Page 191 - DPOL102_INDIAN POLITICAL SYSTEM

Ì≈Â∆ ≈‹È∆«Â’ «ÚÚ√Ê≈

È؇ ˘ ÁπÏ≈≈ Í≈√ ’’∂ Ì∂‹ Á∂Ú∂ ª ≈‹Í≈Ò ˘ ¡≈͉∆ ÓȘ±∆ ˜± Á∂‰∆ ÍÀ∫Á∆ ˛Õ ≈‹Í≈Ò «’√∂ «ÏæÒ ˘ ≈Ù‡ÍÂ∆
Á∆ ¡÷∆Ò∆ ÓȘ±∆ Ò¬∆ Ì∂‹ √’Á≈ ˛Õ ’πfi «ÏæÒ Âª ˜± ‘∆ ≈‹Í≈Ò ˘ ≈Ù‡ÍÂ∆ Á∂ ’ØÒ Ì∂‹‰∂ ÍÀ∫Á∂ ‘ÈÕ
B. «ÚæÂ∆ Ù’Â∆¡ª (Financial Powers)- ÍzªÂ∆ «ÏæÒ ”Â∂ ≈‹ «ÚË≈È Óß‚Ò Á≈ ‘∆ ¡«Ë’≈ ‘πßÁ≈ ˛ Í ¡√Ò
«Úæ⁄ «ÚË≈È √Ì≈ ‘∆ «¬√ ¡«Ë’≈ Á≈ «¬√Â∂Ó≈Ò ’Á∆ ˛Õ ËÈ «ÏæÒ ’∂ÚÒ Í«‘Òª «ÚË≈È √Ì≈ «Úæ⁄ ‘∆ Í∂Ù
’∆Â≈ ‹≈ √’Á≈ ˛ ¡Â∂ «¬√ ˘ «ÚË≈È-Íz∆ÙÁ «Úæ⁄ Í«‘Òª Í∂Ù È‘∆∫ ’∆Â≈ ‹≈ √’Á≈Õ «ÚË≈È √Ì≈ ˘ ÍzªÂ Á∂
«Úæ ”Â∂ ͱ≈ ¡«Ë’≈ ‘πßÁ≈ ˛Õ ¿π√ Á∆ ÓȘ±∆ ÂØ∫ «ÏȪ È≈ ª ’ج∆ ’ Ò◊≈«¬¡≈ ‹≈ √’Á≈ ˛ ¡Â∂ È≈ «¬’
ÍÀ√≈ Ú∆ ÷⁄ ’∆Â≈ ‹≈ √’Á≈ ˛Õ ËÈ «ÚË≈«¬’ ÓȘ±∆ ‘Ø ‹≈‰ ÂØ∫ Ï≈¡Á «ÚË≈È Íz∆ÙÁ ’ØÒ Ì∂‹ «ÁæÂ≈ ‹ªÁ≈
˛ Í «ÚË≈È Íz∆ÙÁ Á∆ ÓȘ±∆ ˜±∆ È‘∆∫ ‘πßÁ∆Õ

È؇√ «ÚË≈È Íz∆ÙÁ ËÈ «ÚË≈«¬’ Á∂ ’ØÒ ‘؉ «Úæ⁄ AD «ÁÈ Á∆ Á∂∆ ’ √’Á∆ ˛Õ

«¬√ ÂØ∫ «˜¡≈Á≈ √Ó∂∫ Ò¬∆ ¿π‘ «¬√ ˘ Ø’ È‘∆∫ √’Á∆ ¡Â∂ È≈ ‘∆ æÁ ’ √’Á∆ ˛Õ «ÚË≈È Íz∆ÙÁ «Úæ⁄ Í∂Ù ‘؉
ÂØ∫ AD «ÁÈ Ï≈¡Á ≈‹Í≈Ò Á∂ ‘√Â≈÷ ‘؉ ”Â∂ ’ج∆ Ú∆ ËÈ «ÚË≈«¬’ «ÚË∆ ω ‹ªÁ≈ ˛, ⁄≈‘∂ «ÚË≈È Íz∆ÙÁ
È∂ «¬√ √Ó∂∫ «Úæ⁄ Í≈√ ’ «ÁæÂ≈ ‘ØÚ∂ ‹ª È≈ ’∆Â≈ ‘ØÚ∂Õ

