Page 63 - DPOL102_INDIAN_POLITICAL_SYSTEM_PUNJABI

Ì≈Â∆ ≈‹È∆«Â’ «ÚÚ√Ê≈

È؇ ˛ ¡Â∂ √∆È∂‡ ÁØÙª Á∆ ‹ª⁄ ’È Á∂ Ï≈¡Á ¡≈͉≈ ¡ß«ÂÓ ÎÀ√Ò≈ «ÁßÁ∆ ˛ Í Ì≈ «Úæ⁄ ¡«‹‘∆ ’≈Ú≈¬∆ Ú∆
√ÁÈ «Úæ⁄ Ùπ± ‘Ø √’Á∆ ˛ ¡Â∂ «Î Á±√≈ √ÁÈ ÁØÙª Á∆ ‹ª⁄ ’Á≈ ‘ÀÕ
Ó‘≈«ÌÔØ◊ Á∆ ’≈Ú≈¬∆ Ùπ± ’È Á∂ Ò¬∆ ÿæ‡ ÂØ∫ ÿæ‡ AD «ÁÈ Í«‘Ò∂ √ÁÈ Á∂ ’πÒ ÓÀ∫Ïª Á∂ «¬’ ⁄ΩÊ≈¬∆ ˘
«Ò÷Â∆ ±Í «Úæ⁄ ÈØ«‡√ Á∂‰≈ ‘πßÁ≈ ˛, «‹√ ”Â∂ ¿πÈ∑ª Á∂ ‘√Â≈÷ ‘؉∂ ˜±∆ ‘πßÁ∂ ‘ÈÕ ‹∂’ √ÁÈ Ï«‘√ Á∂ Ï≈¡Á
’πæÒ ÓÀ∫Ïª Á∂ ÁØ «Â‘≈¬∆ Ï‘πÓ È≈Ò «¬√ Ó‘≈«ÌÔØ◊ È≈Ò √Ïß«Ë Íz√Â≈Ú ˘ Í≈√ ’ «ÁßÂ≈ ˛ ª «¬‘ Íz√Â≈Ú
Á±√∂ √ÁÈ ˘ Ì∂«‹¡≈ ‹≈ √’Á≈ ˛Õ Á±√≈ √ÁÈ ÁØÙª Á∆ ‹ª⁄-ÍÛÂ≈Ò ’Á≈ ˛Õ ≈Ù‡ÍÂ∆ ˘ «¬‘ ¡«Ë’≈
˛ «’ ¿π‘ «¬√ ’≈Ú≈¬∆ Á∂ ÁΩ≈È ¡≈͉≈ Íæ÷ Í∂Ù ’È Ò¬∆ ÷πÁ Í∂Ù ‘Ø √’Á≈ ‘À ‹ª ¡≈͉∂ Ú’∆Ò ÚæÒØ∫ Í∂Ù ‘Ø
√’Á≈ ˛Õ ‹∂’ ‹ª⁄ Á∂ Ï≈¡Á Á±√≈ √ÁÈ Ú∆ ’πæÒ ÓÀ∫Ïª Á∂ ÁØ-«Â‘≈¬∆ Ï‘πÓ È≈Ò Ó‘≈«ÌÔØ◊ Á≈ Íz√Â≈Ú
Í≈√ ’ √’Á≈ ˛ ª ≈Ù‡ÍÂ∆ Ó‘≈«ÌÔØ◊ Í≈√ ‘؉ Á∆ «ÓÂ∆ È≈Ò ÁØÙ∆ ’≈ ‘Ø ‹ªÁ≈ ˛ ¡Â∂ ¡≈͉∂ ¡‘πÁ∂ ÂØ∫
¡Òæ◊ ‘Ø ‹ªÁ≈ ˛Õ ¡æ‹ Âæ’ «’√∂ Ú∆ ≈Ù‡ÍÂ∆ ˘ Ó‘≈«ÌÔØ◊ ’≈Ú≈¬∆ Á≈ √≈‘Ó‰≈ È‘∆∫ ’È≈ «Í¡≈Õ
(¤) ÍπÈ ⁄؉ Á∆ «ÚÚ√Ê≈ (Re-election): √ß«ÚË≈È’ ±Í «Úæ⁄ «’√∂ «Ú¡’Â∆ Á∂ ≈Ù‡ÍÂ∆ ¸‰∂ ‹≈‰ ”Â∂ ’ج∆
Ø’ Ò≈◊± È‘∆∫ ˛Õ «¬’ «Ú¡’Â∆ Ú≈-Ú≈ ≈Ù‡ÍÂ∆ ⁄π«‰¡≈ ‹≈ √’Á≈ ˛ Í ¡æ‹ Âæ’ ’ج∆ Ú∆ ≈Ù‡ÍÂ∆
ÁØ Ú≈ ÂØ∫ «˜¡≈Á≈ ¡≈͉∂ ¡‘πÁ∂ ”Â∂ È‘∆∫ «‘≈Õ ’∂ÚÒ ‚≈. ≈«‹ßÁ ÍzÙ≈Á Á∂Ù Á∂ ÁØ Ú≈ ≈Ù‡ÍÂ∆ ¸‰∂ ◊¬∂
√ÈÕ ‚≈. ≈Ë≈ «’ÃÙÈÈ, Ùz∆ Ú∆. Ú∆. «◊∆, Ùz∆ √ß‹∆Ú≈ À‚∆, «◊¡≈È∆ ‹ÀÒ «√ßÿ, Ùz∆ ÚÀ∫’‡≈ÓÈ ¡Â∂ ‚≈. ¡Àµ√.
‚∆. ÙÓ≈ ¡Â∂ Ùz∆ ’∂. ¡≈. È≈≈«¬È‰ ’∂ÚÒ «¬’ Ú≈ Á∂ Ò¬∆ Á∂Ù Á∂ ≈Ù‡ÍÂ∆ ‘∂Õ ‚≈. ‹≈«’ ‘π√ÀÈ ¡Â∂ Ùz∆
¡ÀµÎ. ¬∂ ¡«‘ÓÁ Á≈ ¡≈͉∂ ’≈‹’≈Ò Á∂ ÁΩ≈È ‘∆ «Á‘ªÂ ‘Ø «◊¡≈ √∆ ¡Â∂ ¿π‘ ¡≈͉≈ E √≈Òª Á≈ ’≈‹’≈Ò
Ú∆ ͱÈ È≈ ’ √’∂Õ
(‹) ≈Ù‡ÍÂ∆ Á≈ ¿πÂ≈¡«Ë’≈∆ (Presidential Succession): ‹∂’ ’≈‹’≈Ò Í±≈ ‘؉ ÂØ∫ Í«‘Òª ‘∆
≈Ù‡ÍÂ∆ Á∆ ÓΩ ‘Ø ‹≈Ú∂ ‹ª «’√∂ ‘Ø ’≈È È≈Ò ≈Ù‡ÍÂ∆ Á≈ ¡‘πÁ≈ ÷≈Ò∆ ‘Ø ‹≈Ú∂ ª ¿πµÍ-≈Ù‡ÍÂ∆
Á∂Ù Á≈ ’≈‹Ú≈‘’ ≈Ù‡ÍÂ∆ ω ‹ªÁ≈ ˛Õ ¡Ó∆’≈ Á∂ Ï≈Ï ¿πµÍ-≈Ù‡ÍÂ∆ ≈Ù‡ÍÂ∆ È‘∆∫ ωÁ≈Õ ÈÚ∂∫
≈Ù‡ÍÂ∆ ˘ ¡‘πÁ≈ ÷≈Ò∆ ‘؉ Á∂ F Ó‘∆È∂ Á∂ ¡ßÁ-¡ßÁ ¸«‰¡≈ ‹≈ √’Á≈ ˛Õ ÈÚª ≈Ù‡ÍÂ∆ ¡≈͉≈ ¡‘πÁ≈
√ßÌ≈Ò‰ Á∆ «ÓÂ∆ ÂØ∫ ÒÀ ’∂ ͱ∂ Íø‹ √≈Ò Á∂ ’≈‹’≈Ò Ò¬∆ ¸«‰¡≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ ‹∂’ «’√∂ √«ÊÂ∆ «Úæ⁄ ≈Ù‡ÍÂ∆
Á≈ ¡‘πÁ≈ ÷≈Ò∆ ‘؉ Á∂ √Ó∂∫ ¿πµÍ-≈Ù‡ÍÂ∆ Á≈ ¡‘πÁ≈ Ú∆ ÷≈Ò∆ ‘ØÚ∂ ª Ì≈ Á≈ Óπæ÷ ‹æ‹ ¡Â∂ ¿π√ Á∆ ◊À-
ÓΩ‹±Á◊∆ «Úæ⁄ √Ú¿πµ⁄ ¡Á≈Ò Á≈ √Ì ÂØ∫ Úæ‚≈ ‹æ‹ ÈÚ∂∫ ≈Ù‡ÍÂ∆ Á∆ ⁄؉ Âæ’ ’≈Ú≈¬∆ ≈Ù‡ÍÂ∆ Á∂ ±Í
«Úæ⁄ √‘πø ÒÀ∫Á≈ ˛Õ AIFI «Úæ⁄ ‚≈. ‹≈«’ ‘π√ÀÈ Á∆ ÓΩ ‘Ø ‹≈‰ ”Â∂ ¿πÍ-≈Ù‡ÍÂ∆ Ùz∆ Ú∆. Ú∆. «◊∆ Á∂Ù Á∂
’≈‹Ú≈‘’ ≈Ù‡ÍÂ∆ ω∂Õ «¬√ √≈Ò ¿πÈ∑ª ÚæÒØ∫ «Â¡≈◊ ÍæÂ Á∂‰ Á∂ Ï≈¡Á Ì≈ Á∂ Óπæ÷ ‹æ‹ Ùz∆ «‘Á≈«¬Â¿πµÒ≈
È∂ ’≈‹Ú≈‘’ ≈Ù‡ÍÂ∆ Á∂ ±Í «Úæ⁄ √‘πø Ò¬∆Õ ¿π‘ Íø‹Ú∂∫ ≈Ù‡ÍÂ∆ Á∆ ⁄؉ (AIFI) «Úæ⁄ ⁄π‰∂ ‘ج∂ «◊∆
ÚæÒØ∫ ≈Ù‡ÍÂ∆ Á≈ ¡‘πÁ≈ √ßÌ≈Ò‰ Âæ’ ’≈‹Ú≈‘’ ≈Ù‡ÍÂ∆ Á∂ ±Í «Úæ⁄ ’ßÓ ’Á∂ ‘∂Õ
(fi) ÂÈ÷≈‘ ¡Â∂ ‘Ø ÌæÂ∂ (Emoluments): «¬√ √Ó∂∫ ≈Ù‡ÍÂ∆ Á∆ ÂÈ÷≈‘ A,A@,@@@ πͬ∂ Ó‘∆È≈ ˛ ¡Â∂
√∂Ú≈Óπ’ ‘؉ ”Â∂ ¿πÈ∑ª ˘ BE,@@@ πͬ∂ ÍzÂ∆ Ó‘∆È≈ ÍÀÈÙÈ «ÓÒÁ∆ ˛Õ ÂÈ÷≈‘ Á∂ «¬Ò≈Ú≈ ≈Ù‡ÍÂ∆ ˘ ’¬∆
ÌæÂ∂ ¡Â∂ ÓπΠÙ≈ÈÁ≈ ÿ «ÓÒÁ≈ ˛Õ √∂Ú≈Óπ’Â∆ Á∂ Ï≈¡Á «¬’ «Ú¡’Â∆◊ √’æÂ æ÷‰ Ò¬∆ C@,@@@ πͬ∂
√≈Ò≈È≈ ÌæÂ∂ Á∂ ±Í «Úæ⁄ «ÓÒÁ∂ ‘È ¡Â∂ ÓπΠÿ √Ê≈È ¡Â∂ ‚≈’‡∆ √‘≈«¬Â≈ Ú∆ «ÓÒÁ∆ ˛Õ ≈Ù‡ÍÂ∆ Á∆
ÂÈ÷≈‘ ¡Â∂ ‘Ø ÌæÂ∂ Ì≈ Á∆ √ß«⁄ «ÈË∆ (Consolidated Fund) È≈Ò «ÁæÂ≈ ‹ªÁ∂ ‘È ¡Â∂ ≈Ù‡ÍÂ∆ Á∂
’≈‹’≈Ò Á∂ ÁΩ≈È «¬È∑ª ˘ ÿ‡≈«¬¡≈ È‘∆∫ ‹≈ √’Á≈ Í «¬È∑ª ”Â∂ ’ Ò◊Á≈ ˛Õ
(fl) ¤±‡ (Immunities): ≈Ù‡ÍÂ∆ ¡≈͉∂ √ß«ÚË≈«È’ ¡«Ë’≈ª ¡Â∂ Ù’Â∆¡ª Á≈ «¬√Â∂Ó≈Ò ’Á∂ √Ó∂∫ «’√∂ Ú∆
¡Á≈Ò Á∂ √≈‘Ó‰∂ «˜ßÓ∂Ú≈ È‘∆∫ ‘πßÁ≈Õ ¡≈͉∂ ’≈‹’≈Ò Á∂ ÁΩ≈È ≈Ù‡ÍÂ∆ ˘ «◊zÎÂ≈ ‹ª ȘÏßÁ È‘∆∫
’∆Â≈ ‹≈ √’Á≈ ¡Â∂ È≈ ‘∆ ¿πÈ∑ª Á∂ «ÚπæË ÎΩ‹Á≈∆ ’≈Ú≈¬∆ ’∆Â∆ ‹≈ √’Á∆ ˛Õ «’√∂ «√ÚÒ ’∂√ «Úæ⁄ ¿πÈ∑≈ Á∂
«ÚπæË Á≈¡Ú≈ Á≈«¬ ’È Ò¬∆ B Ó‘∆È∂ Í«‘Òª ÈØ«‡√ Á∂‰≈ ‘πßÁ≈ ˛Õ

√Ú-ÓπÒª’‰ (Self Assessment)
÷≈Ò∆ Ê≈Úª ÌØ (Fill in the blanks):
A. Ì≈ «Úæ⁄ ≈Ù‡ÍÂ∆ Á∂ ¡‘πÁ∂ Ò¬∆ «È¿±ÈÂÓ ¿πÓ ............˛Õ

56 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY