Page 124 - DSOC101_FUNDAMENTALS_OF_SOCIOLOGY_PUNJABI

«¬’≈¬∆ñC: √Ó≈‹Ù≈√Â Á∆¡ª Ùπ»¡≈Â∆ Ë≈È≈Úª

C.G √ßÿ ‹ª √ßÓÂ∆ (Association) È؇

√ßÿ Á≈ ‹ÈÓ ÓÈπæ÷ Á∆¡ª ’πfi √Ë≈‰ ˜±ª Á∆ ͱÂ∆ Á∂ Ò¬∆ ‘πßÁ≈ ˛Õ √ßÿ √ÓπÁ≈«¬ Á∂ ¡Ë∆È «¬’ √ß◊·È ˛Õ
Íz«√æË √Ó≈‹Ù≈√Â∆ «◊ß√Ï◊ (Ginsberg) Á∂ ¡Èπ√≈, ““√ßÿ √Ó≈«‹’ ÈÂ∆«‹¡ª Á∂ ¿π√ √Ó±‘ ˘ ’«‘ßÁ∂ ‘È ‹Ø
«¬√ √æ⁄ ÂØ∫ «¬’ Á±√∂ È≈Ò √Ïß«Ë «‘ßÁ∂ ‘È «’ ¿π‘ «’√∂ «ÚÙ∂Ù ¿πÁ∂Ù Á∆ Íz≈ÍÂ∆ Á∂ Ò¬∆ «¬’ Ï≈Ï √ß◊·È
˘ æ÷Á∂ ‘È ‹ª √Ê≈«Í ’ ¸æ’∂ ‘ÈÕ””
«◊«‚ß◊√ (Giddings) Á≈ ’ÊÈ ˛ «’ ““√ßÿ √Ó≈«‹’ ‹∆ÚÈ Á∂ √ß◊·È ‹ª ¡≈’≈ Íæ÷ Á∂ ÍzÂ∆’ ‘È «‹√ «Úæ⁄
√Ó≈«‹’ «ÚË≈È Á∆ «√æ«÷¡≈ «ÁæÂ∆ ‹ªÁ∆ ˛Õ””
ÓÀ’≈¬∆Ú ¡Â∂ Í∂‹ È∂ «¬√ √ÏßË «Úæ⁄ «Ò«÷¡≈ ˛-¡√∆∫ √ßÿ Á∆ Íz∆Ì≈Ù≈ ¿π√ √ß◊«·Â √Ó±‘ Á∆ Â∑ª ’ √’Á∂ ‘ª
‹Ø Ï≈Ï «‘æª Á∆ ͱÂ∆ Á∂ Ò¬∆ ω≈«¬¡≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ””
¿πÍØ’Â Íz∆Ì≈Ù≈Úª Á≈ «ÚÙÒ∂Ù‰ ’È ”Â∂ √≈˘ ÍÂ≈ Òæ◊Á≈ ˛ «’ √ßÿ «Úæ⁄ «¬È∑ª «ÂßȪ ◊æÒª Á≈ √Ó≈Ú∂Ù
«‘ßÁ≈ ˛-
(i) √ßÿ ÓÈπæ÷ª Á≈ √Ó±‘ ˛Õ (ii) «¬‘ √ß◊«·Â ‘πßÁ≈ ˛Õ (iii) «¬√ ÚæÒØ∫ Ï≈Ï «‘æ ‹ª «‘æª Á∆ ͱÂ∆ ‘πßÁ∆ ˛Õ
(iv) √ßÿ Á∂ ’ßÓ ’È Á∂ ’πfi «ÈÔÓ ‘πßÁ∂ ‘È ¡Â∂ «¬È∑ª «Úæ⁄ √«‘ÔØ◊ Á∆ Ì≈ÚÈ≈ Í≈¬∆ ‹ªÁ∆ ˛Õ √ßÿ Á≈ «¬’
«ÈÙ«⁄ ¿πÁ∂Ù ‘πßÁ≈ ˛ Ò∂«’È ¿π√ Á≈ √πÌ≈¡ ¡√Ê≈¬∆ ‘πßÁ≈ ˛Õ
√ßÿ Á∂ ’πfi ¿πÁ≈‘‰ Í∂Ù ’∆Â∂ ‹≈ √’Á∂ ‘ÈÕ ≈‹, Í«Ú≈, ’Ø‡, ’≈Ò‹, ’≈÷≈È≈ ¡≈«ÁÕ «¬È∑ª √≈«¡ª Á∆
√Ê≈ÍÈ≈ ‹≈‰Ïπæfi ’∂ ¡Â∂ √ß◊«·Â ±Í «Úæ⁄ «¬’ ‹ª ’πfi ¿πÁ∂Ùª Á∆ ͱÂ∆ Á∂ Ò¬∆ ’∆Â∆ ‹ªÁ∆ ˛Õ
√«ÓÂ∆ Á∆¡ª «ÚÙ∂ÙÂ≈Úª (Characteristics of Association)
√«ÓÂ∆ Á∆¡ª ’πfi Óπæ÷ «ÚÙ∂ÙÂ≈Úª ‘∂· «Ò÷∆¡ª ‘È-
A. «Ú¡’Â∆¡ª Á≈ √Ó±‘ (Group of individuals)-√«ÓÂ∆ «¬’ Ó± √ß◊«·Â ˛ ¡Â∂ «¬√ Á≈ «ÈÓ≈‰ ’πfi
«Ú¡’Â∆ «ÓÒ ’∂ ’Á∂ ‘ÈÕ «Ú¡’Â∆ Á∂ «ÏȪ «’√∂ Ú∆ √«ÓÂ∆ Á∆ ’ÒÍÈ≈ È‘∆∫ ’∆Â∆ ‹≈ √’Á∆Õ
B. «ÈÙ«⁄ ¿πÁ∂Ù (Definite aim)- √«ÓÂ∆ Á≈ «ÈÓ≈‰ ‘Ó∂Ù≈ «¬’ ‹ª ’¬∆ ¿πÁ∂Ùª Á∆ Íz≈ÍÂ∆ Á∂ Ò¬∆ ’∆Â≈
‹ªÁ≈ ˛Õ ’πfi «Ú¡’Â∆ ¡≈͉∂ √Ë≈‰ «‘æª Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ ‘∆ «¬’ √«ÓÂ∆ ˘ √ß◊«·Â ’Á∂ ‘ÈÕ «ÏȪ
¿πÁ∂Ù Á∂ √«ÓÂ∆ È‘∆∫ ‘Ø √’Á∆Õ
C. ‹≈‰Ïπæfi ’∂ √Ê≈ÍÈ≈ (Purposely established)-√«ÓÂ∆ Á≈ «ÈÓ≈‰ ‹≈‰Ïπæfi ’∂ ’ «ÁæÂ≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ
√ÓπÁ≈«¬ Á∆ Â∑ª ¿π√ Á∆ ÍÀÁ≈Ú≈ √ÚÂ: È‘∆∫ ‘πßÁ∆Õ «¬√ È≈Ò «Ú¡’Â∆ ˜±ª ‹ª ¿πÁ∂Ùª Á∆ ͱÂ∆ Á∂
Ò¬∆ ‹≈‰Ïπæfi ’∂ ω≈¿πÁ≈ ˛Õ «¬√ Â∑ª √«ÓÂ∆ ˜±ª Á∆ ͱÂ∆ Á∂ Ò¬∆ ‹≈‰Ïπæfi ’∂ ’∆Â≈ «◊¡≈ √ß◊«·Â
ÔÂÈ ˛Õ
D. «¬’ «ÈÙ«⁄ √ß◊·È (A definite organisation)-‘∂’ √«ÓÂ∆ Á≈ «¬’ «ÈÙ«⁄ √ß◊·È ˛Õ √ß◊·È
Á∂ ¡«‘√≈√ «Úæ⁄ √«ÓÂ∆ ¡≈͉∂ ¿πÁ∂Ùª ˘ ͱ≈ ’È «Úæ⁄ √ÎÒ È‘∆∫ ‘ØÚ∂◊∆Õ √ß◊·È È≈Ò ‘∆ √‘≈«¬Â≈
¡Â∂ √«‘ÔØ◊ Á∆ Ì≈ÚÈ≈ «Ú’«√ ‘πßÁ∆ ˛Õ
E. √Ó≈«‹’ «ÈÔÓª ”Â∂ ¡Ë≈« (Based on social rules)- ‘∂’ √«ÓÂ∆ Á∂ ¡≈͉∂ ’πfi «ÈÔÓ ‹ª ’≈˘È
‘πßÁ∂ ‘È «‹√ Á∆ √‘≈«¬Â≈ È≈Ò «¬√ Á∂ ÓÀ∫Ïª Á∂ «ÚÚ‘≈ ˘ «ÈÔ«Ó ¡Â∂ «ÈÁ∂«Ù ’∆Â≈ ‹ªÁ≈ ‘ÀÕ
«¬‘ «ÈÔÓ ‹ª ’≈˘È √Ó≈‹ ÚæÒØ∫ ÓȘ± ‘πßÁ∂ ‘È ¡Â∂ √Ó≈‹ Á∂ ’≈˘È Á∂ ¡Ë∆È ‘∆ ‘πßÁ∂ ‘È √Ó≈‹ «ÚØË∆
’ßÓ Á∂ Ò¬∆ ω≈«¬¡≈ «◊¡≈ √ß◊·È √«ÓÂ∆ È‘∆∫ ‘Ø √’Á≈Õ «ÈÔÓ «ÚπæË ’ßÓ ’È Ú≈Ò∂ ˘ √«ÓÂ∆ ”⁄Ø∫
’æ«„¡≈ ‹≈ √’Á≈ ˛Õ «¬‘ «ÈÔÓ «Ò÷ ¡Â∂ ¡«Ò÷ ÁØÈØ∫ Â∑ª Á∂ ‘Ø √’Á∂ ‘ÈÕ
F. «¬¤πæ’ ÓÀ∫Ï«ÙÍ (Voluntary membership)-√«ÓÂ∆ Á∆ ÓÀ∫Ï«ÙÍ «¬¤πæ’ ‘πßÁ∆ ˛ ¡Â∂ «¬‘ «Ú¡’Â∆ Á∆
«¬æ¤≈ ”Â∂ «ÈÌ ’Á∆ ˛ «’ ¿π‘ «¬√∂ √«ÓÂ∆ Á≈ ÓÀ∫Ï ω≈ ‹ª È≈ ω∂Õ «Ú¡’Â∆ ¡≈͉∆ π⁄∆ ‹ª «‘æÂ
Á∂ ¡Èπ√≈ ‘∆ √«ÓÂ∆ Á∆ ÓÀ∫Ï«ÙÍ ◊z«‘‰ ’Á≈ ˛ ¡Â∂ ¡≈͉∆ «¬æ¤≈ ¡Èπ√≈ ‘∆ «¬√ Á∆ ÓÀ∫Ï«ÙÍ ¤æ‚
Ú∆ «ÁßÁ≈ ˛Õ
G. ¡√Ê≈¬∆ Íz«’Â∆(Temporary nature)-√«ÓÂ∆ Á∆ Íz«’Â∆ ¡√Ê≈¬∆ ‘πßÁ∆ ˛Õ √«ÓÂ∆ Á≈ «ÈÓ≈‰ «¬’
‹ª ¡È∂’ª ¿πÁ∂Ùª Á∆ Íz≈ÍÂ∆ Á∂ Ò¬∆ ’∆Â≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ ¿πÁ∂Ùª ‹ª ˜±ª Á∂ ͱ≈ ‘πßÁ∂ ‘∆ √«ÓÂ∆ Ìß◊ ‘Ø
‹ªÁ∆ ˛ ¡Â∂ ¿π√ Á∂ ÓÀ∫Ï «¬√ Á∆ ÓÀ∫Ï«ÙÍ ¤æ‚ «ÁßÁ∂ ‘ÈÕ «¬√ Ò¬∆ ¿π√ Á∆ Íz«’Â∆ ¡√Ê≈¬∆ ‘πßÁ∆ ˛Õ

LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY 117