C. ’≈‹ Í≈«Ò’≈ ”Â∂ ’߇ØÒ (Control Over the Executive)-ÍzªÂª «Úæ⁄ √ß√Á∆ ÍzÏßË Á∂ ¡Èπ’±Ò ’≈‹ Í≈«Ò’≈
˘ «ÚË≈È Í≈«Ò’≈ ÍzÂ∆ «˜ßÓ∂Ú≈ ω≈«¬¡≈ «◊¡≈ ˛Õ ¡√Ò «Úæ⁄ ’≈‹ Í≈«Ò’≈ Á∆ «¬‘ «˜ßÓ∂Ú≈∆ «ÚË≈È √Ì≈
ÍzÂ∆ ‘∆ ‘πßÁ∆ ˛Õ ÓßÂ∆ ¡≈͉∂ ¡‘πÁ∂ ”Â∂ ¿πÁØ∫ Âæ’ «‘ √’Á∂ ‘È, ‹ÁØ∫ Âæ’ ¿πÈ∑ª ˘ «ÚË≈È √Ì≈ «Úæ⁄ Ï‘πÓ Á≈
«ÚÙÚ≈√ Íz≈Í «‘ßÁ≈ ˛Õ «‹™ ‘∆ ¿πÈ∑ª ÂØ∫ Ï‘πÓ Á≈ ÌØ√≈ ‘‡ ‹ªÁ≈ ˛, ¿πÈ∑ª Á∂ «ÚπæË Ï∂ÌØ√◊∆ Á≈ Íz√Â≈Ú
Í≈√ ’ «ÁæÂ≈ ‹ªÁ≈ ˛ ª ¿π‘ «Â¡≈◊ ÍæÂ Á∂ «ÁßÁ∂ ‘ÈÕ «ÚË≈È √Ì≈ ’πfi ‘Ø Â∑ª È≈Ò Ú∆ È∆Â∆ √ÏøË∆
‹≈‰’≈∆ Íz≈Í ’È Ò¬∆ ’ج∆ Ú∆ ÍzÙÈ Íπæ¤ √’Á≈ ˛, ¿πµÂ ˘ √ÍæÙ‡ ’È Ò¬∆ ÍzÙÈ Ú∆ Íπæ¤∂ ‹≈ √’Á∂ ‘ÈÕ
“’ßÓ Ø’Ø” Íz√Â≈Ú Í∂Ù ’’∂ Ú∆ √’≈ ÂØ∫ √ÍæÙ‡∆’È Óß«◊¡≈ ‹≈ √’Á≈ ˛ ¡Â∂ «’‘≈ ‹≈ √’Á≈ ˛ «’ «ÚË≈È
√Ì≈ ˘ ’≈‹Í≈«Ò’≈ ”Â∂ ͱ≈-ͱ≈ ’߇ØÒ Íz≈Í ˛Õ
D. ‘Ø ’ßÓ (Other Functions)-
(i) ≈‹ «ÚË≈È Óß‚Ò Á≈ ‘∂·Ò≈ √ÁÈ («ÚË≈È √Ì≈) ≈Ù‡ÍÂ∆ Á∆¡ª ⁄؉≈ «Úæ⁄ «‘æ√≈ ÒÀ∫Á≈ ˛Õ
(ii) ≈‹ Á∂ √ß√Á Á∂ ¿πÍÒ∂ √ÁÈ (≈‹ √Ì≈) «Úæ⁄ ¸‰∂ ‹≈‰ Ú≈Ò∂ ÓÀ∫Ï Ú∆ «ÚË≈È √Ì≈ Á∂ ÓÀ∫Ïª ÚæÒØ∫ ⁄π‰∂
‹ªÁ∂ ‘ÈÕ
(iii) ‹Á«’ √ß«ÚË≈È «Úæ⁄ √ØË ’È Á∆ Ù’Â∆ ¡Â∂ ¿π√ «Úæ⁄ Í«‘Ò’ÁÓ∆ ’È Á≈ ¡«Ë’≈ √ß√Á ˘ ‘∆ Íz≈ÍÂ
˛, «Î Ú∆ ¡Èπ¤∂Á CFH Á∂ ¡Èπ√≈ √ß«ÚË≈È Á∂ ¡Èπ¤∂Á ED, EE, GC, AFB ¡Â∂ BDA ¡Â∂ √Ú¿πµ⁄
¡Á≈Ò ¡Â∂ ¿πµ⁄ ¡Á≈Òª È≈Ò √Ïß«Ë ¡Èπ¤∂Áª ¡Â∂ ’∂∫Á Â∂ ≈‹ª Á∂ √ÏßË≈ Á≈ «ÈË≈‰ ’È
Ú≈Ò∆ √ß«ÚË≈«È’ ÍzÏß˪ «Úæ⁄ √ß√Á ª ‘∆ √ØË ’ √’Á∆ ˛ ‹ÁØ∫ ¡«‹‘∆ √ØË «ÚË≈«¬’ ˘ √ß√Á ’ØÒ
‘؉ ÂØ∫ Ï≈¡Á ¡æË∂ ≈‹ª Á∆ «ÚË≈È Í≈«Ò’≈ È∂ ÓȘ± ’ «Ò¡≈ ‘ØÚ∂Õ «ÚË≈È Íz∆ÙÁ ˘ «¬√ Ó≈ÓÒ∂
«Úæ⁄ Ú∆ ’ج∆ Ù’Â∆ Íz≈Í ȑ∆∫ ˛Õ

(iv) «ÚË≈È ‹∂’ «ÚË≈È Íz∆ÙÁ ˘ ω≈¿π‰ Á≈ Íz√Â≈Ú ‹ª ÷ÂÓ ’È Á≈ Íz√Â≈Ú Í≈√ ’∂ Â≈ «¬√ Íz√Â≈Ú
Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ √ß√Á ’≈˘È ω≈ ’∂ «ÚË≈È Íz∆ÙÁ Á∆ √Ê≈ÍÈ≈ ‹ª ÷≈ÂÓ≈ ’Á∆ ˛Õ

√«ÊÂ∆ (Position)- «ÚË≈È Óß‚Ò Á∆¡ª Ù’Â∆¡ª ¡Â∂ ’ßÓª Á∂ «¬√ Úȉ Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ «’‘≈ ‹≈ √’Á≈ ˛ «’
¡≈͉∂ ≈‹ Á∂ ÍzÙ≈√È «Úæ⁄ «¬√ Á≈ Úæ‚≈ Ó‘æÂÚͱÈ ‘æÊ ˛Õ ≈‹ «ÚË≈È Óß‚Ò Á∆¡ª Ù’Â∆¡ª Á≈ ¡√Ò∆ ±Í
«Úæ⁄ «¬√Â∂Ó≈Ò «ÚË≈È √Ì≈ ‘∆ ’Á∆ ˛Õ «ÚË≈È Íz∆ÙÁ «¬√ Á∆ ‹ÒÁÏ≈˜∆ ”Â∂ Ø’ Ò◊≈ √’Á∆ ˛ Í «¬√ Á∂
√Â∂ «Úæ⁄ π’≈Ú‡ ω ’∂ ÷Û∑∆ È‘∆∫ ‘Ø √’Á∆Õ «¬√ ÚæÒØ∫ Í≈√ ’∆Â∂ «’√∂ √Ë≈‰ «ÚË≈«¬’ ˘ C Ó‘∆È∂ Âæ’ ¡Â∂
«ÚæÂ∆ «ÚË≈«¬’ ˘ ’∂ÚÒ AD «ÁÈ Âæ’ «ÚË≈È Íz∆ÙÁ Ø’ √’Á∆ ˛Õ «ÚæÂ∆ «ÚË≈«¬’ Í«‘Òª «ÚË≈È √Ì≈ «Úæ⁄

184 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY