Page 116 - DPOL102_INDIAN POLITICAL SYSTEM

«¬’≈¬∆ñF: √øÿ∆ √ø√Á : ÒØ’ √Ì≈ ¡Â∂ ≈‹ √Ì≈

«Î Ú∆ «¬√ ¡√Ò∆¡Â ˘ «Ë¡≈È «Úæ⁄ æ÷‰≈ ˜±∆ ‘À «’ «ÚÚ‘≈«’ ±Í «Úæ⁄ ≈‹ √Ì≈ Á∆ √«ÊÂ∆ ÒØ’ √Ì≈ È؇
Á∂ Ï≈¡Á ¡≈™Á∆ ˛Õ ≈‹ √Ì≈ «¬’ Á±√≈ √ÁÈ ˛ Í «¬√ Á∂ Ï≈Ú‹±Á «¬‘ Á±√∂ Á‹∂ ‹ª «Ïz«‡Ù ‘≈¿±√ ¡≈Î
Ò≈‚ Á∂ Ï≈Ï Ù’Â∆‘∆‰ √ÁÈ È‘∆∫ ˛Õ Ì≈Â∆ √ß«ÚË≈«È’ Íz‰≈Ò∆ «Úæ⁄ ≈‹ √Ì≈ Á≈ √ÈÓ≈È‹È’ √Ê≈È
˛ ¡Â∂ ¿π‘ ·∆’ „ß◊ È≈Ò ¡≈͉∆¡ª «ÈË≈« ْÂ∆¡ª Á≈ «¬√Â∂Ó≈Ò ’È Á∂ √ÓæÊ ˛Õ ⁄≈‘∂ ≈‹ √Ì≈ ˘
≈‹ª Á∆ ’Ω∫√Ò «’‘≈ ‹ªÁ≈ ˛ Í «¬√ Á≈ ◊·È ¡√Ò «Úæ⁄ «¬’ √ßÿ≈ÂÓ’ √ÁÈ Á∂ Ï≈Ï È‘∆∫ ’∆Â≈ «◊¡≈
˛Õ «Î Ú∆ «¬‘ √ÁÈ Ì≈Â∆ √ßÿ Á∆¡ª «¬’≈¬∆¡ª Á∂ «‘æª Á∆ ÍzÂ∆«ÈËÂ≈ ’Á≈ ˛Õ

√Ú-ÓπÒª’‰ (Self Assessment)

‘∂· «Ò«÷¡ª «Úæ⁄Ø∫ √æ⁄/fi±· Áæ√Ø (Write True/False in the following statements):
AF. ÒØ’ √Ì≈ Á∂ √Í∆’ Á≈ Á∂Ù Á∂ √Ú¿πµ⁄ «Ú¡’Â∆¡ª «Úæ⁄ AGÚª √Ê≈È ˛Õ
AG. AEÚ∆∫ ÒØ’ √Ì≈ Á∆ √Í∆’ Ùz∆ÓÂ∆ Ó∆≈ ’πÓ≈ ‘ÈÕ
AH. ÒØ’ √Ì≈ Á∂ ÍzË≈È ˘ Ó‘≈«ÌÔØ◊ Ò◊≈Â≈ ‘‡≈«¬¡≈ ‹≈ √’Á≈ ˛Õ
AI. ≈‹ √Ì≈ Á∂ ÓÀ∫Ï ÁØ-«Â‘≈¬∆ Ï‘πÓ È≈Ò Íz√Â≈Ú Í≈√ ’’∂ (¡Èπ¤∂Á BDI Á∂ ¡Ë∆È) ≈‹-√±⁄∆ Á∂
«’√∂ «ÚÙ∂ ˘ ≈Ù‡∆ Ó‘æÂÚ Á≈ «ÚÙ≈ ÿث٠’ √’Á∂ ‘ÈÕ
B@. √ß«ÚË≈È ¡Èπ√≈ ÒØ’ √Ì≈ ˘ ’¬∆ «ÚÙ∂Ù Ù’Â∆¡ª «ÁßÁ∂ √Ó∂∫ ’¬∆ ÷∂Âª «Úæ⁄ ≈‹ √Ì≈ Á∆ Á±√∂ Á‹∂
Á∆ ̱«Ó’≈ «ÁæÂ∆ ◊¬∆ ˛Õ

F.I √≈ ¡ßÙ (Summary)

J Ì≈Â∆ √ß«ÚË≈«È’ «ÚÚ√Ê≈ «Úæ⁄ √ßÿ Á∆ ¡Â∂ √ßÿ∆ √’≈ «Úæ⁄ √ß√Á Á∆ √«ÊÂ∆ Ù’Â∆Ù≈Ò∆ ¡Â∂
ÍzÌ≈ÚÙ≈Ò∆ ˛Õ
J ËÈ «ÏæÒ ’∂ÚÒ ÒØ’ √Ì≈ «Úæ⁄ ‘∆ Í∂Ù ’∆Â∂ ‹≈ √’Á∂ ‘È ¡Â∂ «¬√ √ÏßË «Úæ⁄ ≈‹ √Ì≈ «’√∂ Ú∆ ËÈ
«ÏæÒ ˘ Í≈√ ‘؉ «Úæ⁄ ’∂ÚÒ AD «ÁÈ Á∆ Á∂ ‘∆ ’ √’Á∆ ˛Õ
J ≈‹ √Ì≈ ¡Â∂ √ß√Á Á∆ ¿πÍÒ∆ √ÁÈ «Úæ⁄ «˜¡≈Á≈ ÂØ∫ «˜¡≈Á≈ BE@ ÓÀ∫Ï ‘πßÁ∂ ‘È, «‹È∑ª «Úæ⁄Ø∫ BCH
≈‹ª Á∂ ÍzÂ∆«ÈË∆ ‘πßÁ∂ ‘È ¡Â∂ Ï≈’∆ AB ÓÀ∫Ïª Á∆ È≈Ó˜Á◊∆ ≈Ù‡ÍÂ∆ ÚæÒØ∫ ¿πÈ∑ª «Ú¡’Â∆¡ª «Úæ⁄Ø∫
’∆Â∆ ‹ªÁ∆ ˛ «‹È∑ª È∂ ’Ò≈, √≈«‘Â, «Ú«◊¡≈È ‹ª √Ó≈‹ √∂Ú≈Úª Á∂ ÷∂Â «Úæ⁄ «ÚÙ∂Ù ¿πÍÒæÏË∆¡ª
Íz≈Í ’∆Â∆¡ª ‘؉Õ
J ≈‹ √Ì≈ Á∂ ÓÀ∫Ïª Á∆ ⁄؉ ≈‹ «ÚË≈È √Ì≈Úª Á∂ ÓÀ∫Ïª ÚæÒØ∫ ¡ÈπÍ≈«Â’ ÍzÂ∆«ÈËÂ≈ «¬’«‘∆ ÏÁÒ≈¡
Ú؇ Íz‰≈Ò∆ È≈Ò ¡ÍzÂæ÷ ±Í «Úæ⁄ ’∆Â≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ
J ≈Ù‡ÍÂ∆ ≈‹ AB ÓÀ∫Ï «ÈÔπ’ ’Á≈ ˛Õ «¬‘ ¡√Ò «Úæ⁄ ÒØ’ÂßÂ∆ ¡Â∂ √ßÿ∆ Ì≈ÚÈ≈ Á∂ «ÚπæË
˛Õ «¬‘ √ßÌ≈ÚÈ≈ ‘Ó∂Ù≈ √Ê≈«Í «‘ßÁ∆ ˛ «’ «ÈÔπ’ ’∆Â∂ ◊¬∂ AB ÓÀ∫Ï ¡≈͉≈ ͱ≈ √ÓÊÈ ≈‹ª
˘ Á∂‰ Á∂ Óπ’≈ÏÒ∂ ’∂∫Á ˘ Á∂‰◊∂Õ
J ‹∂’ ≈‹ √Ì≈ «’√∂ «ÚæÂ∆ «ÏæÒ ˘ Í≈√ ’È «Úæ⁄ ¡√ÓÊ «‘ßÁ≈ ˛ ‹ª ≈‹ √Ì≈ «Úæ⁄ «ÚæÂ∆ «ÏæÒ
Ì∂‹∂ ‹≈‰ Á∆ «ÓÂ∆ ÂØ∫ AD «ÁÈ Ï∆ ‹≈‰ ª «¬‘ ÓßÈ «Ò¡≈ ‹ªÁ≈ ˛ «’ «¬√ ˘ √ß√Á Á∂ ÁØÚª √ÁȪ
È∂ Í≈√ ’ «ÁæÂ≈ ˛ ¡Â∂ «¬√ ˘ ÓȘ±∆ Ò¬∆ ≈Ù‡ÍÂ∆ ’ØÒ Ì∂‹ «ÁæÂ≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ
J «¬’ √Ë≈‰ «ÏæÒ ÁØÚª √ÁȪ «Úæ⁄Ø∫ «’√∂ Ú∆ √ÁÈ «Úæ⁄ Í∂Ù ’∆Â≈ ‹≈ √’Á≈ ˛ ¡Â∂ «¬√ ˘ ÁØÚª √ÁȪ
ÚæÒØ∫ Í≈√ ’∆Â∂ «ÏȪ Í≈√ È‘∆∫ √Ó«fi¡≈ ‹≈ √’Á≈Õ ‹∂’ ÁØÚª √ÁȪ «Úæ⁄ «’√∂ «ÏæÒ Á∂ √ÏßË «Úæ⁄
◊Â∆ØË ÍÀÁ≈ ‘Ø ‹ªÁ≈ ˛ ¡Â∂ «¬‘ ◊Â∆ØË F Ó‘∆È∂ ÂØ∫ «˜¡≈Á≈ √Ó∂∫ √Ê≈«Í «‘ßÁ≈ ˛ ª ≈Ù‡ÍÂ∆
«¬√ Á≈ ‘æÒ ’È Ò¬∆ ÁØÚª √ÁȪ Á≈ √ªfi≈ ¡«ËÚ∂ÙÈ ÏπÒ≈™Á≈ ˛Õ
J √ß√Á Á∂ ÁØÚª √ÁȪ Á∆¡ª Ù’Â∆¡ª Á≈ ÂπÒÈ≈ÂÓ’ ¡«Ë¡ÀÈ ’È ÂØ∫ Ï≈¡Á «¬‘ ÂæÊ √≈‘Ó‰∂ ¡≈™Á≈
˛ «’ ≈‹ √Ì≈ Á∆ ÂπÒÈ≈ «Úæ⁄ «ÏȪ Ùæ’ ÒØ’ √Ì≈ «˜¡≈Á≈ Ù’Â∆Ù≈Ò∆ ˛ Í «¬√∂ √Ó∂∫ «¬‘ ÓßÈ ÒÀ‰≈
◊Ò ‘ØÚ∂◊≈ «’ ≈‹ √Ì≈ Á±√∂ Á‹∂ Á≈ ‹ª ÍzÂ∆«’«¡≈Ú≈Á∆ √ÁÈ ˛Õ

LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY 109