¡≈͉∆
√ØË Ù’Â∆ ¡Â∂ ÁØ «ÚÙ∂Ù Ù’Â∆¡ª Á≈ «¬√Â∂Ó≈Ò ‘π‰ ’ √’Á∆ ˛Õ «¬√ È≈Ò «¬√ Á∆ √«ÊÂ∆ ’πfi ‘Ø «ÁzÛ ‘ج∆
˛Õ «¬‘ ˜±∆ Ô≈Á æ«÷¡≈ ‹≈‰≈ ⁄≈‘∆Á≈ ˛ «’ √ßÿ∆ √ß√Á «¬’ ÁØ-√ÁÈ∆ √ß√Ê≈ ˛ ¡Â∂ ≈‹ √Ì≈ ˘ «¬√ Á≈
¡‡πæ‡ ¡ß◊ ¿πÍÒ∆ √ÁÈ Ï«‰¡≈ ‘∆ «‘‰≈ ˛Õ ‘π‰ ÍzË≈È ÓßÂ∆ Á∆ «ÈÔπ’Â∆ Ò¬∆ ¿πÓ∆ÁÚ≈ Á∂‰ Ò¬∆ ≈‹
√Ì≈ ”Â∂ Ú∆ «ÈÌ ’∆Â≈ ‹≈ √’Á≈ ˛Õ
√Ú-ÓπÒª’‰ (Self Assessment)

Ï‘π-«Ú’ÒÍ∆ ÍzÙÈ (Multiple Choice Questions):
G. √≈Ò AIIG «Úæ⁄ ÍzË≈È ÓßÂ∆ Ùz∆ «¬ßÁ ’πÓ≈ ◊π‹≈Ò .......... Á∂ ÓÀ∫Ï √ÈÕ
(¡) ÒØ’ √Ì≈ (Ï) ≈‹ √Ì≈
(√) È (¡) È (Ï) (Á) ¿πÍØ’Â «Úæ⁄Ø∫ ’ج∆ È‘∆∫
H. √ß«ÚË≈È Á∂ «’√ ¡Èπ¤∂Á «Úæ⁄ ≈‹ √Ì≈ B/C Ï‘πÓ È≈Ò «¬’ Íz√Â≈Ú Í≈√ ’’∂ «¬’ ‹ª «˜¡≈Á≈
ÈÚ∆¡ª ¡«÷Ò Ì≈Â∆ √∂Ú≈Úª Á∆ √Ê≈ÍÈ≈ ’ √’Á≈ ˛?
(¡) ¡Èπ¤∂Á CEF (Ï) ¡Èπ¤∂Á BEF
(√) ¡Èπ¤∂Á CAB (Á) ¡Èπ¤∂Á IF
I. ≈‹∆Ú ◊ªË∆ Á∆ ‘æ«Â¡≈ ’ÁØ∫ ‘ج∆ √∆?
(¡) BA Ó¬∆ AIIB (Ï) BA Ó¬∆ AIIA
(√) BA Ó¬∆ AIIC (Á) BA Ó¬∆ AIID

F.E ÒØ’ √Ì≈-ÒØ’ª Á≈ √ÁÈ (Lok Sabha—The House of the People)

ÒØ’ª Á≈ √ÁÈ (The House of the People), «‹√ ˘ ÒØ’«ÍzÔ ±Í «Úæ⁄ ÒØ’ √Ì≈ (Lok Sabha) Á∂ ±Í «Úæ⁄
‹≈«‰¡≈ ‹ªÁ≈ ˛, √ßÿ∆ √ß√Á Á≈ Í«‘Ò≈ ¡Â∂ ‘∂·Ò≈ √ÁÈ ˛Õ «‹Ú∂∫ «’ «¬√ Á∂ È≈Ó ÂØ∫ ‘∆ √ÍæÙ‡ ‘Ø ‘πßÁ≈ ˛, «¬‘
Ì≈ Á∂ ÒØ’ª Á∆ ÍzÂ∆«ÈËÂ≈ ’Á≈ ˛Õ «¬√ Á∆ ⁄؉ ÍzÂæ÷ ±Í «Úæ⁄ ÒØ’ª ÚæÒØ∫ ’∆Â∆ ‹ªÁ∆ ˛Õ «¬‘ √ßÿ∆ √ß√Á Á≈
Ù’Â∆Ù≈Ò∆, ÒØ’ÂßÂ∆ ¡Â∂ √ßͱÈ ÍzÂ∆«ÈË∆ √ÁÈ ˛ ¡Â∂ «¬√ √ÏßË «Úæ⁄ «¬È∑ª Á∆ √«ÊÂ∆ «Ïz«‡Ù ‘≈¿±√ ¡≈Î
’≈ÓȘ Ú◊∆ ˛Õ Ì≈Â∆ ÒØ’ √Ì≈ ˘ «ÁæÂ∆¡ª ◊¬∆¡ª Ù’Â∆¡ª «Ïz«‡Ù ‘≈¿±√ ¡≈Î ’≈ÓȘ Á∆¡ª Ù’Â∆¡ª
Ú◊∆ ‘∆ ˛Õ ÒØ’ √Ì≈ Á∆ √«ÊÂ∆ «¬ßÈ∆ Ù’Â∆Ù≈Ò∆ ˛ «’ ’¬∆ «ÚÁÚ≈È Âª «¬√ ˘ ‘∆ ¡√Ò √ß√Á ’«‘‰≈ Í√ßÁ
’Á∂ ‘È Í «¬‘ ·∆’ «‡æ͉∆ È‘∆∫Õ «Î Ú∆ «¬√ È≈Ò ÒØ’ √Ì≈ ˘ Ì≈Â∆ √ß«ÚË≈«È’ «ÚÚ√Ê≈ «Úæ⁄ Íz≈ÍÂ
Ó‘æÂÚͱÈ ¡Â∂ Ù’Â∆Ù≈Ò∆ √«ÊÂ∆ Íz◊‡ ‘πßÁ∆ ˛Õ
I. ⁄È≈ (Composition): AIE@ «Úæ⁄ ‹ÁØ∫ √ß«ÚË≈È Ò≈◊± ‘Ø«¬¡≈, ¿πÁØ∫ ÒØ’ √Ì≈ Á∂ ÓÀ∫Ïª Á∆ √ß«÷¡≈ E@@
«ÈÙ«⁄ ’∆Â∆ ◊¬∆ √∆Õ AIEF «Úæ⁄ √æÂÚ∆∫ √ØË È≈Ò «¬‘ √ß«÷¡≈ EB@ Âæ’ ÚË≈ «ÁæÂ∆ ◊¬∆Õ ÍπÈ AIFC «Úæ⁄
ADÚ∆∫ √ØË È≈Ò ÓÀ∫Ïª Á∆ √ß«÷¡≈ EBE Âæ’ ÚË≈ «ÁæÂ∆ ◊¬∆Õ «¬È∑ª «Úæ⁄Ø∫ E@@ √∆‡ª ≈‹ª «Úæ⁄ «‘ßÁ∂ ÒØ’ª ¡Â∂
BE √∆‡ª ’∂∫Á Ù≈√ ÍzÁ∂Ùª ˘ Úß‚∆¡ª ◊¬∆¡ª √ÈÕ CAÚ∆∫ √ØË «ÈÔÓ È≈Ò ÒØ’ √Ì≈ Á∂ ÓÀ∫Ïª Á∆ «˜¡≈Á≈ ÂØ∫

LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY 93