Page 111 - DSOC101_FUNDAMENTALS_OF_SOCIOLOGY_PUNJABI

√Ó≈‹Ù≈√Â Á∂ Óπæ÷ ÂæÂ

È؇ D. √Ó≈«‹’ √ß◊·È Á≈ «¬’ √Ú±Í (A form of social organization)-Ùz∆ ‚∂«Ú√ (Davis) Á∂ ¡Èπ√≈ ’∂ÚÒ
÷≈Á √Óæ◊∆¡ª Á∂ ÚæË ‹ª ’∂ÚÒ ‹È√ß«÷¡≈ Á∂ ÚæË ‹≈‰ È≈Ò ‘∆ Ù«‘ Á∆ ÍÀÁ≈Ú≈ È‘∆∫ ‘πßÁ∆ ˛ ¡Â∂
È≈ ‘∆ ‘ج∆ ˛Õ «¬√ È≈Ò √Ó≈«‹’ √ß◊·È Á≈ «¬’ ±Í Ú∆ ‘؉≈ ⁄≈‘∆Á≈ ˛, «‹√ Á∆ Óπæ÷ «ÚÙ∂ÙÂ≈ «¬‘
‘ØÚ∂◊∆ «’ √Ó≈‹ «Úæ⁄ ¡«‹‘∂ ÍæË Á∂ ÒØ’ «‹Ú∂∫ «Ò«Í’ Ú◊ ¡Â∂ √’≈∆ ¡«Ë’≈∆, ’≈∆◊ ¡≈«Á Ú∆
‘؉◊∂ «‹È∑ª Á≈ ÷∂Â∆Ï≈Û∆ È≈Ò ’ج∆ √ßÍ’ È≈ ‘؉ Á∂ ’≈‰ ¿π‘ Ù«‘ «Úæ⁄ «‘ √’‰◊∂ ¡Â∂ ÍzÌ»Â≈ Á∂
’≈‰ ÷≈Á √Óæ◊∆ ˘ Íz≈Í ’ √’‰◊∂Õ «¬‘ ª ‘∆ √ßÌÚ ˛, ‹ÁØ∫ ’πfi ÒØ’ª ÚæÒØ∫ «˜¡≈Á≈ ÂØ∫ «˜¡≈Á≈
ÒØ’ª Á∂ Ò¬∆ ÷≈Á √Óæ◊∆ ÍÀÁ≈ ’∆Â∆ ‹≈ √’∂◊∆ ¡Â∂ «¬√ Â∑ª ’πfi ÒØ’ª Á≈ ÷∂Â∆Ï≈Û∆ È≈Ò ˜± «ÓÒ
‹≈Ú∂◊≈ ¡Â∂ ¿π‘ ÷∂Â∆ È≈Ò √Ïß«Ë È≈ ‘Ø ’∂ ¡«‹‘∂ ’ßÓ ’È Á∂ Ò¬∆ Ù«‘ «Úæ⁄ ‹≈ ’∂ Ú√ √’‰◊∂Õ
«¬√ Â∑ª ““÷∂Â∆ Ù«‘ ˘ √ßÌ≈«Ú ω≈™Á∆ ˛ Í ÷πÁ √ß√«¥Â∆ «ÚÙ∂√’ √ß◊·È Á∂ ±Í «Úæ⁄ ¿π√ √æ⁄
Á≈ ±Í «ÁßÁ∆ ˛ ¡Â∂ ¡√Ò «Úæ⁄ ÍÀÁ≈ ’Á∆ ˛Õ
E. √À«È’ ’À∫Í Á∆ √Ê≈ÍÈ≈ (Establishment of army camps)- Ù’Â∆ Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ Ù«‘ª Á≈ ‹ÈÓ √À«È’
’À∫Í Á∆ √Ê≈ÍÈ≈ Á∂ Ï≈¡Á ‘Ø«¬¡≈ ˛Õ ÔπæË «Úæ⁄ ‘≈ ’∂ «‹æ Ú◊ È∂ ‘≈∂ ‘ج∂ ÒØ’ª ”Â∂ ¡≈͉≈ ¡«Ë’≈
’ «Ò¡≈ ¡Â∂ «Íø‚ ÂØ∫ ’πfi Á± ¡≈͉≈ ’À∫Í √Ê≈«Í ’’∂ Ï√ ◊¬∂ ‹Ø «’ ‘ΩÒ∆-‘ΩÒ∆ «¬’ Ù«‘ Á∂ ±Í
«Úæ⁄ «Ú’«√ ‘Ø«¬¡≈Õ Ùz∆ Ï◊∂Ò (Bergael) Á∂ ÙÏÁª «Úæ⁄, ““√ß÷∂Í «Úæ⁄, «¬‘ Óß«È¡≈ ‹ªÁ≈ ˛ «’ √Ì
ÂØ∫ Í«‘Òª Ù«‘ ‘≈∆ ‹È√ß«÷¡≈ Á∂ ÷∂Â «Úæ⁄ √Ê≈«Í √Ê≈¬∆ √À«È’ ’À∫Í √∆Õ””
F. Ù«‘ª Á∆ «÷æ⁄ (Attraction of the cities)-Ù«‘ª Á∆ «÷æ⁄ ‘∆ ¿πÈ∑ª Á∆ ÍÀÁ≈Ú≈ Á≈ ’≈‰ ω ‹ªÁ≈ ˛Õ
ÚÍ≈ ¡Â∂ «√æ«÷¡≈ Á∆ √π«ÚË≈ Ù«‘ Á∂ Óπæ÷ «÷æ⁄ ‘ÈÕ Í≈‡Ò∆ ÍπæÂ (¡≈Ëπ«È’ ͇È≈) Á≈ «Ú’≈√ Ù«‘
Á∂ ±Í «Úæ⁄ È≈¶Á≈ «ÚÙÚ«Ú«Á¡≈Ò≈ Á∂ ’≈È ‘Ø«¬¡≈ √∆Õ „≈’≈ Á∆ ¿πÂÍÂ∆ «Úæ⁄ ÚÍ≈ Á≈ √Ì ÂØ∫
Úæ‚≈ ‘æÊ √∆Õ ◊z∆√ ¡Â∂ ØÓ Á∂ Ù«‘ª Á≈ ‹ÈÓ Ú∆ ¿πÁÔØ◊ ¡Â∂ ÚÍ≈ ˘ ¡Ë≈ ÓßÈ ’∂ ‘∆ ‘Ø«¬¡≈ √∆Õ

Ù«‘ª Á≈ «Ú’≈√ (Development of the Cities)
¿πÍØ’Â ¤∂ ’≈Ȫ ÂØ∫ ª Ù«‘ª Á∆ ¿πÂÍÂ∆ ‘ج∆, Í ¿πÂÍÂ∆ Á∂ Ï≈¡Á «¬È∑ª Á∂ «Ú’≈√ «Úæ⁄ ‘Ø ’¬∆ ’≈‰ª
È∂ ÔØ◊Á≈È «ÁæÂ≈, ‹Ø ‘∂· «Ò÷∂ ¡Èπ√≈ ‘È-

(¡) Ù«‘ ’≈’ (Rural Factors)
A. ¡≈«Ê’ ’≈’
(¡) ¡≈Ú≈‹≈¬∆ √ßÁ∂ÙÚ≈‘È Á∂ √≈ËȪ «Úæ⁄ ¿πµÈÂ∆ (Ï) ¡Èπ’±Ò Ìπ◊Ø«Ò’ √«ÊÂ∆Õ
(√) ¿πÁÔØ◊, ÚÍ≈ ¡Â∂ ‹ß◊Òª «Úæ⁄ ¿πµÈÂ∆, (Á) ‹∆ÚÈ Á≈ ¿πµ⁄≈ ÍæËÕ
B. ≈‹È∆«Â’ ’≈’
(¡) ≈‹Ë≈È∆ Á∆ √Ê≈ÍÈ≈ (Ï) √À«È’ ¤≈¿π‰∆,
(√) √πæ«÷¡≈Õ
C. Ë≈«Ó’ ’≈’
D. √Ó≈«‹’ ’≈’
(¡) ÓÈØß‹È (Ï) «√æ«÷¡≈ Á∆¡ª √π«ÚË≈Úª
(√) √Ó≈«‹’ ÍzÂ∆Ù·≈ ¡Â∂ ÍÁ
E. ÓÈØ«Ú«◊¡≈È’ ’≈’
(Ï) Í∂∫‚» ’≈’ (Rural Factors)
A. √≈∂ Ì≈ «Úæ⁄
(¡) ̱Ó∆ Á≈ ÁÏ≈¡, (Ï) Í∂∫‚± ¿πÁÔØ◊ Á≈ ‘≈√,
(√) ÷∂ª Á≈ ¤Ø‡≈ ¡Â∂ «¤‡’≈ ‘؉≈
B. Ï≈¡Á ”⁄ Á∂Ùª «Úæ⁄
(¡) ÷∂Â∆ ’Ò≈ «Úæ÷ ¿πµÈÂ∆, (Ï) ÷∂Â∆ «Úæ⁄ ÓÙ∆Ȫ Á≈ ÍzÔØ◊,
(√) ⁄æ’ÏßÁ∆ ¡Â∂ Úæ‚∂ ÍÀÓ≈È∂ «Úæ⁄ ÷∂Â∆

104 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY