Page 120 - DSOC101_FUNDAMENTALS_OF_SOCIOLOGY_PUNJABI

«¬’≈¬∆ñC: √Ó≈‹Ù≈√Â Á∆¡ª Ùπ»¡≈Â∆ Ë≈È≈Úª

C.F √ÓπÁ≈«¬ (Community) È؇

√ÓπÁ≈«¬ ÓÈπæ÷ Á∂ √ß◊«·Â √Ó±‘ª Á≈ È≈Ó ˛ «‹√ Á≈ «ÈÓ≈‰ «’√∂ «ÚÙ∂Ù ¿πÁ∂Ù Á∆ ͱÂ∆ Á∂ Ò¬∆ ’∆Â≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ
«’√∂-«’√∂ ¤Ø‡∂ ‹ª Úæ‚∂ √Ó±‘ Á∂ ÓÀ∫Ï ‹ÁØ∫ È≈Ò-È≈Ò «¬√ Â∑ª «‘ßÁ∂ ‘È «’ ¿π‘ «’√∂ «ÚÙ∂Ù Â∑ª Á∂ «‘æ «Úæ⁄
«‘æ√∂Á≈ È≈ ‘Ø ’∂ √Ë≈‰ ‹∆ÚÈ Á∆ ¡Ë≈̱ √«ÊÂ∆¡ª «Úæ⁄ Ì≈◊ ÒÀ∫Á∂ ‘È Âª ¡«‹‘∂ √ÓπÁ≈«¬ ˘ √ÓπÁ≈«¬
«’‘≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ √ÓπÁ≈«¬ Á≈ Ò’Ù ¡«‹‘≈ ˛ «’ ¿π√ Á∂ ¡ßÁ «¬’ ÓÈπæ÷ Á≈ √ßͱÈ ‹∆ÚÈ ÏÂ∆ ’∆Â≈ ‹≈ √’Á≈
˛Õ «’√∂ ÚÍ≈’ √ß◊·È ‹ª «◊‹∂ «Úæ⁄ ’ج∆ ¡≈͉≈ √ßͱÈ ‹∆ÚÈ ÏÂ∆ ȑƒ ’ √’Á≈, Ízß± «¬’ ‹È ‹≈Â∆
‹ª «¬’ Ù«‘ Á∂ ¡ßÁ ’ج∆ Ú∆ √≈≈ ‹∆ÚÒ ÏÂ∆ ’ √’Á≈ ˛ ¡Â∂ √ÓπÁ≈«¬ Á∆ ¡Ë≈̱ ’√Ω‡∆ «¬‘ ˛ «’
ÓÈπæ÷ Á∂ √≈∂ √Ó≈«‹’ √ÏßË ¿π√ Á∂ ¡ßÁ ‘∆ «ÓÒ ‹≈‰Õ

√ÓπÁ≈«¬ Á∆ Íz∆Ì≈Ù≈ (Definition of Community)
√ÓπÁ≈«¬ Á∆ «Ú¡≈«÷¡≈ Úæ÷-Úæ÷ «ÚÁÚ≈Ȫ È∂ Úæ÷-Úæ÷ Â∑ª È≈Ò ’∆Â∆ ˛Õ ‚≈√È ¡Â∂ ◊À«‡√ (Dawson & Get-
tys) Á∂ ¡Èπ√≈, ““√ÓπÁ≈«¬ Á≈ Ì≈Ú Ì±-Ì≈◊ Á∆ «¬’ ¡«‹‘∆ «¬’≈¬∆ ˛ «‹√ «Úæ⁄ ‹È√ß«÷¡≈ Á≈ «ÈÚ≈√ ˛ ¡Â∂ «‹√
Á∂ ’ØÒ ¡≈͉∆ √Ë≈‰ ¡Â∂ «ÚÙ∂Ù √ß√Ê≈Úª ‘È «‹È∑ª Á∂ Ó≈«Ë¡Ó È≈Ò √Ë≈‰ ‹∆ÚÈ √ßÌÚ ˛Õ”” ´ÓÒ∂ (Lumely)
Á∂ ¡Èπ√≈, √ÓπÁ≈«¬ ˘ ÒØ’ª Á∂ «¬’ √Ê≈È ”Â∂ «¬’æ·≈ ’È Á∂ ±Í «Úæ⁄ Íz∆Ì≈«Ù ’∆Â≈ ‹≈ √’Á≈ ˛ «’ «‹È∑ª
Á∂ ¡Òæ◊ ¡Â∂ Ï≈Ï «‘æ ‘È ¡Â∂ «‹È∑ª ˘ ͱ≈ ’È Á∂ Ò¬∆ Úæ÷-Úæ÷ √ß√Ê≈Úª ω∆¡ª ‘ج∆¡ª ‘ÈÕ ÓÀ’≈¬∆Ú
¡Â∂ Í∂‹ Á≈ «Ú⁄≈ ˛ «’ ‹ÁØ∫ ’Á∆ «’√∂ ¤Ø‡∂ Úæ‚∂ √Ó±‘ Á∂ ÓÀ∫Ï «¬√ Â∑ª È≈Ò-È≈Ò «‘ßÁ∂ ‘È «’ ¿πÈ∑ª Á≈
È≈Ò «‘‰≈ «’√∂ «ÚÙ∂Ù ÍzÔØ‹È ‹ª ÓÂÒÏ È≈Ò È≈ ‘Ø ’∂ √Ë≈‰ ‹∆ÚÈ Á∂ ’≈È ‘πßÁ≈ ˛ ª ¡«‹‘∂ √Ó±‘ ˘
¡√∆∫ √ÓπÁ≈«¬ ’«‘ßÁ∂ ‘ªÕ
√ÓπÁ≈«¬ Á∂ Í«‘Ò∂ Âæ (Primary Elements of Community)
¿πÍØ’Â «Ú⁄≈ª ÂØ∫ √ÍæÙ‡ ÍÂ≈ Òæ◊Á≈ ˛ «’ √ÓπÁ≈«¬ «Úæ⁄ √Ó≈«‹’ √ßÒ◊ÈÂ≈ Á∂ ’πfi ¡ßÙ Ù≈«ÓÒ ‘ÈÕ √Ó≈‹
Á∆ ‘∆ Â∑ª √ÓπÁ≈«¬ Á∂ Ú∆ ’πfi ¡Ë≈̱ Âæ ‘πßÁ∂ ‘È :
(i) «ÈÙ«⁄ ̱-Ì≈◊ (Definite locality)-«Ú¡’Â∆ Á≈ ’ج∆ Ú∆ √Ó±‘ ¿πÁØ∫ Âæ’ √ÓπÁ≈«¬ È‘∆∫ ω √’Á≈ ‹ÁØ∫
Âæ’ ¿πÈ∑ª Á∂ Ú√‰ Á∂ Ò¬∆ «¬’ «ÈÙ«⁄ ̱-Ì≈◊ È≈ ‘ØÚ∂Õ Ó∂‹ (Manzer) È∂ «Ò«÷¡≈ ˛-““«¬’ √Ó≈‹
‹Ø «¬’ «ÈÙ«⁄ ̱-Ì≈◊ «Úæ⁄ «‘ßÁ≈ ˛, «¬’ √ÓπÁ≈«¬ ’‘≈™Á≈ ˛Õ”” ‚∂«Ú√ (Davis) Á∂ ¡Èπ√≈-““√ÓπÁ≈«¬
√Ì ÂØ∫ ¤Ø‡≈ «¬’ ÷∂Â √Ó±‘ ˛ «‹√ Á∂ ¡Ë∆È √Ó≈«‹’ ‹∆ÚÈ Á∂ √≈∂ Í«‘Ò± ¡≈ √’Á∂ ‘ÈÕ”” «¬√ Â∑ª «¬’
√ÓπÁ≈«¬ √Á≈ «¬’ ÍzÁ∂«Ù’ ÷∂Â √«Ê ‘πßÁ≈ ˛Õ «˜¡≈ÁÂ √π«ÈÙ«⁄ ±Í È≈Ò Ú√∂ ‘ج∂ ‘È ¡Â∂ ¡≈͉∆
√Ê≈È’ ̱Ó∆ Á∆ √«ÊÂ∆¡ª È≈Ò «ÁzÛ √±Â «Úæ⁄ ÏßÈ∑∂ ‘πßÁ∂ ‘ÈÕ √ÓπÁ≈«¬ Á∆ Ë≈È≈ Á≈ «¬‘ Ó‘æÂÚ Ï‘πÂ
’πfi «¬√ ◊æÒ «Úæ⁄ ˛ «’ ¿π‘ √Ó≈«‹’ √ßÒ◊ÈÂ≈ ¡Â∂ Ìπ◊Ø«Ò’ ÷∂Â Á∂ ÓæËÚ◊∆ √Ïß˪ ”Â∂ ˜Ø «ÁßÁ≈
˛Õ √æ«Ì¡Â≈ Á∂ ’≈È √Ê≈È’ «ÈÚ≈√ ¡Â∂ √Ó≈«‹’ √Ïß˪ «Úæ⁄ ¡æ‹ ⁄≈‘∂ ‹Ø Ú∆ Í«ÚÂÈ «ÁÃÙ‡∆◊Â
‘πßÁ∂ ‘È, «Î Ú∆ √Ê≈È’ ÷∂Â «Úæ⁄ ¡Ë≈̱ Ò椉 Á∆ √z∂Ù·Â≈ «Úæ⁄ ’ج∆ ’Ó∆ «‘ ◊¬∆ ˛Õ
(ii) √ÓπÁ≈«¬ Ì≈ÚÈ≈ (Community Sentiments)- √ÓπÁ≈«¬ Á≈ «¬’ Ó‘æÂÚͱÈ Âæ √ÓπÁ≈«¬’ Ì≈ÚÈ≈
˛Õ «¬’ «ÈÙ«⁄ ̱-Ì≈◊ «Úæ⁄ «‘‰ È≈Ò ÒØ’ª «Úæ⁄ “¡√∆∫ Á∆ Ì≈ÚÈ≈” (We Feeling) ¡≈ ‹ªÁ∆ ˛Õ
«¬‘ “¡√ƒ Á∆ Ì≈ÚÈ≈” √ÓπÁ≈«¬’ Ì≈ÚÈ≈ ’‘≈™Á∆ ˛Õ «¬√ √ÓπÁ≈«¬’ Ì≈ÚÈ≈ Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ ‘∆ ¡√∆∫ ¿π√
√ÓπÁ≈«¬ ˘ ¡≈͉≈ √Ófi‰ Ò◊Á∂ ‘ÈÕ ¡æ‹ ¡√∆∫ «ÈÙ«⁄ ̱-Ì≈◊ «Úæ⁄ «‘‰ Ú≈«Ò¡ª «Úæ⁄ √Ó≈«‹’
√ßÒ◊ÈÂ≈ Á≈ ¡«‘√≈√ Í≈™Á∂ ‘ª «‹√ Á∂ ’≈È ¿πÈ∑ª ˘ «¬’ √ÓπÁ≈«¬ Á∆ √ß«ÿ¡≈ È‘∆∫ «ÓÒ √’Á∆Õ
√ÓπÁ≈«¬ «¬’ √Ë≈‰ ‹∆ÚÈ Á≈ ÷∂Â ˛Õ ¿π√ «Úæ⁄ √Ë≈‰ ‹∆ÚÈ Âª ‘ØÚ∂◊≈ ‘∆, È≈Ò ‘∆ ‹∆ÚÈ ÍÁÂ∆
¡Â∂ √Ë≈‰ ̱Ó∆ Á∆ √ßÍÂ∆ «Úæ⁄ √«‘ÔØ◊∆ ‘؉ Á≈ «◊¡≈È Ú∆ ‘ØÚ∂◊≈Õ
(iii) √Ë≈‰ ‹∆ÚÈ (Common life)- √ÓπÁ≈«¬ Á∂ ‘∂’ «Ú¡’Â∆ Á≈ ‹∆ÚÈ «√Î √Ë≈‰ ‘πßÁ≈ ˛Õ «¬√
’≈È √ÓπÁ≈«¬ Á∂ ¡Ë∆È √Ë≈‰ ∆Â∆-«Ú≈˜, √Ë≈‰ Ì≈Ù≈ ¡Â∂ √Ë≈‰ √ß√«’zÂ∆ Ú≈Â≈ÚÈ Í≈«¬¡≈
‹≈Á≈ ˛Õ
(iv) «ÈÔÓª Á∆ «¬’ √Ë≈‰ «ÚÚ√Ê≈ (A Common system of rules)- «◊ß√Ï◊ √ÓπÁ≈«¬ Á∂ «¬’ ‘Ø ÂæÂ
ÚæÒ √≈‚≈ «Ë¡≈È ¡≈’«Ù ’∆Â≈ ˛Õ ¿π‘ ’«‘ßÁ∂ ‘È «’ √ÓπÁ≈«¬ Á∂ √ß◊·È Íæ÷ ˘ √≈˘ È‘∆∫ ÌπæÒ‰≈

LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY 113