Page 223 - DPOL102_INDIAN POLITICAL SYSTEM

Ì≈Â∆ ≈‹È∆«Â’ «ÚÚ√Ê≈

È؇ ≈Ù‡ÍÂ∆ Á∆ ÓȘ±∆ Íz≈Í ’È∆ ‘ßπÁ∆ ˛Õ ¿πÁ≈‘‰ Á∂ ÂΩ ”Â∂ ‹∂’ ÍzªÂ∆ √’≈ «’√∂ «Ú¡’Â∆ ‹ª √ß√Ê≈
Á∆ √ßÍÂ∆ ”Â∂ √Ú‹È’ «‘æ Ҭ∆ ¡«Ë’≈ ’È≈ ⁄≈‘∂ ª ¡«‹‘∂ ’ßÓ Ò¬∆ «ÏæÒ ˘ ≈Ù‡ÍÂ∆ Á∆ ÓȘ±∆ Íz≈ÍÂ
’È∆ ‘πßÁ∆ ˛Õ «¬√ ÂØ∫ «¬Ò≈Ú≈ ÍzªÂ∆ ◊ÚÈ «¬‘ √Ófi∂ «’ ÍzªÂ∆ «ÚË≈È Í≈«Ò’≈ ÚæÒØ∫ Í≈√ «¬’ «ÏæÒ «Úæ⁄ ÍzªÂ∆
‘≈¬∆’Ø‡ Á∂ ¡«Ë’≈ ÷∂Â «Úæ⁄ Í«ÚÂÈ ’È Á≈ ÔÂÈ ’∆Â≈ «◊¡≈ ˛ ª ¿π‘ ¿π√ «ÏæÒ ˘ ≈Ù‡ÍÂ∆ Á∆
ÓȘ±∆ Ò¬∆ √πæ«÷¡Â æ÷ √’Á≈ ˛Õ
AC. ≈‹ª Á∂ ◊ÚÈ Á≈ ≈Ù‡ÍÂ∆ ÚæÒØ∫ «ÈÔπ’ ’∆Â≈ ‹≈‰≈ ¡Â∂ ‘‡≈«¬¡≈ ‹≈‰≈ (Appointment and Removal
of State Governors by the President)- ◊ÚÈ ‹Ø ≈‹ª Á∂ √ß«ÚË≈«È’ Óπ÷∆¡≈ ‘πßÁ∂ ‘È ≈Ù‡ÍÂ∆ ÚæÒØ∫
«ÈÔπ’ ’∆Â∂ ‹ªÁ∂ ‘È ¡Â∂ ¿π√ Á∂ Íz√≈ÁÍÔß ¡≈͉∂ ¡‘πÁ∂ ”Â∂ «‘ßÁ∂ ‘ÈÕ ¿πÈ∑ª ˘ ‘‡≈«¬¡≈ ‹ª ÏÁÒ‰ Á≈
¡«Ë’≈ Ú∆ ≈Ù‡ÍÂ∆ ˘ ˛Õ √ßÔπ’ ≈‹ ¡Ó∆’≈ Á∆ Â∑ª ¿πÈ∑ª Á∆ ⁄؉ ≈‹ «Úæ⁄ «‘‰ Ú≈Ò∂ ÒØ’ª ÚæÒØ∫ È‘∆∫
’∆Â∆ ‹ªÁ∆Õ ¿π‘ ’∂∫Á∆ √’≈ Á∂ ÍzÂ∆«ÈË∆ √Ófi∂ ‹ªÁ∂ ‘È ¡Â∂ ’∂∫Á∆ √’≈ ˘ ≈‹ª Á∆¡ª √«ÊÂ∆¡ª √ÏøË∆
√±«⁄ ’Á∂ «‘ßÁ∂ ‘ÈÕ ’∂∫Á∆ √’≈ ¿πÈ∑ª ÚæÒØ∫ ≈‹ª Á∂ ÍzÙ≈√È ˘ ’≈Î∆ ‘æÁ Âæ’ ÍzÌ≈«Ú ’ √’Á∆ ˛Õ Á∂÷‰
«Úæ⁄ ¡≈«¬¡≈ ˛ «’ ‹ÁØ∫ ’Á∆ «’√∂ ≈‹ Á∆ «ÚË≈È √Ì≈ «Úæ⁄ «’√∂ Ú∆ ÁÒ ˘ √ÍæÙ‡ Ï‘πÓ Íz≈Í È≈ ‘ØÚ∂ ª
¿πµÊ∂ Ò∂-«ÓÒ∂ ÓßÂ∆ Óß‚Ò Á∆ √Ê≈ÍÈ≈ ’È «Úæ⁄ ’∂∫Á∆ √’≈ ◊ÚÈ ÚæÒØ∫ ’≈Î∆ ‘æÁ Âæ’ Á÷Ò¡ßÁ≈˜∆ ’
√’Á∆ ˛Õ ¡«‹‘≈ Íø‹≈Ï, Ïß◊≈Ò, «Ï‘≈, ’∂Ò ¡Â∂ ¿πµÂ ÍzÁ∂Ù Á∂ ≈‹ª «Úæ⁄ ‘Ø«¬¡≈ ˛Õ

AD. «¬’≈¬∆¡ª ˘ √ßÿ ÂØ∫ ¡Òæ◊ ‘؉ Á≈ ¡«Ë’≈ È‘∆∫ (No Right to Secede from the Union)- ͱÚ √ØÚ∆¡Â
√ßÿ Á∂ √ß«ÚË≈È «Úæ⁄ «¬’≈¬∆¡ª ˘ “¡≈Ó-ÎÀ√Ò∂ Á∂ ¡«Ë’≈” (Right to self-determination) Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ √ßÿ
Á∂ Í«‘Òª ‘؉, ¡Òæ◊ «ÚÁ∂Ù∆ √ÏßË √Ê≈«Í ’È ¡Â∂ ¡Òæ◊ √ÀÈ≈Úª æ÷‰ Á∂ ¡«Ë’≈ Íz≈Í ‘ÈÕ Í Ì≈Â
«Úæ⁄ √ßÿ Á∆¡ª «¬’≈¬∆¡ª ˘ «¬‘ ¡«Ë’≈ Íz≈Í ȑ∆∫ ˛Õ
AE. ≈‹ √Ì≈ «Úæ⁄ Ï≈Ï ÍzÂ∆«ÈËÂ≈ Á≈ È≈ ‘؉≈ (No Equal Representation in the Council of States)-√ßÿ∆
Á∂Ùª, «‹Ú∂∫-¡Ó∆’≈ ¡Â∂ √«Ú‡˜ÒÀ∫‚ «Úæ⁄ √ß√Á Á∂ ¿πµÍ √ÁÈ Á∂ √≈∂ ¤Ø‡∂-Úæ‚∂ ≈‹ª ˘ Ï≈Ï ÍzÂ∆«ÈËÂ≈
ÍzÁ≈È ’∆Â∆ ‹ªÁ∆ ˛ Í Ì≈ Á∂ ¿πÍÒ∂ √ÁÈ ≈‹ √Ì≈ «Úæ⁄ √≈∂ ÍzªÂª ˘ Ï≈Ï ÍzÂ∆«ÈËÂ≈ ÍzÁ≈È È‘∆∫
’∆Â∆ ◊¬∆Õ ≈‹ √Ì≈ «Úæ⁄ ÍzªÂª Á∂ ÍzÂ∆«ÈË∆¡ª Á∆ √ß«÷¡≈ ÍzªÂª Á∆ ‹È √ß«÷¡≈ Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ «ÈÙ«⁄ ’∆Â∆
◊¬∆ ˛Õ «˜¡≈Á≈ ‹È √ß«÷¡≈ Ú≈Ò∂ ÍzªÂª ˘ ≈‹ √Ì≈ «Úæ⁄ «˜¡≈Á≈ ÍzÂ∆«ÈËÂ≈ Íz≈Í ˛ ¡Â∂ ÿæ‡ ‹È √ß«÷¡≈
Ú≈Ò∂ ÍzªÂª ˘ ÿæ‡ ÍzÂ∆«ÈËÂ≈ Íz≈Í ˛Õ ¿πµÂ ÍzÁ∂Ù ≈‹ √Í≈ «Úæ⁄ CD ÍzÂ∆«ÈË∆ Ì∂‹Á≈ ˛ ‹ÁØ∫ «’ ‘«¡≈‰≈
˘ ’∂ÚÒ E ÍzÂ∆«ÈË∆ Ì∂‹‰ Á≈ ¡«Ë’≈ Íz≈Í ˛Õ «¬√ Â∑ª «˜¡≈Á≈ ‹È √ß«÷¡≈ Ú≈Ò∂ ÍzªÂª Á≈ ’∂∫Á∆ √’≈
”Â∂ «˜¡≈Á≈ ’߇ØÒ ‘؉≈ √πÌ≈«Ú’ ˛Õ «¬√ Á∂ ¿πÒ‡ ¡Ó∆’≈ Á∂ E@ ≈‹ ‘È ¡Â∂ ¿πÍÒ∂ √ÁÈ √∆È∂‡ Á∆ ’πæÒ
√ß«÷¡≈ A@@ ˛Õ ‘∂’ ≈‹ ˘ ÁØ-ÁØ ÍzÂ∆«ÈË∆ Ì∂‹‰ Á≈ ¡«Ë’≈ Íz≈Í ˛Õ
AF. Ïπ«È¡≈Á∆ ◊æÒª «Úæ⁄ «¬’±ÍÂ≈ (Uniformity in Basic Matters)- ‚≈. ¡ßÏ∂Á’ Á≈ ’«‘‰≈ ˛, ““«’√∂ ‘æÁ
Âæ’ ‹∂’ Á∂Ù «Úæ⁄ Úæ÷-Úæ÷ Ú∆ ‘∂ ª Ú∆ ’ج∆ ◊æÒ È‘∆∫Õ ‹∂’ √Ê≈È’ ˜±ª Á∂ ¡Èπ√≈ ’≈˘È ¡Â∂ Ù≈√È
Á∂ «ÈÔÓª «Úæ⁄ ’πfi «Ú«ÌßÈÂ≈ ‘∂ ª Ú∆ ¿π√ ˘ √«‘‰ ’∆Â≈ ‹≈ √’Á≈ ˛ Í ‹ÁØ∫ «Ú«ÌßÈÂ≈ ‘æÁ ÂØ∫ ÚæË ‹ªÁ∆
˛ ª «¬√ È≈Ò √ßÿ≈ÂÓ’ ≈‹ª «Úæ⁄ ͱÈ √«ÊÂ∆ ¤≈ ‹ªÁ∆ ˛Õ
Ì≈ Á∆ ¡«‹‘∆ √«ÊÂ∆ ÂØ∫ √πæ«÷¡≈ ’È Ò¬∆ √ß«ÚË≈È È∂ ¡«÷Ò Ì≈Â∆ ÍzÙ≈√«È’ √∂Ú≈, «¬’ Ï≈Ï Á∆Ú≈È∆
¡Â∂ ÎΩ‹Á≈∆ ’≈˘È ¡Â∂ «¬’ ‘∆ Â∑ª Á∆ «È¡≈ Í≈«Ò’≈ Á∆ «ÚÚ√’≈ ’∆Â∆ ˛Õ √≈‚∂ Á∂Ù «Úæ⁄ «ÚæÂ∆ «Ú«Ù¡ª
«Úæ⁄ Ú∆ «¬’±ÍÂ≈ «Ò¡≈¿π‰ Ò¬∆ ’߇ØÒ ¡Â∂ Ó‘≈Ò∂÷≈ Íz∆÷‰ (Comptroller and Audito General) Á∆
«ÚÚ√Ê≈ ’∆Â∆ ◊¬∆ ˛Õ «¬‘ ¡‘πÁ≈ ¡«Ë’≈∆ ’∂∫Á ¡Â∂ ÍzªÂª Á∆¡ª √’≈ª Á∂ «ÏæÒ ”Â∂ «È◊≈È∆ æ÷Á≈ ˛Õ
Ì≈ «Úæ⁄ ⁄؉ ¡≈ÔØ◊ Á∆ Ú∆ «ÚÚ√Ê≈ ’∆Â∆ ◊¬∆ ˛ ¡Â∂ Óπæ÷ ⁄؉ ’«ÓÙÈ Á∆¡ª «ÚË≈È √Ì≈Úª ¡Â∂ «ÚË≈È
Íz∆ÙÁª, √ß√Á ≈Ù‡ÍÂ∆ ¡Â∂ ¿πµÍ ≈Ù‡ÍÂ∆ Á∆ ⁄؉ ”Â∂ «È◊≈È∆ æ÷Á≈ ˛Õ ¿π‘ «¬È∑ª ⁄؉ª ˘ ’Ú≈™Á≈
‘À ¡Â∂ ÍzªÂª Á∆¡ª ⁄؉ª ¡Â∂ ¿πµÍ ≈Ù‡ÍÂ∆ Á∆ ⁄؉ ”Â∂ «È◊≈È∆ æ÷Á≈ ˛Õ ¿π‘ «¬È∑ª ⁄؉ª ˘ ’Ú≈™Á≈ ˛
¡Â∂ ÍzªÂª Á∂ ⁄؉ ’«ÓÙÈª ˘ «¬√ √ÏßË∆ «’√∂ Â∑ª Á≈ «ÈÁ∂Ù Ú∆ Á∂ √’Á≈ ˛Õ
AG. ≈‹ √’≈ª Ò¬∆ ’∂∫Á Á≈ ¡≈Á∂Ù Óßȉ≈ ˜±∆ (States must abide the Directions of the Centre)-
Ì≈Â∆ √ß«ÚË≈È ÚæÒØ∫ ¡«‹‘∆ «ÚÚ√Ê≈ ’∆Â∆ ◊¬∆ ˛ «’ ÍzªÂª Á∆¡ª √’≈ª ’∂∫Á Á∂ ¡≈Á∂Ù ˘ Óßȉ Ò¬∆
Ú⁄ÈÏæË ‘ÈÕ Ë≈≈ BEF Á∂ ¡Èπ√≈, ““‘∂’ ≈‹ ˘ ¡≈͉∆ ’≈Ú≈¬∆ Ù’Â∆ Á≈ «¬√Â∂Ó≈Ò «¬√ Â∑ª ’È≈
⁄≈‘∆Á≈ ˛, «‹√ È≈Ò √ß√Á ÚæÒØ∫ ¡«ÈÔ«Ó ’≈˘Èª Á≈ Í≈Ò‰ ˜±∆ ‘ØÚ∂Õ «¬√ Ë≈≈ «Úæ⁄ «¬‘ Ú∆ «’‘≈ «◊¡≈

216 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY