Page 115 - DSOC101_FUNDAMENTALS_OF_SOCIOLOGY_PUNJABI

√Ó≈‹Ù≈√Â Á∂ Óπæ÷ ÂæÂ

È؇ È‘∆∫ ‘πßÁ≈ ˛Õ «¬√ Á≈ ¡≈’≈ ¤Ø‡≈ ‘πßÁ≈ ˛Õ «ÈÚ≈√ «ÚÚ√Ê≈ Ï≈Ï ‘πßÁ∆ ˛Õ √≈Î-√πÊ≈ ¡Â∂ «√‘ÂÓßÁ Á∆ «ÁzÙ‡∆
Á∆ ¡≈Á «¬æ’Ø «‹‘∆ ‘ßπÁ∆ ˛Õ «Íø‚ª Á∂ ÒØ’ «¬’æ· ˘ «˜¡≈Á≈ Í√ßÁ ’Á∂ ‘ÈÕ «¬√ Á∂ ¿πÒ‡ Ù«‘ª «Úæ⁄ ÊØÛ∑∆
«‹‘∆ ̱Ó∆ «Úæ⁄ ’≈÷≈È∂ «‘ßÁ∂ ‘È «‹È∑ª «Úæ⁄ ‘˜≈ª Á∆ √ß«÷¡≈ «Úæ⁄ Ó˜Á± ’ßÓ ’Á∂ ‘ÈÕ ÎÒ√±Í ‹È√ß«÷¡≈
Á≈ «˜¡≈Á≈ ‘؉≈ √πÌ≈«Ú’ ˛Õ «¬’ ’≈‰ ˛ «’ Ù«‘ª «Úæ⁄ Úæ÷-Úæ÷ ‹≈Â∆, Íz‹≈Â∆, ËÓ, √øÍzÁ≈«¬ Á≈ «˜¡≈Á≈
«‘ßÁ∂ ‘È ‹ÁØ∫ «’ «Íß‚ª «Úæ⁄ ¡«‹‘≈ È‘∆∫ ‘πßÁ≈ ˛Õ ¿πµÊ∂ «√Î ¿π‘ ÒØ’ ‘∆ «‘ßÁ∂ ‘È ‹Ø ¿πµÊ∂ Á∂ Ó±Ò «ÈÚ≈√∆ ‘πßÁ∂
‘ÈÕ ‹∂’ ’ج∆ ÈÚª «Ú¡’Â∆ ¡≈«¬¡≈ Ú∆ ˛ ª ¿π‘ ¡ª„∆-◊π¡≈„∆ Á≈ ‘πßÁ≈ ˛Õ
B. Í«Ú≈ Á≈ √Ú±Í-«Íø‚ª «Úæ⁄ «˜¡≈Á≈ √ßÔπ’ ͫÚ≈ Í≈¬∂ ‹ªÁ∂ ‘È ¡Â∂ «¬√ Â∑ª Á∂ Í«Ú≈ «Úæ⁄ Ïπæ„∂
ÓÀ∫Ï Á∆ ‘∆ ¡≈«◊¡≈ Á≈ Í≈Ò‰ ‘πßÁ≈ ˛Õ Í«Ú≈ Á∆ «¬æ˜Â ¡Â∂ √ÈÓ≈È «Íø‚ Á∂ ‘∂’ ’ßÓ ˘ ÍzÌ≈«Ú ’Á≈ ˛Õ
‹∆ÚÈ Á∂ Úæ÷-Úæ÷ ÷∂Âª «Úæ⁄ «Ú¡’Â∆ Á∆ «¬æ‹Â ¿π√ Á∂ Í«Ú≈ Á∆ ‹ÈÓ Ì±Ó∆ Á∂ ¡Èπ√≈ ‘∆ «ÈÙ«⁄ ‘πßÁ∆
˛Õ «Íø‚ª Á∆ ¿πÓ∆Á Ù«‘ª «Úæ⁄ √ßÔπ’ ͫÚ≈ ’∂ÚÒ È≈Ó≈Â Á∂ Ò¬∆ Í≈¬∂ ‹ªÁ∂ ‘ÈÕ «¬æÊ∂ «¬’ Í«Ú≈ «Úæ⁄
’∂ÚÒ ÍÂ∆-ÍÂÈ∆ ¡Â∂ ¿πÈ∑ª Á∂ Ïæ⁄∂ ‘∆ «‘ßÁ∂ ‘ÈÕ «¬æÊ∂ Ïπæ„∂ ÍπÙ ÂØ∫ «√Î ≈¬∂ Ò¬∆ ‹ªÁ∆ ˛Õ ¿π√ Á∆ ¡≈«◊¡≈
Á≈ Í≈Ò‰ ÿæ‡ «Ú¡’Â∆ ‘∆ ’ √’Á∂ ‘ÈÕ Ù«‘∆ Í«Ú≈ ¿πÈ≈ Ù’Â∆Ù≈Ò∆ Ú∆ È‘∆∫ ‘πßÁ≈Õ «¬æÊ∂ Í«Ú≈ Á∆
¿πÓ∆Á «Ú¡’Â∆ Á∆ Ó‘æÂÂ≈ «˜¡≈Á≈ ‘πßÁ∆ ˛Õ «¬æÊ∂ Á∂ Í«Ú≈’ ÓÀ∫Ïª Á∂ √ÏßË «Úæ⁄ «˜¡≈Á≈ È∂ÛÂ≈ È‘∆∫ ‘πßÁ∆
‘ÀÕ «Íø‚ª Á∂ Í«Ú≈ «Úæ⁄ Ó≈Â≈ Á∆ ’ج∆ √«ÊÂ∆ È‘∆∫ ‘πßÁ∆ Í Ù«‘∆ Í«Ú≈ «Úæ⁄ Ó≈Â≈-«ÍÂ≈ ÁØȪ Á∆ √«ÊÂ∆
Ï≈Ï ‘πßÁ∆ ˛Õ
C. «Ú¡≈‘-Í«Ú≈ Á∆ ‘∆ Â∑ª «Íø‚ª «Úæ⁄ «Ú¡≈‘ Á≈ Ú∆ ’≈Î∆ Ó‘æÂÚ ˛Õ «Íø‚ª «Úæ⁄ «Ú¡≈‘ «Ú¡’Â∆¡ª
(«¬√Â∆-ÍπÙª) «Úæ⁄ «Ú¡≈‘ È‘∆∫ ‘πßÁ≈ Í ÁØ Í«Ú≈ª «Úæ⁄ «Ú¡≈‘ ‘πßÁ≈ ˛ ¡Â∂ ÁØÈØ∫ Í«Ú≈ ¬∂’Â≈ Á∂ √±Â
«Úæ⁄ Ïæfi ‹ªÁ∂ ‘ÈÕ «Ú¡≈‘ «Úæ⁄ «Ú¡’Â∆ Á∂ «Ú⁄≈ª ‹ª ¿π√ Á∆ ÓȘ±∆-È≈ÓȘ±∆ È‘∆∫ Íπæ¤∆ ‹ªÁ∆ ÏÒ«’
Í«Ú≈ «¬æÊ∂ «Ú¡≈‘ ÂÀ¡ ’ «ÁßÁ∂ ‘È ¡Â∂ ¿π√ ˘ ¿πµÊ∂ ’È≈ ÍÀ∫Á≈ ˛Õ «¬√ Á∂ «¬Ò≈Ú≈ «’™«’ «Íø‚ ÍzøÍ≈◊Â
ÓπæÒª ¡Â∂ ±Û∆¡ª ”Â∂ ¡Ë≈« ‘πøÁ≈ ˛Õ
«¬√∂ Ò¬∆ ¿πµÊ∂ ÍÃøÍ≈◊ «Ú¡≈‘ ‘∆ ‘πøÁ∂ ‘ÈÕ «Í¡≈, ØÓª√ ¡≈«Á ˘ ÒØ’ ȯ È≈Ò Á∂÷Á∂ ‘ÈÕ «Í≥‚ª «Úæ⁄
Ï≈Ò-«Ú¡≈‘ ¡Â∂ ‹≈ «Úæ⁄ «Ú¡≈‘ ˘ ÍÃ≈Ê«Ó’Â≈ «ÁæÂ∆ ‹ªÁ∆ ˛Õ «¬√ Á∂ ¿πÒ‡ ‹Á ¡√ƒ Ù«‘ª ”Â∂ Ș
Ó≈Á∂ ‘ª ª Á∂÷Á∂ ‘ª «’ «¬æÊ∂ «Í≥‚ª Á∂ ·∆’ ¿πÒ‡ «Ú¡≈‘ ‘πøÁ≈ ˛Õ Ù«‘ª «Úæ⁄ «Ú¡≈‘ ’È ÂØ∫ Í«‘Òª ÒÛ’∂
Á∂ «Ú¡’Â∆◊ «Ú⁄≈ª, ¿π√ Á∆ ÓȘ»∆ ”Â∂ «ÚÙ∂Ù «Ë¡≈È «ÁæÂ≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ Í«Ú≈ ‹∂’ ˜ÏÁ√Â∆ ¿π√ Á≈
«Ú¡≈‘ ’È≈ ⁄≈‘∂ ª «¬‘ √øÌÚ È‘ƒ ‘Ø √’Á≈Õ Ù«‘ª «Úæ⁄ Í«Ú≈, ØÓª√ ¡≈«Á ª Ï‘π √Ë≈‰ ⁄∆˜ ˛ ¡Â∂
¡æ‹-’æÒ∑ ª ““ÒÚ-ÓÀ«˜”” ˘ Í«‘Ò Ú∆ «ÁæÂ∆ ‹≈ ‘∆ ˛Õ «¬æÊ∂ «Ú¡√’ ‘؉ ”Â∂ ‘∆ «Ú¡≈‘ ‘πøÁ≈ ˛Õ
D. ◊π¡ª„- «Í≥‚ª «Úæ⁄ ◊π¡ª„ Á≈ ÚË∂∂ Ó‘æÂÚ «‘øÁ≈ ˛Õ ÿæ‡ ‹È√ø«÷¡≈ ‘؉ ’≈È «¬’ «Ú¡’Â∆ Á»√∂ Á∂
Í»È ÂΩ ”Â∂ ‹≈‰» «‘øÁ≈ ˛Õ «¬æÊ∂ √≈∂ ◊π¡ª„∆ «¬’-Á»√∂ Á∂ √πæ÷-Áπæ÷ «Úæ⁄ Í«Ú≈ Úª◊ ’øÓ ’Á∂ ‘ÈÕ «¬æÊØ∫
Á≈ ◊π¡ª„ ÷πÁ «¬’ Ïë‘ ͫÚ≈ Á≈ »Í «‘øÁ≈ ˛Õ Ù«‘ª «Úæ⁄ ◊π¡ª„ ™È≈ Ó‘æÂÚÍ»È È‘ƒ ‘πøÁ≈, «‹øÈ≈
«Í≥‚ª «Úæ⁄ ‘πøÁ≈ ˛Õ Ù«‘ª «Úæ⁄ ¡≈¿π‰-‹≈‰ Á∂ ¡È∂’ª √≈ËȪ ’≈È ¿πµÊ∂ «Ú¡’Â∆ ¡≈͉∂ ’≈ØÏ≈ «Úæ⁄ «¬øÈ≈
Ò∆È «‘øÁ≈ ˛ «’ ¡≈͉∂ ◊π¡ª„∆¡ª Á∂ «ÚÙ∂ √ÏøË∆ ÍÂ≈ È‘ƒ «‘øÁ≈Õ «¬æÊØ∫ Á≈ ÷∂Â ¡«Â «Ú¡≈Í’ ‘πøÁ≈ ˛Õ
E. ËÓ ¡Â∂ ¡≈⁄≈- Í∂∫‚» ÒØ’ »Û∆Ú≈Á∆ ‘πøÁ∂ ‘ÈÕ «¬æÊ∂ ËÓ Á≈ Ï‘π ÚË∂∂ Ó‘æÂÚ ˛Õ Íë’Â∆ Á∆ Í»‹≈ È≈Ò ¿πÈ∑ª
˘ ÙªÂ∆ «ÓÒÁ∆ ˛Õ ‘∂’ Í«Ú≈ ¡Â∂ ‹≈Â∆ «¬’ Ë≈«Ó’ «¬’≈¬∆ Á∂ »Í «Úæ⁄ Ú∆ ’øÓ ’Á∂ ‘ÈÕ Ë≈«Ó’ ¡Â∂
√Ó≈«‹’ ÍÃÊ≈Úª Á∂ ¿π‘ Á≈√ ‘πøÁ∂ ‘È, ÍÃÊ≈Úª ¿πÈ∑ª Á∂ ‹∆ÚÈ Á∆ √Á≈ ¡◊Ú≈¬∆ ’Á∆¡ª ‘ÈÕ ÍÃÊ≈Úª «˜¡≈Á≈
ÂÁ≈Á «Úæ⁄ ¡Â∂ ’·Ø ‘πøÁ∆¡ª ‘ÈÕ ÍÃÊ≈Úª ˘ È≈ Óøȉ≈ «¬’ √Ó≈«‹’ Ù≈Í Óø«È¡≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ Ô‹Ó≈È∆ ÍÃÊ≈
«Úæ⁄ Í»ø‹∆ÍÂ∆ Ú◊ ¿πÈ∑ª Á≈ ÙØÙ‰ ’Á∂ ‘ÈÕ È◊ «ÈÚ≈√∆ ËÓ ¡Â∂ ¡≈⁄≈ «Úæ⁄ «¬È∑ª √≈∆¡ª ◊æÒª ˘ Ó≈Û≈
ÓøÈÁ∂ ‘ÈÕ Ù«‘ «Úæ⁄ ‘∂’ «Ú¡’Â∆ ˘ ‹∆ÚÈ √≈Ê∆ ¸‰È Á∆ √πÂøÂÂ≈ «‘øÁ∆ ˛Õ «¬æÊ∂ ÒÛ’∂-ÒÛ’∆¡ª Á∂
«Ú¡’Â∆◊ «Ú⁄≈ª ”Â∂ «Ë¡≈È «ÁæÂ≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ ¿π√ Á∆ ÓȘ»∆ ¡Â∂ È≈-ÓȘ»∆ ”Â∂ «Ë¡≈È «ÁæÂ≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ
«Í≥‚ª «Úæ⁄ Ï≈Ò-«Ú¡≈‘ «˜¡≈Á≈Â ‘πøÁ≈ ˛, ‹Á «’ Ù«‘ «Úæ⁄ «Ú¡≈‘ «Ú¡√’ ‘؉ ”Â∂ ‘∆ ‘πøÁ≈ ˛Õ
F. ¡Ωª Á∆ √«ÊÂ∆- «Í≥‚ª «Úæ⁄ √øÔπ’ ͫÚ≈ «ÓÒÁ≈ ˛ ¡Â∂ √øÔπ’ ͫÚ≈ Á≈ Óπ÷∆¡≈ ’ج∆ Ϙπ◊
«Ú¡’Â∆ ‘∆ ‘πøÁ≈ ˛Õ «¬√∂ Ò¬∆ ¡Ωª Á∆ Ó‘æÂÂ≈ ÚË∂∂ È‘ƒ ‘πøÁ∆Õ ¡Ωª ¡ÈÍÛ∑ ‘πøÁ∆¡ª ‘È, ¿πÈ∑ª ˘ ‘
’øÓ Ò¬∆ «Ú¡’Â∆¡ª ”Â∂ «ÈÌ «‘‰≈ ÍÀ∫Á≈ ˛Õ ¿πÈ∑ª ˘ «’√∂ Ú∆ Â∑ª Á∆ √πÂøÂÂ≈ È‘ƒ «‘øÁ∆Õ ¿π‘ ÿ Á∆
⁄≈-Á∆Ú≈∆ Á∂ Ï≈‘ Âæ’ È‘ƒ «È’Ò √’Á∆¡ªÕ Ì≈Â∆ «Í≥‚ª Á∆¡ª ¡Ωª Á∆ ÁÙ≈ ª ‘Ø Ú∆ √Ø⁄‰ÔØ◊ ˛Õ

108 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY