Page 67 - DPOL102_INDIAN_POLITICAL_SYSTEM_PUNJABI

Ì≈Â∆ ≈‹È∆«Â’ «ÚÚ√Ê≈

È؇ ≈˙ ˘ ÍÃË≈È ÓøÂ∆ Á∂ »Í «Úæ⁄ «ÈÔπ’ ’∆Â≈ ¡Â∂ ¿πÈ∑ª ˘ «¬’ Ó‘∆È∂ ¡øÁ Ï‘πÓ «√æË ’È Ò¬∆ «’‘≈Õ
ÙÃ∆ ≈˙ ¡≈͉∆ «ÈÔπ’Â∆ √Ó∂∫ √ø√Á Á∂ «’√∂ Ú∆ √ÁÈ Á∂ ÓÀ∫Ï È‘ƒ √ÈÕ «Î Ú∆ ÙÃ∆ È«√Ó∑≈ ≈˙ È∂ AD ‹πÒ≈¬∆
AIIA ˘ ÒØ’ √Ì≈ «Úæ⁄ ¡≈͉≈ Ï‘πÓ «√æË ’ «ÁæÂ≈Õ Ó¬∆ AIIG «Úæ⁄ ≈Ù‡ÍÂ∆ ¡Àµ√. ‚∆. ÙÓ≈ È∂ «¬’
√Ì ÂØ∫ Úæ‚∆ Í≈‡∆ Á∂ È∂Â≈ ÙÃ∆ ¡‡Ò «Ï‘≈∆ Ú≈‹Í≈¬∆ (Ì≈‹Í≈) ˘ ÍÃË≈È ÓøÂ∆ Á∂ »Í «Úæ⁄ «ÈÔπ’ ’∆Â≈ Í
AB «ÁȪ Ï≈¡Á ¿πÈ∑ª È∂ «Â¡≈◊ ÍæÂ Á∂ «ÁæÂ≈, «’™«’ ¿πÈ∑ª È∂ Á∂«÷¡≈ «’ ÒØ’ √Ì≈ «Úæ⁄ Ï‘πÓ «¬’æ·≈ ’
√’‰≈ ¿πÈ∑ª Ò¬∆ √øÌÚ È‘ƒ √∆Õ «¬√ ÂØ∫ Ï≈¡Á ≈Ù‡ÍÂ∆ È∂ AC ÁÒª Á∂ √ªfi∂ ◊·ÏøËÈ Á∂ È∂Â≈ ÙÃ∆ Á∂Ú◊ΩÛ≈
˘ √’≈ ÏÈ≈¿π‰ Á≈ √æÁ≈ «ÁæÂ≈, «‹È∑ª ˘ ’ª◊√ (¡≈¬∆) ¡Â∂ √∆. Í∆. ¡ÀµÓ. È∂ Ï≈‘Ø∫ √ÓÊÈ «ÁæÂ≈ √∆Õ ÙÃ∆
¡Àµ⁄. ‚∆. Á∂Ú◊ΩÛ≈ È∂ √ø√Á «Úæ⁄ ¡≈͉≈ Ï‘πÓ «√æË ’ «ÁæÂ≈ Í ¿π‘ ’∂ÚÒ A@ Ó‘∆È∂ ‘∆ Ï‘π-√ø«÷¡≈ Á≈
√ÓÊÈ ¡≈͉∂ È≈Ò æ÷ √’∂Õ CA Ó≈⁄ AIIG ’ª◊√ È∂ ÍÃË≈È ÓøÂ∆ ÙÃ∆ Á∂Ú◊ΩÛ≈ Á∆ ¡◊Ú≈¬∆ Ú≈Ò∆ √ªfi≈
◊·ÏøËÈ √’≈ ÂØ∫ √ÓÊÈ Ú≈Í√ ÒÀ «Ò¡≈Õ ÈÂ∆‹∂ Ú‹Ø∫ AB ¡ÍÃÀÒ AIIG ˘ ÙÃ∆ ◊π‹≈ È∂ ÍÃË≈È ÓøÂ∆ ¡‘πÁ≈
√øÌ≈«Ò¡≈ ¡Â∂ ¿πÈ∑ª Á∆ √’≈ BD ÿø‡∂ Á∂ ¡øÁ ÒØ’ √Ì≈ «Úæ⁄ «ÚÙÚ≈√ Á≈ Ú؇ ÍÃ≈Í ’È «Úæ⁄ √ÎÒ ‘∆ Í
ÙÃ∆ ¡≈¬∆. ’∂. ◊π‹≈Ò Á∆ √’≈ Ú∆ ’∂ÚÒ ’πfi Ó‘∆È∂ Âæ’ ¡‘πÁ∂ ”Â∂ «‘ √’∆ Í ÈÚøÏ AIIG Âæ’ ’ª◊√
ÚæÒØ∫ √ÓÊÈ Ú≈Í√ ÒÀ‰ ”Â∂ ÙÃ∆ ¡≈¬∆. ’∂. ◊π‹≈ ˘ «Â¡≈◊ ÍæÂ Á∂‰≈ «Í¡≈Õ
Ó≈⁄ AIIH «Úæ⁄ ABÚƒ ÒØ’ √Ì≈ ⁄؉ª ‘ج∆¡ª Í «¬È∑ª ⁄؉ª «Úæ⁄ Ú∆ «’√∂ «¬’ ÁÒ ˘ √ÍæÙ‡ Ï‘πÓ È≈
«Ó«Ò¡≈Õ Ì≈‹Í≈ Á∆ ¡◊Ú≈¬∆ «Úæ⁄ ω∂ ◊·ÏøËÈ È∂ √≈«¡ª ÂØ∫ ÚæË √∆‡ª (BEB) ÍÃ≈Í ’∆Â∆¡ª ¡Â∂ ≈Ù‡ÍÂ∆
È∂ Ì≈‹Í≈ È∂Â≈ ÙÃ∆ ¡‡Ò «Ï‘≈∆ Ú≈‹Í≈¬∆ ˘ ÍÃË≈È ÓøÂ∆ «ÈÔπ’ ’∆Â≈ ¡Â∂ BH Ó≈⁄ AIIH ˘ Ì≈‹Í≈ Á∆
√’≈ È∂ ÒØ’ √Ì≈ «Úæ⁄ Ï‘πÓ ÍÃ≈Í ’ «Ò¡≈ Í «¬‘ √’≈ Ú∆ ¡ÍÃÀÒ AIII Âæ’ ‘∆ √æÂ≈ «Úæ⁄ «‘ √’∆Õ
AD ¡ÍÃÀÒ AIII ˘ ¬∂. ¡≈¬∆. ¬∂. ‚∆. ¡ÀµÓ. ’∂. (AIADMK) È∂ «¬√ √’≈ ÂØ∫ ¡≈͉≈ √ÓÊÈ Ú≈Í√ ÒÀ «Ò¡≈
¡Â∂ AG ¡ÍÃÀÒ AIII ˘ «¬‘ √’≈ ÒØ’ √Ì≈ «Úæ⁄ «¬’ Ú؇ Á∂ Î’ È≈Ò «ÚÙÚ≈√ Á≈ Ú؇ ÍÃ≈Í ’È «Úæ⁄
¡√ÎÒ ‘∆Õ «¬√ ÂØ∫ Ï≈¡Á ≈Ù‡ÍÂ∆ È∂ «¬‘ Ó«‘√»√ ’∆Â≈ «’ ’ج∆ Ú∆ Í≈‡∆ ‹ª ◊·ÏøËÈ ÈÚƒ √’≈
ω≈¿π‰ Á∆ √ÓæÊ≈ È‘ƒ æ÷Á≈ √∆Õ «¬√ Ò¬∆ ¿πÈ∑ª È∂ ABÚƒ ÒØ’ √Ì≈ Ìø◊ ’ «ÁæÂ∆ ¡Â∂ Ú≈‹Í≈¬∆ √’≈ Á≈
ÈÚƒ √’≈ Á∂ ◊·È Âæ’ ’≈‹Ú≈‘’ √’≈ (Caretaker Government) Á∂ »Í «Úæ⁄ ω∂ «‘‰ Á≈ «ÈÁ∂Ù
«ÁæÂ≈Õ ¡’»Ï AIII «Úæ⁄ ACÚƒ ÒØ’ √Ì≈ ”⁄ ≈Ù‡∆ ÒØ’Âø«Âz’ ◊·ÏøËÈ (NDA) È∂ Ï‘πÓ ÍÃ≈Í ’ «Ò¡≈
¡Â∂ ≈Ù‡ÍÂ∆ ÙÃ∆ ’∂. ¡≈. È≈≈«¬È‰ È∂ «¬√ Á∂ È∂Â≈ ÙÃ∆ ¡‡Ò «Ï‘≈∆ Ú≈‹Í≈¬∆ ˘ ÍÃË≈È ÓøÂ∆ «ÈÔπ’Â
’∆Â≈Õ «¬‘ √’≈ B@@D Âæ’ √æÂ≈ «Úæ⁄ ‘∆Õ ADÚƒ ÒØ’ √Ì≈ ⁄؉ª (Ó≈⁄-¡ÍÃÀÒ B@@D) «Úæ⁄ «’√∂ «¬’ ÁÒ
¡Â∂ ◊·ÏøËÈ ˘ Ï‘πÓ ª ÍÃ≈Í ȑƒ ‘Ø«¬¡≈ Í ’ª◊√ ˘ ¡Â∂ «¬√ Á∂ ◊·ÏøËÈ ˘ √Ì ÂØ∫ ÚË∂∂ √∆‡ª ÍÃ≈ÍÂ
‘ج∆¡ªÕ «Î CPM, CPI ¡Â∂ ’πfi ‘Ø ÁÒª È∂ ’ª◊√ Á∆ ¡◊Ú≈¬∆ Ú≈Ò∂ ◊·ÏøËÈ ˘ Ï≈‘Ø∫ √ÓÊÈ Á∂‰ Á≈
ÎÀ√Ò≈ «Ò¡≈Õ ≈Ù‡ÍÂ∆ ÙÃ∆ ¬∂. Í∆. ‹∂. ¡ÏÁπÒ ’Ò≈Ó È∂ «¬√ ◊·ÏøËÈ ˘ √’≈ ω≈¿π‰ Á≈ √æÁ≈ «ÁæÂ≈Õ BB
Ó¬∆ B@@D ˘ ÍÃË≈È ÓøÂ∆ ‚≈. ÓÈÓØ‘È «√øÿ Á∆ ¡◊Ú≈¬∆ «Úæ⁄ Ô». Í∆. ¬∂. √’≈ È∂ √æÂ≈ √øÌ≈Ò Ò¬∆ ¡Â∂
Ï≈¡Á «Úæ⁄ ÒØ’ √Ì≈ ”⁄ ¡≈͉≈ Ï‘πÓ «√æË ’ «Ò¡≈Õ
«¬√ Â∑ª ≈Ù‡ÍÂ∆ ¿π√ È∂Â≈ ˘ ÍÃË≈È ÓøÂ∆ Á∂ »Í «Úæ⁄ «ÈÔπ’ ’Á≈ ˛, «‹√ ˘ ÒØ’ √Ì≈ «Úæ⁄ Ï‘πÓ Á≈
√ÓÊÈ ÍÃ≈Í ‘ØÚ∂Õ ¡«‹‘≈ È∂Â≈ ⁄≈‘∂ √ø√Á Á≈ ÓÀ∫Ï È≈ ‘∆ ‘ØÚ∂ ‹ª √ø√Á Á∂ «’√∂ Ú∆ √ÁÈ Á≈ ÓÀ∫Ï ‘ØÚ∂ ª
Ú∆ ≈Ù‡ÍÂ∆ «¬√ ˘ ÍÃË≈È ÓøÂ∆ «ÈÔπ’ ’ √’Á≈ ˛ Í √ø√Á Á≈ ÓÀ∫Ï È≈ ‘؉ Á∆ √«ÊÂ∆ «Úæ⁄ ¿π√ ˘ F
Ó‘∆È∂ Á∂ ¡øÁ ÒØ’ √Ì≈ ‹ª ≈‹ √Ì≈ «Úæ⁄Ø∫ «’√∂ «¬’ √ÁÈ Á≈ ÓÀ∫Ï ωÈ≈ ‘πøÁ≈ ˛Õ ¡√ÎÒ «‘‰ ”Â∂ ¿π‘ ÍÃË≈È
ÓøÂ∆ Á∂ ¡‘πÁ∂ ”Â∂ È‘ƒ «‘ √’Á≈Õ ¡Èπ¤∂Á GH Á∂ ¡Ë∆È ÍÃË≈È ÓøÂ∆ Á≈ «¬‘ ’ÂÚ ˛ «’ ¿π‘ ÍÃÙ≈√È È≈Ò
√Ïø«Ë √≈∂ Ó≈Ó«Ò¡ª Á∆ ‹≈‰’≈∆ ≈Ù‡ÍÂ∆ ˘ Á∂Ú∂Õ ≈Ù‡ÍÂ∆ ’ج∆ Ú∆ ‹≈‰’≈∆ ÒÀ‰ Ò¬∆ ÍÃË≈È ÓøÂ∆
˘ ’«‘ √’Á≈ ˛Õ ≈Ù‡ÍÂ∆ ÚæÒØ∫ «¬√ ¡«Ë’≈ Á∂ «¬√Â∂Ó≈Ò ’≈È ÍÃË≈È ÓøÂ∆ È≈Ò ‡’≈¡ Ú≈Ò∆ √«ÊÂ∆
ÍÀÁ≈ ‘Ø √’Á∆ ˛Õ «‹Ú∂∫ «’ AIHG Á∂ Ùπ» «Úæ⁄ Ú≈Í«¡≈ √∆, ‹Á ÂæÂ’≈Ò∆È ÍÃË≈È ≈‹∆Ú ◊ªË∆ È∂ ≈Ù‡ÍÂ∆
Á∂ ‹≈‰’≈∆ Óø◊‰ ”Â∂ «˜¡≈Á≈Â «ÚØË ‹Â≈«¬¡≈ √∆ ¡Â∂ ¿π√ Á∆ √’≈ È∂ ÂæÂ’≈Ò∆È ≈Ù‡ÍÂ∆ «◊¡≈È∆
˜ÀÒ «√øÿ ˘ ÏØÎØ˜ ÂØͪ È≈Ò √Ïø«Ë ’πfi ‹≈‰’≈∆ Á∂‰ ÂØ∫ «¬È’≈ ’ «ÁæÂ≈ √∆Õ ≈Ù‡ÍÂ∆ È∂ √‡À∫‚ «Ò¡≈
√∆ «’ ¿π√ Á≈ «˜øÓ∂Ú≈∆ √∆ «’ ¿π‘ Ò¬∆ ◊¬∆ √‘πø Á∂ ¡Èπ√≈ √ø«ÚË≈È Á∂ ¡Èπ¤∂Á GH Á∆¡ª «ÚÚ√Ê≈Úª √Ê≈«ÍÂ
æ÷∂ ¡Â∂ ¿πÈ∑ª Á∆ æ«÷¡≈ ’∂Õ «¬√ Ò¬∆ ¿πÈ∑ª Ò¬∆ «¬‘ ˜»∆ ‘Ø ‹ªÁ≈ √∆ «’ ¿π‘ ’∂∫Á∆ ÍÃÙ≈√È È≈Ò √Ïø«Ë √≈∂
Ó≈Ó«Ò¡ª È≈Ò ‹πÛ∂ «‘‰ Í √≈∂ «Ï¿»Ø È‘ƒ Í ≈Ù‡ÍÂ∆ «◊¡≈È∆ ˜ÀÒ «√øÿ ¡Â∂ ÍÃË≈È ÓøÂ∆ ÙÃ∆ ≈‹∆Ú
◊ªË∆ Á«Ó¡≈È ‡’≈¡ «Úæ⁄ ÁØÚª Á≈ ‘ø’≈ ÚË∂∂ √∆ ¡Â∂ «¬√ ‡’≈¡ «Úæ⁄ √ø«ÚË≈«È’ «ÚÚ‘≈ª ˘ ÒÀ ’∂

60 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY