Page 103 - DPOL102_INDIAN POLITICAL SYSTEM

Ì≈Â∆ ≈‹È∆«Â’ «ÚÚ√Ê≈

È؇ IV. ’≈‹’≈Ò (Term): ÒØ’ √Ì≈ Á≈ √Ë≈‰ ’≈‹’≈Ò Íø‹ √≈Ò Á≈ ‘πßÁ≈ ˛Õ √ß’‡’≈Ò∆È √Ó∂∫ ÁΩ≈È «¬‘
’≈‹’≈Ò «¬’ √≈Ò Ò¬∆ ÚË≈«¬¡≈ Ú∆ ‹≈ √’Á≈ ˛ Í «Î √ß’‡’≈Ò∆È √Ó∂∫ Á∂ ÷ÂÓ ‘؉ ÂØ∫ ¤∂ Ó‘∆È∂ Á∂ ¡ßÁ-
¡ßÁ ÒØ’ √Ì≈ Á∆ Â≈˜≈ ⁄؉ ’Ú≈¬∆ ‹≈‰∆ ˜±∆ ‘πßÁ∆ ‘ÀÕ DBÚ∆∫ √ØË È≈Ò ÒØ’ √Ì≈ Á≈ ’≈‹’≈Ò F √≈Ò Âæ’
ÚË≈ «ÁæÂ≈ «◊¡≈ √∆ Í DDÚ∆∫ √ØË È≈Ò «¬‘ ’≈‹’≈Ò ÍπÈ E √≈Ò Á≈ ’ «ÁæÂ≈ «◊¡≈Õ ≈Ù‡ÍÂ∆ ÒØ’ √Ì≈
Á≈ ’≈‹’≈Ò Í±≈ ‘؉ ÂØ∫ Í«‘Òª Ú∆ «¬√ ˘ Ìß◊ ’ √’Á≈ ‘À «‹Ú∂∫ «’ AIGG, AIGI, AIIA, AIIG, AIIH,
AIII ¡Â∂ B@@D «Úæ⁄ ’∆Â≈ «◊¡≈ √∆Õ ‹∂’ ÒØ’ √Ì≈ Á∆¡ª ⁄؉ª Í«‘Ò∆ ÒØ’ √Ì≈ Á≈ ÍzØ◊≈Ó Í±≈ ‘؉ ÂØ∫
Í«‘Òª ’Ú≈¬∆¡ª ‹≈‰ ª ¿πÈ∑ª ˘ ÓæËÚ◊∆ ⁄؉ª «’‘≈ ‹ªÁ≈ ˛ Í ‘∂’ ÈÚ∆∫ ÒØ’ √Ì≈ E √≈Ò Á∂ √Ó∂∫ Ò¬∆
¸‰∆ ‹ªÁ∆ ˛Õ ÒØ’ √Ì≈ ˘ Ìß◊ ’Á∂ √Ó∂∫ ≈Ù‡ÍÂ∆ ÍzË≈È ÓßÂ∆ Á∆ √Ò≈‘ ¡Èπ√≈ ’ßÓ ’Á≈ ‘ÀÕ ÍzË≈È ÓßÂ∆
˘ ‹ÁØ∫ Âæ’ ÒØ’ √Ì≈ «Úæ⁄ Ï‘πÓ Íz≈Í ‘ØÚ∂ ¿π‘ ≈Ù‡ÍÂ∆ ˘ ÈÚª ‹È≈Á∂Ù Íz≈Í ’È Ò¬∆ ÒØ’ √Ì≈ Ìß◊
’È Ò¬∆ ’Á∆ Ú∆ «√¯≈«Ù ’ √’Á≈ ˛Õ ¡«‹‘∆ ‘∂’ Íz≈ÊÈ≈ ≈Ù‡ÍÂ∆ ÚæÒØ∫ √Ú∆’≈ ’ Ò¬∆ ‹ªÁ∆ ˛Õ
V. ÏÀ·’ª (Sessions): Ì≈Â∆ √ß«ÚË≈È Á∂ ¡Èπ¤∂Á HE Á∂ ¡Èπ√≈ ≈Ù‡ÍÂ∆ «’√∂ Ú∆ √Ó∂∫ √ß√Á Á∆ ÏÀ·’ ÏπÒ≈
√’Á≈ ˛ Í √ß√Á Á∆¡ª ÁØ ÏÀ·’ª «Úæ⁄ ¤∂ Ó‘∆È∂ ÂØ∫ «˜¡≈Á≈ ¡ßÂ È‘∆∫ ‘Ø √’Á≈Õ «¬√ Á≈ ¡Ê «¬‘ ‘Ø«¬¡≈
«’ «¬’ √≈Ò «Úæ⁄ ÒØ’ √̪ Á∆¡ª ÿæ‡ ÂØ∫ ÿæ‡ ÁØ ÏÀ·’ª ‘؉∆¡ª ˜±∆ ‘πßÁ∆¡ª ‘ÈÕ ≈Ù‡ÍÂ∆ ’ØÒ ÒØ’ √Ì≈
Á∂ ¡«ËÚ∂ÙÈ ÏπÒ≈¿π‰∂, Á∆ÿ’≈Ò∆È √Ó∂∫ Ò¬∆ æÁ ’È ‹ª Ìß◊ ’È Á∆ Ù’Â∆ ‘πßÁ∆ ˛Õ

VI. ◊‰Í±Â∆ (’ØÓ)(Quorum): ÒØ’ √Ì≈ Á∆ «¬’ ÏÀ·’ Ò¬∆ ÿæ‡ ÂØ∫ ÿæ‡ A/A@ ÓÀ∫Ïª Á∆ ÓΩ‹±Á◊∆ ˜±∆ ‘πßÁ∆
˛Õ ‹∂’ ÒØ’ √Ì≈ Á∂ A/A@ ÓÀ∫Ï ÏÀ·’ «Úæ⁄ ÓΩ‹±Á È≈ ‘؉ ª √ÁÈ Á≈ √Í∆’ ◊‰Í±Â∆ √ß«÷¡≈ Á∂ ÿæ‡ ‘؉
’≈È ÏÀ·’ ˘ ¸æ’ √’Á≈ ˛Õ
VII. ÒØ’ √Ì≈ Á∂ ¡«Ë’≈∆, √Í∆’ ¡Â∂ «‚͇∆ √Í∆’ (Presiding Officers of Lok Sabha, Speaker
and Deputy Speaker): √Í∆’ ‘∆ ÒØ’ √Ì≈ Á≈ ÓÀ∫Ï ¡Â∂ ÍzË≈È◊∆ ’È Ú≈Ò≈ ¡«Ë’≈∆ ‘πßÁ≈ ˛Õ √Í∆’
Á∆ ⁄؉ ÒØ’ √Ì≈ Á∂ ÓÀ∫Ïª ÚæÒØ∫ ¡≈͉∂ «Úæ⁄Ø∫ ‘∆ ’∆Â∆ ‹ªÁ∆ ˛Õ ‘∂’ ÈÚ∆∫ ÒØ’ √Ì≈ ¡≈͉∆ Í«‘Ò∆ ÏÀ·’ «Úæ⁄
¡≈͉∂ «Úæ⁄Ø∫ ‘∆ «¬’ ÓÀ∫Ï ˘ √Í∆’ ¡Â∂ Á±√∂ ˘ «‚͇∆ √Í∆’ Á∂ ±Í «Úæ⁄ ¸‰Á≈ ˛Õ √Í∆’ ÒØ’ √Ì≈ Á∆¡ª
ÏÀ·’ª Á∆ ÍzË≈È◊∆ ’Á≈ ˛, √ÁÈ Á∆ ’≈Ú≈¬∆ ⁄Ò≈™Á≈ ˛ ¡Â∂ √ÁÈ «Úæ⁄ ¡ÈπÙ≈√È Â∂ Ó«Ô≈Á≈ √Ê≈«ÍÂ
æ÷Á≈ ˛Õ √ÁÈ «Úæ⁄ ¿π√ Á∆ √æÂ≈ √Ú¿πµ⁄ ‘πßÁ∆ ˛Õ ¿π‘ √ÁÈ «Úæ⁄ ≈‹È∆«Â’ ±Í ”⁄ «ÈÍæ÷ «Ú¡’Â∆ Á∂ ±Í
«Úæ⁄ «ÚÚ‘≈ ’Á≈ ˛Õ √Í∆’ Á∆ ÓΩ‹±Á◊∆ «Úæ⁄ ¿π√ Á∂ ’ÂÚ «‚͇∆ √Í∆’ ÚæÒØ∫ «ÈÌ≈¬∂ ‹ªÁ∂ ‘ÈÕ √Í∆’
¡Â∂ «‚͇∆ √Í∆’ ÁØÚª Á∂ √ß√Á «Úæ⁄ È≈ ÓΩ‹±Á ‘؉ Á∆ √«ÊÂ∆ «Úæ⁄ ÍzË≈È «Ú¡’Â∆¡ª Á∆ √±⁄∆ «Úæ⁄Ø∫ ’ج∆
«Ú¡’Â∆ ÏÀ·’ Á∆ ÍzË≈È◊∆ ’Á≈ ‘ÀÕ ADÚ∆∫ ÒØ’ √Ì≈ «Úæ⁄ Ùz∆ √ØÓÈ≈Ê ⁄À‡‹∆ ˘ ¡≈͉≈ √Í∆’ ¡Â∂ Ùz∆ √∆.
¡Àµ√. ¡‡Ú≈Ò ˘ ¿πµÍ-√Í∆’ ¸«‰¡≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ
VIII. ÒØ’ √Ì≈ Á∂ ÓÀ∫Ïª Á≈ Ú∂ÂÈ, ÌæÂ∂ ¡Â∂ ÍÀÈÙÈ (Salary, Allowances and Pension of Members):
ÒØ’ √Ì≈ Á∂ ÓÀ∫Ïª ˘ √ß√Á ÚæÒØ∫ ⁄؉ Ó‘∆È≈ ÂÈ÷≈‘ ¡Â∂ ÌæÂ∂ «ÓÒÁ∂ ‘È ¡Â∂ ‹∂’ ’ج∆ ÓÀ∫Ï ÿæ‡ ÂØ∫ ÿæ‡ E
√≈Ò Âæ’ ÒØ’ √Ì≈ Á≈ ÓÀ∫Ï «‘ßÁ≈ ˛ ª ¿π√ ˘ ÍÀÈÙÈ Ú∆ «ÓÒÁ∆ ˛Õ
IX. «ÚÙ∂Ù ¡«Ë’≈ (Special Privileges): ÒØ’ √Ì≈ Á∂ ÓÀ∫Ïª ˘ ’πfi «ÚÙ∂Ù ¡«Ë’≈ Íz≈Í ‘ÈÕ ¿πÈ∑ª ˘ √ÁÈ
«Úæ⁄ ¡≈͉∂ «Ú⁄≈ Í∂Ù ’È Á∆ ͱ∆ √πÂßÂÂ≈ ‘πßÁ∆ ˛Õ ¿πÈ∑ª ÚæÒØ∫ √ÁÈ «Úæ⁄ ’‘∆ ◊¬∆ «’√∂ Ú∆ ◊æÒ ”Â∂ ’ج∆
’≈Ú≈¬∆ È‘∆∫ ’∆Â∆ ‹≈ √’Á∆Õ ÏÀ·’ ÁΩ≈È «¬√ «Úæ⁄ D@ «ÁÈ Í«‘Òª ¡Â∂ Ï≈¡Á «Úæ⁄ ¿πÈ∑ª ˘ «’√∂ Á∆Ú≈È∆
ÁØÙ ¡Ë∆È ’ÀÁ∆ È‘∆∫ ω≈«¬¡≈ ‹≈ √’Á≈Õ ÎΩ‹Á≈∆ Ó≈Ó«Ò¡ª «Úæ⁄ ¿πÈ∑ª ˘ ’∂ÚÒ Âª ‘∆ «◊zÎÂ≈ ’∆Â≈ ‹≈
√’Á≈ ˛ ‹∂’ √Í∆’ ˘ «¬√ √ÏøË «Úæ⁄ √±⁄È≈ «ÁæÂ∆ ◊¬∆ ‘ØÚ∂Õ Í≈‡∆ ¡ÈπÙ≈√È ’≈È ÒØ’ √Ì≈ Á∂ ÓÀ∫Ï ˘
¡≈͉∂ ÁÒ Á∆ È∆Â∆ Á∂ ¡Èπ√≈ ‘∆ ’ßÓ ’È≈ ÍÀ∫Á≈ ˛Õ ¡≈͉∂ ÁÒ ÚæÒØ∫ ‹≈∆ ’∆Â∂ ◊¬∂ Ú«‘Í (Whip) Á∂ ¡Èπ√≈
Ú؇ª «Úæ⁄ Ì≈◊ ÒÀ‰≈ ÍÀ∫Á≈ ˛ È‘∆∫ ª ¿πÈ∑ª Á∂ «ÚπæË ¡ÈπÙ≈√«È’ ’≈Ú≈¬∆ ’∆Â∆ ‹≈ √’Á∆ ˛Õ

X. «ÚØË∆ Íæ÷ Á∂ È∂Â≈ ˘ √’≈∆ Ó≈ÈÂ≈ (Official Recognition to the Leader of Opposition): «¬ß◊ÒÀ∫‚
«Úæ⁄ «ÚØË∆ Íæ÷ Á∂ È∂Â≈ ˘ «ÚÙ∂Ù √’≈∆ Ó≈ÈÂ≈ Íz≈Í ‘πßÁ∆ ‘ÀÕ Ì≈ «Úæ⁄ Ú∆ «Ïz‡∂È Á∂ Ï≈Ï AH ¡◊√Â
AIGG ˘ √ß√Á È≈Ò √Ïß«Ë ’≈˘È Í≈√ ’∆Â≈ «◊¡≈ ¡Â∂ «¬√ Á∂ ¡Èπ√≈ √ÁÈ «Úæ⁄ «ÚØË∆ ÁÒ Á∂ È∂Â≈ ˘
√’≈∆ Ó≈ÈÂ≈ «ÁæÂ∆ ‹≈‰ Á∆ «ÚÚ√Ê≈ ’∆Â∆ ◊¬∆Õ «ÚØË∆ ÁÒ Á∂ È∂Â≈ ˘ ¿π‘ √≈∆¡ª √π«ÚË≈Úª ¿πÍÒæÏË
‘πßÁ∆¡ª ‘È ‹Ø ’Àϫȇ Á∂ ÓßÂ∆¡ª ˘ Íz≈Í ‘πßÁ∆¡ª ‘ÈÕ Ï∆. ‹∂. Í∆. È∂Â≈ Ùz∆ ¡‡Ò «Ï‘≈∆ Ú≈‹Í≈¬∆ AAÚ∆∫
ÒØ’ √Ì≈ «Úæ⁄ «ÚØË∆ Íæ÷ Á∂ √’≈∆ Ó≈ÈÂ≈ Íz≈Í È∂Â≈ √È ¡Â∂ ABÚ∆∫ ÒØ’ √Ì≈ «Úæ⁄ ’ª◊√ (¡≈¬∆) Á∂ Ùz∆

96 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY