Page 199 - DSOC101_FUNDAMENTALS_OF_SOCIOLOGY_PUNJABI

√Ó≈‹Ù≈√Â Á∂ Óπæ÷ ÂæÂ

È؇ D. √Ú«Ë’≈Ú≈Á ¡«Â≈Ù‡Ú≈Á «Úæ⁄ «ÚÙÚ≈√ ’Á≈ ˛, «¬√ È≈Ò «Âæ÷≈ ¡Â∂ √ø’∆‰ ≈Ù‡Ú≈Á ¡Â∂
√≈Ó≈‹Ú≈Á∆ ÍëÚÂ∆¡ª Á≈ ‹ÈÓ ‘πøÁ≈ ˛Õ
E. √Ú«Ë’≈Ú≈Á Á≈ ÈÀ«Â’ «√˪ª ¡Â∂ ÓπæÒª «Úæ⁄ «ÚÙÚ≈√ È‘ƒ ˛Õ «¬È∑ª Á∂ ¡Èπ√≈ ≈‹È∆Â∆ «Úæ⁄ ÈÀ«Â’
«√˪ ȑƒ ‘πøÁ∂ ¡Â∂ √æ«Â¡Â≈, ¡≈«Á «√˪ª Á∂ Í≈Ò‰ È≈Ò ≈‹ Á≈ «ÚÈ≈Ù ‘πøÁ≈ ˛Õ
F. √Ú«Ë’≈Ú≈Á ËÓ Á≈ ÁπÙÓ‰ ˛Õ √Ú«Ë’≈Ú≈Á∆ ËÓ ˘ ≈‹ Á∂ ¡Ë∆È ’’∂ ¿π√ ˘ Ù’Â∆ ‘∆‰
’ Á∂‰≈ ⁄≈‘πøÁ∂ ‘ÈÕ »√, ‹ÓÈ∆, «¬‡Ò∆ «Úæ⁄ ËÓ ˘ ÿæ‡ ’È Á∂ ’¬∆ ¿πÍ≈¡ ¡Í‰≈¬∂ ◊¬∂Õ √ÍÀ∫‚
«Ò÷Á∂ ‘È, ““»√ È∂ ËÓ ˘ ÷ÂÓ ’È Á∆, Óπ√Ø«ÒÈ∆ È∂ È∂ ¿π√ ˘ «ÈÙÍÃ≈‰ ω≈¿π‰ Á∆ ¡Â∂ «‘‡Ò È∂
¿π√ ˘ ¡Ë∆È ’È Á∆ ’Ø«ÙÙ ’∆Â∆Õ””
√ÍæÙ‡ ˛ «’ √Ú«Ë’≈Ú≈Á «Úæ⁄ ≈‹ Á∆ «Èø’πÙ Ù’Â∆ «Ú⁄ «ÚÙÚ≈√ ’∆Â≈ «◊¡≈ ˛ ¡Â∂ «¬‘ Ó≈ÈÚ∆
√πÂøÂÂ≈, ¿πÁ≈Ú≈Á, ÒØ’ÂøÂ, ËÓ ¡Â∂ ÈÀ«Â’Â≈ Á∂ «√˪ª Á≈ «ÚØË∆ ˛Õ √Ú«Ë’≈Ú≈Á∆ «Ú⁄≈Ë≈≈
˘ «¬√ Ò¬∆ √Ú∆’≈ ’∆Â≈ «◊¡≈ «’™«’ «¬‘ Á∂Ù Ì◊Â∆ Á∆ Ì≈ÚÈ≈ ÍÀÁ≈ ’Á∆ ˛ ¡Â∂ √Óæ«√¡≈Úª Á≈ ‘æÒ
’È «Úæ⁄ ’πÙÒ ˛
Á»√∂ Í≈√∂ «¬√Á∂ ¡ÒØ⁄’ª Á≈ Óæ ˛ «’ «¬‘ ÍÙπÂ≈ Á∆ Ó≈ÈÚÂ≈ ”Â∂ «‹æ ˛ ¡Â∂ ‹∂’ «¬‘ «Ú⁄≈Ë≈≈ «ÚÙÚ
«Úæ⁄ ÎÀÒ ‹≈Ú∂ ª ¡√ƒ ÁπÏ≈≈ √«Ì¡Â≈ Á∂ Ôπæ◊ ÂØ∫ ÏÏÂ≈ Á∂ Ôπæ◊ «Úæ⁄ Í‘πø⁄ ‹≈Úª◊∂Õ «¬‘ ≈‹ ˘ «˜¡≈Á≈
Ù’Â∆Ù≈Ò∆ ω≈ ’∂ Ó≈ÈÚ ˘ ¿π√ Á≈ Á≈√ ω≈™Á∆ ˛Õ «¬‘ «Ú⁄≈-¡˜≈Á∆ Á≈ ¡ø ’Á∆ ˛ «‹√ È≈Ò ’Ò≈,
√≈«‘ ¡Â∂ √ø√«¥Â∆ Á≈ «Ú’≈√ ¡ÚπæË ‘Ø ‹ªÁ≈ ˛Õ «¬‘ «¬’ ¡Ó≈ÈÚ∆ ÁÙÈ ˛, «’™«’ «¬√ «Úæ⁄ Â’, ÏπæË∆
¡Â∂ ÈÀ«Â’Â≈ ˘ √‘∆ √Ê≈È È‘ƒ «ÁæÂ≈ «◊¡≈ ˛Õ «¬‘ ÙªÂ∆ Á≈ «ÚØË∆ ¡Â∂ ÔπæË ¡Â∂ √≈Ó≈‹Ú≈Á Á≈ √ÓÊ’
˛Õ «¬‘ ÒØ’ÂøÂ «ÚØË∆ «Ú⁄≈Ë≈≈ ˛Õ «¬‘ Ï∆Â∂ Ôπæ◊ Á∆ ÁØÙÍ»‰ «Ú⁄≈Ë≈≈ ˛ ¡Â∂ «¬√ ˘ ÒØ’ÂøÂ Á≈
√øÂØÙÍÃÁ «Ú’Ò È‘ƒ Óø«È¡≈ ‹≈ √’Á≈Õ

√æÂ≈ (ÍÃ≈«Ë’≈ ) (Authority)
ÓÈπæ÷ «¬’æÒ≈ ‘∆ È‘ƒ «‘øÁ≈, ÏÒ«’ Ï≈’∆ ÒØ’ª Á∂ È≈Ò «‘‰ Á∂ ÁΩ≈È ¿π‘ Á»√«¡ª ˘ ÍÃÌ≈«Ú Ú∆ ’Á≈ ˛
¡Â∂ ÷πÁ Ú∆ Á»√«¡ª ÂØ∫ ÍÃÌ≈«Ú ‘πøÁ≈ ˛Õ ÍÃÌ≈Ú Á≈ ¡Ê ˛-Á»√«¡ª Á∆¡ª È∆Â∆¡ª ˘ ÍÃÌ≈«Ú ’È≈Õ ÍÃÌ≈Ú
Á≈ ¡Ê ˛-«¬’ «Ú¡’Â∆ Áπ¡≈≈ Á»√ ∂«Ú¡’Â∆ ˘ ¡≈͉∆ «¬æ¤≈ ¡Èπ√≈ ÏÁÒ‰≈ ‹ª ’øÓ ’Ú≈¿π‰≈Õ ÍÃÌ≈Ú
Á∂ ÁØ »Í ‘È: (A) Ù’Â∆ (Power) ¡Â∂ (B) √æÂ≈ (Authority)Õ ‹∂’ «¬’ «Ú¡’Â∆ ¡≈͉∆ ◊æÒ ÓÈÚ≈¿π‰ Ò¬∆
ÏÒ ÍÃÔØ◊ ’Á≈ ˛ ‹ª ÏÒ ÍÃÔØ◊ ’È Á∆ ËÓ’∆ «ÁøÁ≈ ˛ ª ¿π‘ Ù’Â∆ ’«‘Ò≈™Á∆ ˛Õ ‹ÁØ∫ Ù’Â∆ ˘ «ÚË≈È’
ÓȘ»∆ «ÓÒ ‹ªÁ∆ ˛ ª ¿π√ ˘ √æÂ≈ ’«‘øÁ∂ ‘ÈÕ
‘∂’ √ø◊«·Â √Ó»‘ «Úæ⁄ √æÂ≈ Á≈ ÂæÂ Ó»Ò »Í «Úæ⁄ ÓΩ‹»Á «‘øÁ∂ ‘ÈÕ √ø◊·Â √Ó»‘ «Úæ⁄ «ÂøÈ ÍÃ’≈ Á∂ «Ú¡’Â∆
‘πøÁ∂ ‘È: (A) √≈Ë≈‰ «Ú¡’Â∆, (B) «¬‘ «Ú¡’Â∆ «‹È∑ª Á∂ ’ØÒ ¿πµÂÁ≈«¬ÂÚ ‘πøÁ≈ ˛ ¡Â∂ «¬√ Á∂ È≈Ò ‘∆
¿πÈ∑ª Á∂ ’ØÒ √æÂ≈ Ú∆ ‘πøÁ∆ ˛ «‹√Á∂ Áπ¡≈≈ ¿π‘ ¡≈͉∆ «˜øÓ∂Ú≈∆ Á≈ «ÈÚ≈‘ ’Á∂ ‘È ¡Â∂ (C) ÍÃË≈È ÍÃÙ≈√’Õ
√æÂ≈ Á∆ «ÁzÙ‡∆ ÂØ∫ √Ó»‘ Á∆ ⁄È≈ «¬√∂ Â∑ª Á∆ ‘πøÁ∆ ˛ «‹√ «Úæ⁄ «¬‘ «ÂøÈØ∫ Âæ Í≈¬∂ ‹ªÁ∂ ‘ÈÕ
ÓÀ’√ Ú∂Ï Á∂ ¡Èπ√≈, √Ó≈‹ «Úæ⁄ √æÂ≈ «ÚÙ∂Ù »Í «Úæ⁄ ¡≈«Ê’ ¡Ë≈ª ”Â∂ ¡Ë≈« ‘πøÁ∆ ˛, ‹Á«’ ¡≈«Ê÷
’≈’ √æÂ≈ Á∂ «ÈË≈‰ «Úæ⁄ «¬’Ó≈Â ’≈’ È‘ƒ «’‘≈ ‹≈ √’Á≈Õ √æÂ≈ ¿πÈ∑ª Á∂ ‘∆ ‘æʪ «Úæ⁄ «‘øÁ∆ ˛ «‹È∑ª
Á∂ ’ØÒ √øÍæÂ∆ ¡Â∂ ¿πÂÍ≈ÁÈ Á∂ √≈ËÈ ‘πøÁ∂ ‘ÈÕ «¬√ Ò¬∆ ‘∆ Í»ø‹∆ÍÂ∆ Ú◊ ¿πÂÍ≈ÁÈ Á∂ √≈ËȪ ¡Â∂ Ó˜Á»ª
Á∆¡ª √∂Ú≈Úª ”Â∂ ¡«Ë’≈ ’È Á≈ ÔÂÈ ’Á∂ ‘È ¡Â∂ Ó˜Á» Ú∆ ¡≈͉∆ Ó˜Á»∆ Á∂ ÏÁÒ∂ ¡«Ë’≈«’ ¡«Ë’≈
ÒÀ‰ Á≈ ÔÂÈ ’Á∂ ‘ÈÕ √æÂ≈ Á∂ Áπ¡≈≈ ‘∆ Í»ø‹∆ÍÂ∆ Ó‹Á» Á∆ √πÂøÂÂ≈ ˘ ÷∆ÁÁ≈ ˛ ¡Â∂ ¿π√ ˘ Ó˜Á»
”Â∂ «¬’ «ÚÙ∂Ù ÍÃ’≈ Á≈ ¡«Ë’≈ ÍÃ≈Í ‘πøÁ≈ ˛Õ ‘≈Òª«’ ÚÂÓ≈È «Úæ⁄ «¬√ Â∑ª Á∆ √æÂ≈ ÷ÂÓ ‘πøÁ∆ ‹≈ ‘∆
˛, «Î Ú∆ ¡≈«Ê’ ‹◊ «Úæ⁄ √æÂ≈ Á∂ «ÈË≈‰ «Úæ⁄ «Èæ‹∆ √øÍæÂ∆ ¡Â∂ ¿πÂÍ≈ÁÈ Á∂ √≈ËȪ Á≈ ÍÃÓπæ÷ ‘æÊ ˛Õ
√≈ªÙ «Úæ⁄ ¡≈«Ê’ ‹∆ÚÈ «Úæ⁄ «¬’ √«Ê ‹ª √ø√Ê≈◊ ¡Ê«ÚÚ√Ê≈ √Ó≈‹ Á∂ ’«ÂÍÔ Ú«ÙÙ‡ Ú◊ ˘
√æÂ≈ ¡Â∂ ¡«Ë’≈ ÍÃÁ≈È ’Á∆ ˛Õ «¬√ √æÂ≈ Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ ‘∆ «¬‘ Ú◊ Ï≈’∆ Ú◊ª ”Â∂ ÍÃÌ»ÂÚ æ÷Á≈ ˛ ¡Â∂
¿πÈ∑ª ÂØ∫ ¿πµ⁄ ÍÃ√«ÊÂ∆ Ë≈‰ ’Á≈ ˛Õ

≈‹È∆Â∆ ÷∂Â «Úæ⁄ √æÂ≈ «¬’ Ó‘æÂÚÍ»‰ Ë≈‰≈ ˛Õ «¬‘ ≈‹ «ÚÚ√Ê≈ »Í∆ √∆ Á∆ ¡≈ÂÓ≈ ˛Õ ≈‹È∆«Â’
Íë’«¡≈Úª √æÂ≈ Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ ‘∆ «¥¡≈Ù∆Ò ‘πøÁ∆¡ª ‘ÈÕ

192 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY