Page 69 - DPOL102_INDIAN_POLITICAL_SYSTEM_PUNJABI

Ì≈Â∆ ≈‹È∆«Â’ «ÚÚ√Ê≈

È؇ B. ≈Ù‡ÍÂ∆ Í≥‹ √≈Òª Á≈ ’≈‹’≈Ò Í»È ‘؉ ÂØ∫ Í«‘Òª ÒØ’ √Ì≈ Ìø◊ ’ √’Á≈ ˛Õ
C. ‹∂’ «’√∂ «ÏæÒ/ÓπæÁ∂ ”Â∂ √ø√Á Á∂ ÁØÚª √ÁȪ Á«Ó¡≈È «ÏæÒ ‹ª «ÚÙ∂ ”Â∂ ÓÂÌ∂Á ÍÀÁ≈ ‘Ø ‹≈‰ ª
≈Ù‡ÍÂ∆ ÁØÚª √ÁȪ Á≈ √ªfi≈ ¡«ËÚ∂ÙÈ ÏπÒ≈ √’Á≈ ˛Õ
D. ≈Ù‡ÍÂ∆ «’√∂ Ú∆ √Ó∂∫ √ø√Á Á∂ «’√∂ ‹ª ÁØÚª √ÁȪ ˘ √øÏØËÈ ’ √’Á≈ ˛Õ
E. ≈Ù‡ÍÂ∆ ‘∂’ ¡≈Ó ⁄؉ ÂØ∫ Ï≈¡Á √ø√Á ÂØ∫ Í«‘Ò∂ ¡«ËÚ∂ÙÈ Á∂ ÓΩ’∂ ”Â∂ √ø√Á Á∂ ÁØÚª √ÁȪ ˘
√øÏØËÈ ’Á≈ ˛ ¡Â∂ ‘∂’ √≈Ò √ø√Á Á∂ Í«‘Ò∂ ¡«ËÚ∂ÙÈ ˘ ¡≈͉∂ Ì≈Ù‰ È≈Ò Ùπ» ’ ’Á≈ ˛Õ ¿π‘
‘ √≈Ò Í«‘Ò∂ «ÁÈ ÈÚ∂∫ ¡«ËÚ∂ÙÈ ˘ √øÏØËÈ ’Á≈ ˛ ¡Â∂ ¿πÈ∑ª Á≈ Ì≈Ù‰ √’≈ Á∆¡ª È∆Â∆¡ª Á≈
«Ï¿»≈ ‘πøÁ≈ ˛Õ «¬‘ Ì≈Ù‰ ÍÃË≈È ÓøÂ∆ ¡Â∂ ¿π√ Á∂ ÓøÂ∆ Óø‚Ò ÚæÒØ∫ «Â¡≈ ’∆Â≈ «◊¡≈ ‘πøÁ≈ ˛Õ

F. ‹∂’ ≈Ù‡ÍÂ∆ «¬‘ Ó«‘√»√ ’∂ «’ ¬∂∫◊ÒØ «¬ø‚∆¡È √ÓπÁ≈«¬¡ª ˘ √ÁÈ «Úæ⁄ √‘∆ ÍÃÂ∆«ÈËÂ≈ È‘ƒ
«ÓÒ∆ ª ¿π‘ «¬√ √ÓπÁ≈«¬ Á∂ ÁØ ÓÀ∫Ï ÒØ’ √Ì≈ «Úæ⁄ «ÈÔπ’ ’ √’Á≈ ˛Õ

G. ≈Ù‡ÍÂ∆ ’Ò≈, «Ú«◊¡≈È, √≈«‘ ¡Â∂ √Ó≈‹ √∂Ú≈ Á∂ ÷∂Â È≈Ò √Ïø«Ë AB «Ú¡’Â∆¡ª ˘ ≈‹
√Ì≈ «Úæ⁄ «ÈÔπ’ ’ √’Á≈ ˛Õ
H. ≈Ù‡ÍÂ∆ ’ØÒ «¬‘ Ù’Â∆ ˛ «’ ¿π‘ √ø√Á Á∂ «’√∂ Ú∆ √ÁÈ ˘ √øÁ∂Ù Ì∂‹ √’Á≈ ˛Õ «¬‘ √øÁ∂Ù : (A)
√ÁÈ «Úæ⁄ ⁄⁄≈ ¡Ë∆È «’√∂ «ÏæÒ ‹ª (B) ‘Ø ’ج∆ «ÚÙ≈ «‹√ ”Â∂ √ÁÈ Á≈ «Ú⁄≈-Ú‡ªÁ≈ ˜»∆
‘ØÚ∂, √Ïø«Ë ‘Ø √’Á≈ ˛Õ ≈Ù‡ÍÂ∆ ÚæÒØ∫ Ì∂‹∂ ¡«‹‘∂ √øÁ∂Ù ”Â∂ √Ïø«Ë √ÁÈ Ò¬∆ «Ú⁄≈ ’È≈ ˜»∆
‘πøÁ≈ ˛Õ

I. ËÈ «ÏæÒ ≈Ù‡ÍÂ∆ Á∆ Í»È ÓȘ»∆ ÒÀ ’∂ ‘∆ ÒØ’ √Ì≈ «Úæ⁄ Í∂Ù ’∆Â∂ ‹≈ √’Á∂ ‘ÈÕ
A@. «’√∂ ≈‹ Á∂ ÍπÈ◊·È ‹ª √∆Ó≈Úª ‹ª È≈Úª Á∂ Í«ÚÂÈ È≈Ò √Ïø«Ë «ÏæÒ ’∂ÚÒ ≈Ù‡ÍÂ∆ Á∆
Í»È ÓȘ»∆ È≈Ò ‘∆ √ø√Á «Úæ⁄ Í∂Ù ’∆Â∂ ‹≈ √’Á∂ ‘ÈÕ
AA. ≈Ù‡ÍÂ∆ ≈‹ Á∂ ¿πÈ∑ª √≈∂ ¡«‹‘∂ «ÏæÒª Á∆ ÓȘ»∆ ‹ª ÓȘ»∆¡ª «ÁøÁ≈ ˛, «‹È∑ª ˘ ≈‹Í≈Ò
≈Ù‡ÍÂ∆ Á∆ ÓȘ»∆ Ò¬∆ √πæ«÷¡Â æ÷Á≈ ˛Õ

AB. √ø√Á ÚæÒØ∫ Í≈√ ’∆Â≈ «◊¡≈ ’ج∆ Ú∆ «ÏæÒ ≈Ù‡ÍÂ∆ Á∂ ‘√Â≈÷ª ÂØ∫ Ï≈¡Á ‘∆ ’≈˘È ωÁ≈ ˛Õ
≈Ù‡ÍÂ∆ ¡«‹‘∂ «’√∂ «ÏæÒ ”Â∂ ¡≈͉∆ √«‘ÓÂ∆ Ø’ √’Á≈ ˛Õ ÓøÂ∆ Óø‚Ò ≈Ù‡ÍÂ∆ Á∆ ÓȘ»∆ ÒÀ‰
‹ª ≈Ù‡ÍÂ∆ Á∂ √øÁ∂Ù È≈Ò «ÏæÒ √ø√Á ˘ Ú≈Í√ Ì∂‹ «ÁøÁ≈ ˛Õ (¡Èπ¤∂Á AAA)Õ AIHH «Úæ⁄ ≈Ù‡ÍÂ∆
«◊¡≈È∆ ˜ÀÒ «√øÿ È∂ «¬ø‚∆¡È ÍØ√‡Ò ¡À’‡ (√ØË) «ÏæÒ ˘ «¬√ Á∂ «ÚÚ≈Á◊Ã√ Âæʪ ’≈È Ø’ «Ò¡≈
√∆Õ √’≈ È∂ ¡Èπ¤∂Á AAA ¡Ë∆È ’≈Ú≈¬∆ ”Â∂ ˜Ø È‘ƒ «ÁæÂ≈ √∆Õ «¬√ «Úæ⁄ ÍÂ≈ Òæ◊Á≈ ˛ «’ ‹∂’
≈Ù‡ÍÂ∆ ‘Ó∂Ù≈ ‘∆ √ø√Á ÚæÒØ∫ Í≈√ ’∆Â∂ «ÏæÒ Á∂ √ÏøË «Úæ⁄ ÓøÂ∆ Óø‚Ò Á∆ √Ò≈‘ ˘ ÓøÈÁ≈ ˛ Í
√≈∂ Ó≈Ó«Ò¡ª «Úæ⁄ ¿πÈ∑ª È≈Ò √«‘Ó ‘؉≈ ˜»∆ È‘ƒ ‘πøÁ≈Õ ≈Ù‡ÍÂ∆ «’√∂ Ú∆ √Ë≈‰ «ÏæÒ ‘ØÚ∂,
ÍπÈ «Ú⁄≈-Ú‡ªÁ∂ Ò¬∆ √ø√Á ˘ Ú≈Í√ Ì∂‹ √’Á≈ ˛ Í ‹∂’ √ø√Á ¿π√ «ÏæÒ ˘ ÍπÈ Í≈√ ’
«ÁøÁ≈ ˛ ª ≈Ù‡ÍÂ∆ ¿π√ ˘ Á»√∆ Ú≈ Ø’ È‘ƒ √’Á≈Õ ¿π√ ˘ ¡«‹‘∂ «ÏæÒ ”Â∂ ‘√Â≈÷ ’È∂ ‘∆
ÍÀ∫Á∂ ‘ÈÕ
AC. ¡√Ë≈‰ √«ÊÂ∆ «Úæ⁄ «‹Ú∂∫ ÍÃË≈È ÓøÂ∆ ¡Àµ⁄. ‚∆. Á∂Ú◊ΩÛ≈ Á∆ √’≈, «‹√ È∂ AIIG-AIIH Á≈
Ï‹‡ Í∂Ù ’∆Â≈ √∆ ¡Â∂ ’∂∫Á∆ √ø√Á ÚæÒØ∫ «¬‘ Ï‹‡ Í≈√ ’È ÂØ∫ Í«‘Òª ‘∆ «¬‘ √’≈ «‚æ◊ ◊¬∆ √∆
ª ≈Ù‡ÍÂ∆ È∂ ÒØ’ √Ì≈ Á∂ √Í∆’ Í∆. ¬∂. √ø◊Ó≈ ¡Â∂ ‘Ø ÁÒª Á∂ È∂Â≈Úª È≈Ò «Ú⁄≈-Ú‡ªÁ≈ ÂØ∫
Ï≈¡Á ¡«‹‘≈ Ú≈Â≈ÚÈ «Â¡≈ ’∆Â≈, «‹√ È≈Ò Ï‹‡ Í∂Ù ’È ÂØ∫ Ï≈¡Á Í Ï‹‡ Í≈√ ’È ÂØ∫
Í«‘Òª Ï∆. ‹∂. Í∆. Á∆ √’≈ «‚æ◊ ◊¬∆ √∆ ¡Â∂ ≈Ù‡ÍÂ∆ È∂ √ø√Á ˘ «ÈÁ∂Ù «ÁæÂ≈ √∆ «’ Ï‹‡ ˘
Âπø Í≈√ ’∆Â≈ ‹≈Ú∂ ¡Â∂ √ø√Á ÚæÒØ∫ Ï‹‡ ‘؉ ÂØ∫ Ï≈¡Á ‘∆ ≈Ù‡ÍÂ∆ È∂ BE ¡ÍÃÀÒ AIII ˘ √ø√Á
¡Â∂ ÒØ’ √Ì≈ ˘ Ìø◊ ’∆Â≈ √∆Õ
AD. √ø√Á Á∂ ¡«ËÚ∂ÙȪ Á∂ ¡øÂ≈Ò ÁΩ≈È ≈Ù‡ÍÂ∆ ¡«Ë¡≈Á∂Ù (¡≈‚∆ÈÀ∫√) ‹≈∆ ’ √’Á≈ ˛, «‹√
Á∆ Ù’Â∆ ¡Â∂ ÍÃÌ≈Ú √ø√Á ÚæÒØ∫ Í≈√ ’∆Â∂ ’≈˘È Ú◊≈ ‘πøÁ≈ ˛Õ ≈Ù‡ÍÂ∆ ÚæÒØ∫ ¡«‹‘≈ ¡«Ë¡≈Á∂Ù
ÓøÂ∆ Óø‚Ò Á∆ √Ò≈‘ ”Â∂ ‹Á √ø√Á Á≈ ¡«ËÚ∂ÙÈ È≈ ⁄æÒ «‘≈ ‘ØÚ∂, Âπø «ÚË≈«È’ ˜» ͻ∆ ’È

62 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY